Kiracı stopajı yatırmazsa ne olacak?
İşyerini dükkan, mağaza, büro, depo olarak kiraya verenler, kira bedeli üzerinden hesaplanan yüzde 22 stopajı, kiracının yatırıp yatırmadığı konusunda endişe ediyorlar.
Son zamanlarda, işyeri kira geliri elde eden okurların, en çok sorduğu soru bu... İşyerini dükkan, mağaza, büro, depo vs. olarak kiraya verenler, kira bedeli üzerinden hesaplanan yüzde 22 stopajı (vergi kesintisini), kiracının yatırıp yatırmadığı konusunda endişe ediyorlar.
Bazı mal sahipleri de, "Ben stopajdı, vergiydi hiçbir şeye karışmam, elime geçen net kiraya bakarım" diyerek, kiracı ile net kira üzerinden anlaşıyorlar. Bu durumda da, kiracının netten-brüte hesap yaparak (kira bedeli / 0,78), brüt kira üzerinden ödenecek vergiyi bulmaları gerekiyor.
Mal sahipleri, her ay ya da üç-dört ayda bir, kiracıya gidip, "işyerinin vergisini yatırdınız mı?" diye soruyor, hatta verginin ödendiği makbuzların da birer fotokopisini alıyor. Merak edip "makbuzları niçin alıyorsunuz" diye sorduğunuzda, "kiracı yatırmazsa, ben sorumluyum" yanıtını alıyorsunuz. Bazıları da işyeri kira geliri nedeniyle beyanname verildiğinde "vergi mahsubu" için, vergilerin yatırılması gerekiyor diyorlar.
Acaba doğrusu ne? Yaklaşık 500 bin işyeri sahibini ilgilendiren bu sorunun yanıtı aşağıdaki gibi.
Mal Sahibi Sorumlu Mu ?
Vergi kesintisi olayında "müteselsilen sorumluluk" yani zincirleme sorumluluk diye bir kural var. Vergi kesintisi yapmak zorunda olan kişi, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumlu (VUK Md. 11/1). Ancak, vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde, verginin ödenmesinden, menfaat sağlamak suretiyle, dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanlar, müteselsilen sorumludur (VUK Md. 11/3).
Bu maddeden, ilk bakışta, mal sahibinin de sorumluluğunun olduğu anlamı ortaya çıkıyor. Ancak, ilgili maddeyi okumaya devam ettiğimizde, müteselsil sorumlulukla ilgili usul ve esasların, Maliye Bakanlığınca belirleneceğinin belirtildiğini görüyoruz (VUK Md. 11/5). Nitekim, Maliye zirai ürün alımları konusunda, bu tür bir belirleme yaptı.
Ancak, işyeri kira ödemelerinde, kiracının stopaj (vergi kesintisi) yapmaması halinde, mal sahibinin de müteselsilen sorumlu olacağı yönünde, Maliye Bakanlığınca bir belirleme yapılmamıştır. Bu nedenle, zirai ürünler için belirlenen müteselsil sorumluluğun, işyeri kira ödemeleri için de uygulanması sözkonusu olamaz. Nitekim, Maliye Bakanlığınca bir başka vergi kesintisi olayında da yıllara yaygın inşaat işlerinde de stopaj yapılmaması nedeniyle, müteahhit firmanın sorumlu olmayacağı belirtilmiştir (Maliye Bakanlığı Özelgesi, 28.3.1996 Tarih ve 28/2809-11-52-12744 sayılı-Bkz. Şükrü Kızılot, Danıştay Kararları ve Özelgeler, Yaklaşım Yayınları, Cilt:3, s.639-640).
Bu açıklamalardan da farkedileceği gibi, kiracının stopajı vergi dairesine yatırmamasından dolayı, işyeri sahibinin sorumluluğu yoktur.
Verginin Mahsubu
İşyeri kiralarından kesilen verginin (stopajın), kira geliri nedeniyle beyanname verildiği zaman hesaplanan vergiden mahsubu için de "stopajın yatırılmış olması koşulu" aranmamaktadır.
Ancak, stopaj mahsubu sonucu vergi iadesi doğarsa;
- Stopajı yapanın adı-soyadı, vergi dairesi ve hesap numarasını,
- Brüt kira tutarı ve kesilen vergiyi,
- Stopaj yapılan ayların,
gösterildiği, bir icmal tablosunun, beyanname ekinde verilmesi gerekiyor. Bu aşamada da iade için, stopajın vergi dairesine yatırılmış olmasına değil, verginin kiracı adına tahakkuk etmiş olmasına bakılıyor (Bkz. Gelir Vergisi Sirküleri, 28.10.2003 Tarih ve 2003/4 sayılı. Topluca Türk Vergi Kanunları, Yaklaşım Yayınları, Cilt:4, s.19).
Görüldüğü gibi, işyerini kiraya verenlerin, kesilen verginin kiracı tarafından yatırılıp yatırılmadığı konusunda, endişelenmelerine gerek yok. ŞÜKRÜ KIZILOT
