17 hastaneye 25 yılda 26.6 milyar lira kira ödenecek!

Kalkınma Bakanlığı, yayınladığı kamu özel ortaklığı faaliyetlerine ilişkin raporda, büyük kapsamlı olarak ilk kez sağlıkta uygulanacak ve 17 hastane-hastane kompleksi projesinde, sözleşme süresi boyunca ödenecek toplam kira bedelinin 17 miyar dolar olduğunu açıkladı. Model çerçevesinde bugüne kadar işletmeye geçmiş, işletme süresi bitmiş 86 kamu özel ortaklığı projelerinden devletin aldığı katkının tutarı ise 11 milyar dolar oldu. Bu projelerin sözleşme dönemleri itibariyle toplam elde edilecek tutar ise 36 milyar dolar olarak hesaplandı. 

Kalkınma Bakanlığı, kamu-özel ortaklığı projelerine yönelik 2015 değerlendirme yayınında yer alan bilgilere göre, Türkiye kamu özel ortaklığı .modellerine eklenen yap-kirala-devret (YKD) kapsamında hastane ve öğrenci yurdu inşaatları yaptırılmaya başlandı. 

Bu kapsamda henüz tamamlanan bir proje olmadığı vurgulanırken, 17 sağlık projesinin (kampüs, şehir ve müstakil hastane) bu kapsamda yürütüldüğü bilgisi verildi.

Finansman sıkıntıları sürüyor

Çalışmada, 17 sağlık projesinde, kamunun bu projeleri yürütenlere kira vereceği bir model olduğu hatırlatılarak, 25 yıl boyunca toplam kira bedelinin 26 milyar 586 milyon TL düzeyinde olduğu bilgisi verildi. Daha önce, toplam kira bedeline ilişkin herhangi bir resmi bilgi verilmemişti. Böylece, yıllık toplam kira bedelinin 1 milyar 63 milyon dolar düzeyinde olacağı ortaya çıktı. 

Halen devam eden bu sağlık kuruluşları inşaatlarının toplam yatırım bedeli ise 9 milyar 869 milyon TL olarak hesaplandı. Sağlıktaki YKD uygulamalarında yatırımcılar, inşaatları tamamladıktan sonra bu hastanelerin donanımının sağlanması ve işletilmesinden de sorumlu oluyor. Bunun karşılığında devletten kira bedeli alıyor. Bu alanlardaki ticari (kafe, restoran, otel vb.) birimleri işletebiliyor ya da işlettirebiliyor. 

Bu tür sağlık yatırımlarında, görüntüleme, tetkik vb. ek sağlık hizmetlerinin verilmesi halinde bunların bedellerinin işletmeciler mi yoksa, hastaneler tarafından mı alınacağına ilişkin olarak detaylar da kamuoyuna açıklanmayan bilgiler arasında bulunuyor. 

Çalışmada, önceki raporlarda da yer alan öneriler de tekrarlandı. 

Mevzuat dağınıklığını gidermek için çerçeve bir kanun önerilen KOİ modeli yatırımlara yönelik olarak finansman sıkıntılarının da sürdüğü kaydedildi.

Kamu yatırım projelerinin KOİ modeliyle yapılıp-yapılmayacağına fizibilite aşamasında karar verilmesi tavsiye edildi. Kamunun garantiler, istisnalar, borç üstlenimi vb. kanallardan risk üstlendiği belirtilen çalışmada, bunların iyi analiz edilmesi, banka dışı olası fon kaynağı bulunması önerildi. Çalışmada, ön fizibiliteden başlayarak sözleşme metinlerinin değerlendirilmesine kadar bütün süreçlerin kalitesinin yüksek olması gereğine işaret edildi. 

115.4 milyar dolarlık 198 proje

Çalışmada, mevcut proje stoku hakkında da bilgi verildi. Buna göre, 2013 yılındaki olağanüstü sıçrama dışında, Türkiye KOİ modeli yatırımlarda düzenli bir artış yaptı. Halen işletme halinde, işletme süresi tamamlanmış ve sözleşmesi imzalanmış-yatırım aşamasında 198 proje bulunuyor. 

Bu portföyün toplam sözleşme tutarı (yatırım, kamuya verilecek paylar, vb. her türlü unsurun dahil olduğu toplam) 115.4 milyar dolar oldu. 

198 projeden 164'ü işletme aşamasında bulunan KOİ projelerinde, 34 proje (17'si YKD sağlık projesi) yapımı devam ediyor. Bugüne kadar işletmeye alınan projelerin toplam yatırımı 11 milyar dolar oldu. Devam eden 34 projenin toplam yatırım tutarı ise 36 milyar dolar olarak hesaplandı. 

İşletmede olan projelerden devletin alacağı katkı ?payı (işletme sırasında elde edilen gelirlerden devlete ödenecek pay) 31 milyar dolar olarak hesaplandı. 

Yatırımı devam eden projelerden net devlete pay ödemesi ise 8 milyar dolar hesaplandı. Üçüncü havalimanından elde edilecek devlet katkısı 36 milyar dolar hesaplanırken, 27 milyar dolarlık hastanelere kira ödenecek olması nedeniyle, kamu pay geliri 8 milyar dolar dolayına düştü. Türkiye'nin 80'li yıllardan başlayan KOİ çalışmalarında bugüne kadar 7 projenin işletme süresi tamamlandı.

Dünya