Faiz çıktı, küçük müteahhit satışta sorun yaşıyor!

Konut kredilerinde faiz oranlarının yüzde 1.14'lere gelmesi, artan terör olayları özellikle küçük ve orta büyüklükteki müteahhitlerin satışlarını vurmaya başladı. Pazarın yüze 10-12'sini oluşturan markalı konut üretcilerinin, ekonomik güçleri sayesinde, yüksek faizli banka kredilerine karşı kendi bünyelerinde alternatif ödeme planları oluşturup, reklam ve pazarlama gücüyle süreci daha rahat atlatabildikleri belirtildi.

Piyasanın yüzde 90'lık gibi önemli bir kısmını oluşturan ve daha çok mahalle arasındaki sokaklarda proje yapan küçük ve orta boy müteahhitlerin ise yaptıkları konutları satmakta zorlandığı aktarıldı. 2015'in üçüncü çeyreğinde başlayan satış sorununun bu yılın başında da sürdüğü, sat-yap sistemiyle proje yapan müteahhitlerin satışların azalması nedeniyle başladıkları projeleri tamamlamak için kredi kullanmaya başladıkları aktarılıyor. Ancak bankadaki kredi limitlerini de bitirme noktasına geldiği bu nedenle 100 bin liralık dairesini 70 bine satıp kendisini kurtarmaya çalışanların olduğu dile getiriliyor. 

Küçük üreticilerin yüzde 50'nin bu sorunla karşı karşıya kaldığına dikkat çekiliyor. Pazardaki sıkıntıda kat karşılığı işlerde yüksek oranlarla yapılan anlaşmalarında etkili olduğu belirtilirken, bazı müteahhitlerin bundan dolayı başladıkları projeleri tamamlayamadığını dile getiriyor. Süreç nedeniyle müteahhitlerin yeni projelere başlamak için bekledikleri sadece mevcut projeleri bitirmeye odaklandıkları konuşuluyor. Sektörün daha fazla sıkıntı yaşamaması için faizlerin acilen yüzde 1'in altına çekilmesi, sektöre girişlerin zorlaştırılması ve turizm sektöründe olduğu gibi destek paketinin verilmesi gerektiği üzerinde duruluyor. 

Parası olan da kelepirin peşinde

Düşük faizlerin sektörde hareket nedeni olduğunu söyleyen EG İnşaat Gayrimenkul Sahibi Kemal Geçer, seçimlerden sonra da yükselişin sürdüğünü kaydetti. Bir dönem 0.75 faiz oranlarıyla alım yapanlar için 1.14 oranındaki faizlerin yüksek geldiğini aktaran Geçer, ayrıca ülkenin yaşadığı terör olayları ve savaş söylentileri de talepleri olumsuz etkilediğini ifade etti. 

Birçok müteahhidin ticari kredilerle döndüğünü aktaran Geçer, "Eğer piyasa koşulları iyi olsaydı 10 dairelik bütçesiyle 20 dairelik bir işe girdiğinde hiç kredi kullanmadan satış yaparak projeyi bitirebilirdi. Ancak piyasa kötü olunca krediye yüklenmeye başlıyorlar. Böyle olunca kredi faiz oranları yüksek olunca kredilere yükleniyorlar. Şimdi bu bankadaki limitlerini de tükettiler. Dolayısıyla bu kredilerini ödemek için 100 bin liralık dairesini 70 bin liraya satıp kendisini kurtarmaya çalışanlar bile var" dedi. 

Yüksek faiz oranlarının yanı sıra terör olaylarından dolayı insanların önlerini görmekte zorlandığını aktaran Geçer, "Parası olan insanda çok kelepir yerler çıkar diye beklemeyi ve fırsata çevirmeyi tercih ediyor. Benim Yakuplu'da üç tane binam var ana cadde üzerinde. Üzerinde kocaman ilanlar var. Ancak arayan soran yok. Hakikaten küçük ve orta boy müteahhitler için piyasa zor durumda " diye konuştu. 

Büyük çaplı müteahhitlerin alıcılara vadelendirme imkanı sunması ve bu firmalara duyulan güvenin büyük büyük müteahhitlik firmalarının işini kolaylaştırdığını kaydeden Geçer şunları söyledi: "İnsanlar yeni proje için beklemeyi tercih ediyor. Bende başlayacağım iki yeni proje için piyasanın biraz daha sakinleşmesini bekliyorum." 

Özellikle piyasaya yeni giren ve sermayesi az olan kişilerin piyasaya giriş için yüksek oranlarla kat karşılığı işlere girdiğine dikkat çeken Geçer, "Örneğin bölgedeki kat karşılığı anlaşma oranları yüzde 50 ise, bu kişüerin referans oluşturmak için yüzde 55 gibi oranlarla iş alabiliyor. Bütçesi kısıtlı olduğu için projeyi tamamlamakta zorluk çekiyor. 

Bunlarda piyasada arsa fiyatlarını yükselten unsurlar oluyor. Yakuplu bölgesinde E-5'e yakın kapalı otoparklı en iyi 2+1'i 250 bine satabiliyorsunuz. Daire başına arsa maliyeti 120 bin. Buna 90 bin TL daire maliyeti eklendiğinde daire başına 30-40 bin TL para kazanıyorsunuz. Verilen emek, zaman risk göze alındığında bu parayla arsa almak daha doğru olabiliyor. 

Bu nedenle müteahhitlerin yüzde 50'si zor durumda" dedi. 

