1975 yılında Aksaray Yeraltı Çarşısı tamamen yanmış!

Statik hesapları bozulan geçit kullanılamayacak hale geldi..

AKSARAY YERALTI ÇARŞISI TAMAMEN YANDI

Asfalt yol kabarıp yarıldı, bir türlü içeri girilemedi. Yangını söndürmek için 20 kamyon kum döküldü.

  Aksaray Yeraltı Geçidi Çarşısı önceki gece elektrik kontağından çıkan yangın sonucu tamamen yanmıştır. 140 dükkanın bulunduğu çarşı korkunç yangında kül olurken, yılbaşı için vitrin süslemekte olan üç kız işçi, iki gece bekçisi, bir kafeteryanın bulaşıkçısı, ve bir banka bekçisi ile birlikte 15 kişinin yanarak can verdikleri tahmin edilmektedir.

  Geçit çarşısı ile birlikte üst geçidin de kullanılmayacak hale gelmesine sebep olan yangın, saat 01.00 sıralarında Nobi adlı bir gömlekçi dükkanında başlamıştır. Dükkanın sigorta kablolarında başlayan kontak için elektrikçi çağıran dükkan işçileri, elektrik arızasını yaptırmışlar ve sonra dükkanın içinde seri patlamalar başlamıştır.

  Kısa bir sürede mağazanın içindeki elektrik tesisatı da, bir dinamit fitili gibi tutuşmuş ve raflar arasından geçen kablolar, giyim eşyalarını tutuşturmuştur. Bir anda alevler içinde kalan mağazada kimsenin bulunmayışı yangının diğer dükkanlara da sıçramasına yol açmış ve yılbaşı için tıka basa mal dolu olan dükkanlar, birer birer yanmaya başlamıştır.

  Bu arada 140 dükkanlık ve ''10 bin 500'' metrekare çarşının 

yürüyen merpenlerinin saat 24.O0’ten itibaren kapanması, içeride çalışanların canlarını kurtarmalarına engel olmuş ve sadece açık bulunan bir kapının da, çalışılan dükkanlardan uzak olması faciayı getirmiştir. Her şeyden habersiz bir şekilde yılbaşı için vitrin süsleyen ve gece işlerini devam ettiren işçiler bir anda, “fırına” dönen çarşıda oradan oraya şuursuz bir şekilde koşuşmaya başlamışlar ancak ölüm saçan alevlerden kendilerini kurtaramamışlardır.

HERKES ÇARESİZ

Aksaray’da oturanların gece korku içinde sokaklara dökülmelerine yol açan korkunç yangın için, bütün İstanbul itfaiyesi seferber olmuş ancak, itfaiye olaya seyirci kalmaktan öte bir şey yapamamıştır. Olay yerine yetişen itfaiyeciler önce “gaz maskeleri” ve “oksijen tüpleri” takarak çarşıya girmek istemişlerdir. Fakat bir “cehenneme” dönen çarşının daha giriş kapısında maskeli olmalarına rağmen, bayılmışlar ve zorlukla dışarı alınmışlardır. Yangının giderek büyümesi itfaiyecileri daha da, çaresiz bırakmış, yapacak bir şey olmadığını anlayan görevliler, sadece hortumları kapılardan içeri sallandırarak devamlı su basmışlardır.

15 TON MAZOT

Burada, yangının başladığı gün kalorifer tesisatı için alınan 15 ton mazot da, itfaiyecileri yeni bir korkunun içine atmış, mazot tanklarının infilak etmemesi için, havalandırma tesisatlarından biri içinde mazot depolarına köpük sıkılmıştır. Çaresizlik içinde yangını seyreden itfaiye bu sefer belediyeden yardım istemiş ve 3 kompresör bir grayder ve 100 amele yangın yerine sevk edilmiştir.

ÖNCE DELİK AÇILDI SONRA KAPILARA KUM YIĞILDI 

Belediye ekipleri geçidin üzerini kompresörler ve grayderle kazmaya başlamışlar, dumanın çıkması için delikler açmışlardır. Fakat, bir süre sonra delik açmaktan da, vazgeçilerek, karayolları alarma geçirilmiş ve 20 kamyon kum, olay yerine getirilmiştir. Yangını başka türlü söndüremeyeceklerini anlayan yetkililer kamyon kamyon kumları suntalarla kapanan geçidin dört kapısının ağzına yığarak, çarşıyı havasız bırakmayı ve yangını söndürmeyi denemişlerdir. Ama, bu tedbirde, fayda vermeyince çarşı kaderine ve alevlere terk edilerek beklenmeye başlanmıştır.

BÜTANGAZ TÜPLERİ PATLIYOR

Yangının peyderpey çarşı içinde bir ölüm dalgası halinde yayılması sırasında, bazı dükkanlarda bulunan bütangaz tüpleri de, teker teker patlamıştır. Semt halkı yangını ve kulak tırmalayan patlamaları korku içinde seyrederken, bu arada geçidin hemen yanındaki bir otelde kalanlar da, boğulma tehlikesi geçirmişlerdir. Her şeyden habersiz otelde uyumakta olan müşteriler kesif dumanın otelin içini kaplaması yüzünden boğulmak üzere iken, yatak kıyafetleriyle kurtarılmışlardır. Bu arada bir emniyet tedbiri olarak civardaki dükkanlar kapatılmış ve bazı apartmanlar boşaltılmıştır.Yangının çıkardığı kesif ve boğucu dumanlar ve is bu arada, Aksaray Valide Cami'ni de simsiyah yapmıştır. 

KULLANILAMAYACAK

Dükkanları kül eden ve en az on beş kişinin hayatına mal olduğu tahmin edilen korkunç yangın yüzünden, geçidin üst kısımları dahi çatlamış ve özellikle, trafiğe açık olan yollar yer yer ayrılmıştır. İlgililer 1969 yılında 80 milyona çıkan ancak, bugünün şartlarında 650 milyona yapılabilecek olan geçidin bundan böyle trafiğe de, açık bulunmasının şüpheli olduğunu söylemişler, “Yangın geçidin bütün statik hesaplarını bozmuştur. Trafiğe açılacağını sanmıyoruz. Yazık oldu” demişlerdir.

BELEDİYE'YE BAŞVURMUŞLAR

Öte yandan, çarşı esnafı bir süre önce imza toplayarak Belediye’ye başvurmuşlar ve belediyeden çarşı için emniyet tedbiri almasını istemişlerdir. Çarşıda yangına karşı hiç bir tedbir olmadığını söyleyen dükkan sahipleri, belediye yapmadığı takdirde, kendilerinin yapmaları ve tadilatta bulunmaları için yetki istemişlerdir. Ancak, esnafın uyarısı ve isteği cevapsız bırakılmış ve facia adeta davet edilmiştir.

ZARAR BİR MİLYARA YAKIN

İstanbul trafiğinin can damarlarından biri olan geçidin mahvolmasına, can kayıplarına yol açan ve tedbirsizlik yüzünden devletin kasasına bir kambur daha yükleyen yangının zarar bilançosunun, 1 milyar lirayı bulduğu söylenmektedir.

(1975 yılında Reşat Altın 852 liraya satılıyormuş.)

Tercüman Gazetesi 26 Aralık 1975

Abdullah Kutalmış MIZRAK/Emlakkulisi.com