İşyeri kira ödemesinde vergi kesintisi!

İşte Dorukkaya'nın yazısı;

Değerli okurlar, son zamanlarda işyeri kira ödemelerinde tevkifat ya da kesinti konusunda çok soru gelmektedir. İşyeri kira ödemelerinden vergi kesintisi yapılması ve vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirilip verginin yatırılması temel olarak Gelir Vergisi Kanunu'nun Vergi kesintisiyle ilgili çok geniş bir uygulama alanı bulunan 94. Maddesinde düzenlenmiştir. Aslında bu madde torba bir maddedir ve içinde ücretlerden vergi kesintisi, serbest meslek erbabına yapılan ödemelerden kesinti, yıllara sari inşaat nedeniyle ödenen istihkaklardan kesinti vs. birçok kesinti düzenlemelerini de kapsamaktadır.

Ayrıca Gelir Vergisi Kanunu'na paralel bir şekilde konu Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 15. Maddesinde de hükme bağlanmış durumdadır.

Kira ödemelerinde tevkifat (stopaj, kesinti) konusunun özellik arzeden hususları şöyle özetlenebilir:

Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernek ve vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki ödemeleri (avans olarak da ödenenler dahil) nakten veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben vergi kesintisi yapmak zorundadırlar:

Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. Maddesinde yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden (örneğin arazi ve binaların kiralanması) vakıflar  ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,

Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden yukarıda belirttiğimiz kanun metninde vergi kesintisi, "...... istihkak sahiplerinin gelir vergisine mahsuben yapılır" şeklinde düzenlendiğinden, aslında, gelir vergisi kapsamına girmeyen kişi ve kuruluşlara yapılacak kira ödemelerinden, bu madde uyarınca gelir vergisi kesintisinin yapılmaması icap ettiği söylenebilir. Ancak, bu maddenin bu cümlesi değiştirilmeden maddeye daha sonra öyle eklemeler yapılmıştır ki (vakıflar ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden, kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden tevkifat yapılması gibi) maddenin başı ile içeriği çelişir hale gelmiştir. Zira, vakıflar ve derneklerle kooperatifler gelir vergisi mükellefi olmadıkları halde, bunlar kendilerine ait işyerlerini kiraya verince, kirayı ödeyenler tarafından yapılan gelir vergisi kesintisiyle karşılaşmaktadırlar. Bu nedenle, bizce vergi kanunlarında değişiklik yapılacağı zaman bu madde de uygulanış biçimine uygun hale getirilmelidir.

Basit usulde vergilendirilen mükellefler, maddede tevkifat (kesinti) yapacaklar arasında sayılmamış olduğundan, bu mükellefler, ödedikleri işyeri kiraları için gelir vergisi kesintisi yapmayacaklardır.

Eğer kira gelirini elde eden kişi, işyerini kiralayan kişiye "vergi kesintisi beni ilgilendirmez, sen üstlen" derse ki ticari hayatta buna sık rastlanılmaktadır, bu durumda, mal sahibine fiilen ödenen tutar ile ödemeyi yapan kiracının üstlendiği vergi toplanmalı ve vergi kesintisi bu toplam üzerinden yapılmalıdır. Örneğin Ali Bey, kendisine ait dükkanı aylık 1000 TL'ye kiraya vermiş ve vergi kesintisini dükkanı kiralayanın üstlenmesi konusunda anlaşmışlarsa kiracı, bu durumda net kira tutarından hareketle brüt kira tutarını hesaplayacak ve  gelir vergisi kesintisi oranı %20 olduğundan, bu brüt tutarın %20'sini, gelir vergisi tevkifatı olarak muhtasar beyanname ile beyan edecektir. Buna göre brüt kira, aylık 1000/0.80 = 1.250TL olacak, bu brüt tutardan   yapılacak gelir vergisi kesintisi de 1.250x%20 = 250 TL olarak  beyan edilecektir.
Star/Şakir Dorukkaya