Faizler yüzde 1'in altına çekilmeli

Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Melih Tavukçuoğlu, reklam desteği olmadan, bir fırıncı, bir bakkalcı gibi sabahtan akşama kadar işini başında çalışıp proje yapan küçük müteahhitlerin zor durumda olduğunu söyledi. Faizlerin yükselmesi ve içerdeki terör olayları nedeniyle konut satmakta zorlandıklarını kaydeden Tavukçuoğlu, 2015'in üçüncü çeyreğinde başlayan satış sıkıntısının, son çeyrekte üst seviyeye çıktığını, halen devam ettiğini belirtti. Tavukçuoğlu "Şu anki oranlarla kimse borçlanmak istemiyor. Bunun ivedilikle yüzde l'in altına gelmesi, daha sonra 0.70-0.60'lar seviyesine çekilmesi lazım" dedi. 

Sıfır faizle bile borçlanmak istemiyorlar

İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Başkanı Tahir Tellioğlu'da, müteahhitlik hizmet kanunu olmadığı için önüne gelenin rant dedikodusundan müteahhit olabildiğini belirtti. Tekstilcisinden, otomotivcisine kadar herkes müteahhitliğe döndüğünü, bundan dolayı sektörde bir dengesizlik oluştuğunu belirten Tellioğlu, "100 konutluk yere 1000 konut yapıldı. 

Bunları küçükler yapamıyor. Bunları da ancak büyük bir nüfuzu ve parasal gücü olan firmalar yapabildi. Bu da bir adaletsizlik doğurdu" dedi. Sektöre sorulmadığı için bir takım politikalarda küçük müteahhitler aleyhine olduğuna dikkat çeken Tellioğlu şöyle konuştu: "Örneğin konut mevduat hesabı açanlara yüzde 25 gibi bir destekleme fonu oluşturuldu. Bu aslında küçük ve orta ölçekli Anadolu müteahhitlerinin aleyhine olan bir uygulamaydı. Vatandaşın ev alma niyeti var, alma 5 yıl burada biriktir, üstüne de ben yüzde 25 vereyim ev al. Bunun 1 yılı geçti daha 4 yıl daha var. Sosyal destek daha adil bir şekilde başka türlü de hal edilebilirdi. Bu da sektörüne aleyhine oldu." 

Reklam gibi alanlarda da küçük müteahhitlerin yalnız kaldığına vurgu yapan Tellioğlu, rekabet dengesinin küçük müteahhitlerin aleyhine geliştiğini kaydetti.

Yeni işlere karşı temkinliler

Son zamanlarda yaşanan gerginlikler ve konut kredisinde ki yüksek faiz oranlarının da piyasaya negatif yansıdığını anlatan Tellioğlu, "Neyin ne olduğu ortamda neden alayım havası hakim. Bu da zaten tedirgin olan piyasaları daha sıkıntılı yaptı. Şu anda sıfır faizle bile borçlanmak istemiyor" diye konuştu. 

Anadolu'daki müteahhitlerin şu anda elindeki işleri bitirmeye çalıştıklarını yeni işlere ve yatırımlara karşı ise temkinli olduklarım söyledi. 2015'te satılan konutların üçte birinin markalı konut, üçte ikisinin de markasız konut firmaları tarafından satıldığım söyleyen Tellioğlu, firmaların artık analiz yapmak zorunda olduğunu aktararak şöyle konuştu: "İnşaat firmalarına yap-sat deniliyor, ama aslında sat yap şeklinde gerçekleşiyor. Dolayısıyla bu kadar reklamda bunun işareti. Hatta bu konuyu Ekonomi Bakanı Elitaş'a söyledik. Sektörde tedbirsizlik karşısında önlem almak lazım dedik." 

Yüzdeyi bol keseden vermeyecekler

Konut kredilerinin sektörde oto kontrol sağladığını söyleyen İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, küçük müteahhitlerin kat karşılığı işlerde inanılmaz oranlar vererek kendilerinin arsa maliyetlerinin yükselmesini neden olduğunu söyledi Durbakayım. "Bunun belli bir oranda kalması gerektiğini söyledik. Şimdi inşaat maliyeti belli, satabileceğiniz rakam belli, arsa payı olarak verdikleri yüzdeler, yüzde 80 gibi inanılmaz rakamlara çıktı. Yanlış oran veren bu müteahhitler bu sıkıntıyı çekecekler. Bir yerde de bu işte kalacaklarsa bu işleri bitirmek zorundalar. Her projeyi karlı bitirecek diye bir şey yok. Ellerindeki projeleri tamamlayacaklar. Bu onlara bir ders olacak. Yüzdeyi bol keseden vermeyecekler" diye konuştu.

SEKTÖRDEKİ MARKALI FİRMA SAYISI 50

Konut kredilerinde faizlerin yüzde l'in üzerine çıkması ve terör olayları en çok mahalle arasında iş yapan markasız müteahhitleri zorladı. Satış yapamayanların borçlarını kapatmak için ellerindeki daireleri ucuza satmaya başladığı belirtiliyor. 

Sektörde 300 bine yakın müteahhit olduğunu anlatan Nazmi Durbakayım, tüm Avrupa daki sayının ise 20-25 bin olduğunu belirtti. Bu kadar çok sayıda müteahhit olacağına güçlü müteahhitlerin olması sektör için daha uygun olacağını dile getiren Durbakayım, markalı proje yapan müteahhit sayısının ancak 50 adet olduğunu belirtti. 

Leyla İlhan / Dünya