Dolardaki artış özelleştirme ihalelerini nasıl etkiledi?

Türk Lirası'nın yılbaşından bu yana dolar karşısındaki değer kaybının yüzde 20'yi aşması özelleştirme ihalelerini de vurdu. Özelleştirmelerin daha önce ihale ve devir işlemleri 6 ay içinde tamamlanıyordu. Ancak 1 yıl önce ihale edilen Milli Piyango ve Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı da dahil 4 milyar dolara yakın özelleştirmenin devir sözleşmesi bir türlü imzalanmadı. 

Nisan ayında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın Merkez Bankası'na ağır eleştirilerinin ardından 2,7 liraya fırlayan, son günlerde de ABD Merkez Bankası'nın faiz artırım sinyali ve artan terör olaylarının etkisiyle 2,8 lirayı gören dolar en büyük darbeyi özelleştirme ihalelerine vurdu. TL'nin yılbaşından bu yana dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 20'yi aştı. Geçtiğimiz haftayı 2,77 lira seviyelerinde kapatan dolardaki rekor yükseliş bütçeye önemli katkılar sağlayan özelleştirmelere de olumsuz yansıdı. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın (ÖİB) verilerine göre ihalesi yapılan ve halen devirle ilgili sözleşme süreçleri devam eden çoğunluğu arsalardan oluşan 49 özelleştirme işlemi mevcut. Bu işlemlerin toplam ihale bedeli 3 milyar 807 milyon 140 bin dolar. İhale bedelleri ödendikten sonra sözleşme imzalanıp devir işlemi gerçekleştiriliyor. Ancak ihaleleri 1 yıl önce yapılan 2 milyar 755 milyon dolarlık Milli Piyango ve 664 milyon dolarlık Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı'nın da aralarında bulunduğu toplam 4 milyar dolara yakın özelleştirme işlemiyle ilgili devir sözleşmeleri bir türlü imzalanmadı.

Geçmiş yıllarda ihale yapıldıktan en geç 6-7 ay sonra devir işlemleri tamamlanıyordu. İhaleleri kazanan şirketlerin sözleşmeye imza atıp atmayacakları merak konusu oldu. Dolardaki rekor artış sebebiyle ihaleleri kazananların cebinden 2 milyar liranın üzerinde fazla para çıkacak. Sözleşme aşamasındaki toplam özelleştirme bedelinin yüzde 90'ını Milli Piyango ve Kalamış Yat Limanı ihaleleri oluşturuyor. Temmuz 2014'teki Milli Piyango ihalesini 2 milyar 755 milyon dolarlık teklifle kazanan Net Şans-Hitay Ortak Girişim Grubu (OGG) 9 aylık sürede ödeme yapamadığı için 15 Nisan'da devre dışı kalmıştı. ÖİB, nisanda ihalede ikinci en yüksek teklifi veren ERG-Ahlatçı OGG'ye sözleşme için çağrıda bulunmuştu. ERG-Ahlatçı OGG 3 ay geçmesine sözleşmeyi imzalamadı. Grubun dolarda düşüş beklentisinin aksine yükseliş olması sözleşme imzalanmasını da zorlaştırdı. İhale tarihindeki dolar kuruyla hesaplandığında 5 milyar 851 milyon lira olan ihale bedeli şimdiki dolar kuruyla 7 milyar 631 milyon liraya yükseldi. 1 yıllık süre içinde ihale bedelinde dolardaki yükselişten dolayı 1 milyar 780 milyon liralık artış oldu. ÖİB'in ERG-Ahlatçı OGG'ye hem kurdaki yükseliş hem de siyasi belirsizlik sebebiyle yıl sonuna kadar süre verdiği konuşuluyor. Ancak dolarda yukarı yönlü seyrin devam edeceğine yönelik sinyaller, grubun Milli Piyango ihalesinden çekilebileceği yorumlarını da güçlendiriyor.

İhalesini Koç Holding bünyesindeki Tek-Art Kalamış ve Fenerbahçe Marmara Turizm Tesisleri AŞ'nin aldığı 664 milyon dolarlık Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı'yla ilgili özelleştirme de belirsizliğini koruyor. Koç Holding, martta imar planıyla ilgili devam eden sorunlar sebebiyle yat limanının işletme hakkından vazgeçtiğini açıklamıştı. Koç Holding'in açıklamasında ÖİB'nin yat limanının imar planını onayladığı, ancak imar planıyla ilgili sorun çözülmesine rağmen sözleşmenin imzalanmadığı belirtilmişti. ÖİB'nin internet sitesinde bu ihale halen sözleşme aşamasında görünüyor. ÖİB'nin, ihalede en yüksek ikinci teklifi veren Safi Gayrimenkul'e de sözleşme imzalamak için herhangi bir çağrıda bulunmadığı öğrenildi. Tam bir bilmeceye dönen limanın 664 milyon dolarlık bedelinin Türk parası karşılığı ihale tarihinde 1 milyar 394 milyon lira iken kurlardaki artış sebebiyle bu rakam şimdi 1 milyar 839 milyon liraya yükseldi. 450 milyon liraya yakın fark oluştu. İhaleye teklif verenlerin dolardaki artış sebebiyle sözleşme imzalayıp imzalamayacağı merak konusu oldu. Eğer sözleşme imzalanmazsa ihale iptal edilecek.

Mevzuata göre özelleştirme ihaleleri Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun onayıyla kesinleşiyor. Satış veya nihai devre ilişkin kararlar idare tarafından kamuoyuna duyurulmak üzere Resmî Gazete'de yayımlatılıyor. İhale sonuçlarının onaylanmasından sonra idare süre belirtmek suretiyle devir sözleşmesini imzalamak için ihaleyi kazanan şirkete yazılı bildirimde bulunuyor.

Zaman