Kiracının evi gösterme zorunluluğu var mı? 22-09-2014

Ev sahibinin, evin içinde kiracısı varken evini satılığa çıkarma gibi bir hakkı bulunuyor. Kiracı içindeyken bu konutu almak isteyenler ise, evi görme talebinde bulunuyor. Bu noktada kiracının evi gösterme zorunluluğu var mı?

Kiracının evi gösterme zorunluluğu var mı?

Ev sahibinin, evin içinde kiracısı varken evini satılığa çıkarma gibi bir hakkı bulunuyor. Kiracı içindeyken bu konutu almak isteyenler ise, evi görme talebinde bulunuyor. Ancak kimi zaman kiracılar satılık olan bu evi alıcılara göstermekten kaçınıyor. Peki kiracının evi göstermeme gibi bir hakkı var mı yoksa kiracının evi gösterme zorunluluğu var mı?

Yasal olarak kiracının, kiralananı ciddi olarak satın almak isteyenlere gösterme yükümlülüğü her zaman bulunuyor. Ancak bunun kiracının da uygun olduğu zamanlarda yapılması gerekiyor. Aksi halde ev sahibi kendisi hakkında şikayette bulunabiliyor.

Ev sahibi, kirada bulunan taşınmazını satmak istediği halde kiracı tarafından dairenin alıcılara gösterilmediğini ileri sürerek dava açabiliyor. Konu ile ilgili yargıtay karar örnekleri aşağıda yer alıyor:

T.C.

YARGITAY

13. HUKUK DAİRESİ

E. 2005/3892

K. 2005/9620

T. 6.6.2005

• SATILMAK İSTENEN DAİREYİ KİRACININ MÜŞTERİLERE GÖSTERMEMESİ ( Kiracı Kiralananı Satın Almak ya da Kendisi Çıktıktan Sonra Kiralamak İsteyenlerin Görmesine ve Gezmesine İzin Vermekle Yükümlü Olduğu )

• KİRALANIN GÖRÜLÜP GEZİLMESİ ( Kiracı Kiralananı Satın Almak ya da Kendisi Çıktıktan Sonra Kiralamak İsteyenlerin Görmesine ve Gezmesine İzin Vermekle Yükümlü Olduğu )

ÖZET : Davacı, davalının kiracı olduğunu, kendisinin daireyi satmak istemesine rağmen davalının emlakçı vasıtasıyla gelen müşterilere daireyi göstermediğini belirterek dairenin davalı tarafından belli zamanlarda gösterilmesine karar verilmesini istemiştir. Kiracı, kiralananı satın almak ya da kendisi çıktıktan sonra kiralamak isteyenlerin görmesine ve gezmesine izin vermekle yükümlüdür. Ancak bu yapılırken kiracıya en uygun zaman seçilmeli, bu bağlamda kiracının çıkarları hakkaniyete uygun olarak gözönünde bulundurulmalıdır. Bu itibarla kiracıya yüklenecek bu yükümlülüğün tarafların yararları ve hakkaniyete uygun olarak saptanması zorunludur.

DAVA : Taraflar arasındaki kiradaki taşınmazın müşteriye gösterilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı, davalının kiracı olduğunu, kendisinin daireyi satmak istemesine rağmen davalının emlakçı vasıtasıyla gelen müşterilere daireyi göstermediğini belirterek dairenin davalı tarafından belli zamanlarda gösterilmesine karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece, davalının taşınmazı 10 ay süreyle her ayın ilk cumartesi günü saat 13-14 arasında satın almak isteyenlere göstermesine karar verilmiş; hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Davalının, davacıya ait dairede kiracı olarak bulunduğu kuşkusuzdur. Kiracı, kiralananı satın almak ya da kendisi çıktıktan sonra kiralamak isteyenlerin görmesine ve gezmesine izin vermekle yükümlüdür. Ancak bu yapılırken kiracıya en uygun zaman seçilmeli, bu bağlamda kiracının çıkarları hakkaniyete uygun olarak gözönünde bulundurulmalıdır. Bu itibarla kiracıya yüklenecek bu yükümlülüğün tarafların yararları ve hakkaniyete uygun olarak saptanması zorunludur. Mahkemece değinilen bu yön gözetilerek uzman bilirkişi marifetiyle mahallinde inceleme yapılarak, kiralananın niteliği, bulunduğu mevkii, dairenin satılabilme süresine etkili sosyal, ekonomik koşullar, diğer özel ve genel faktörler ile tarafların çıkarları değerlendirilerek hakkaniyete uygun denge kurulmak suretiyle satışın yapılabileceği muhtemel, makul ve münasip bir süre ile, ayrıca bu süre içinde de hangi gün ve saatlerde kiralananın gösterilmesine izin verilmesinin uygun olacağı tesbit edilerek hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmesi gerekirken eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırıdır. Bozmayı gerektirir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan hükmün davalı yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 06.06.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay 3 HD,

09.10.2001 T.

Esas: 2001/8142

Karar: 2001/8911

: "Dava dilekçesinde kiralananın müşteriye gösterilmesi hususunda uygun gün ve saatlerin tespiti istenilmiştir. Mahkemece davanın kabulü cihetine gidilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.

KARAR : I- MADDİ OLAY, İSTEM VE MAHKEME KARARI

Davacı, davalının kirasında bulunan taşınmazını satmak istediği halde davalı kiracı tarafından dairenin alıcılara gösterilmediğini ileri sürerek dava konusu taşınmazın belirli sürelerle müşterilere gösterilmesi hususunda izin verilmesini istemiş, mahkemece kiralananın "kararın kesinleşmesinden itibaren üçer aylık sürelerle gösterilmesine" izin verilmesi biçiminde karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

II- GÖREVLİ MAHKEME HUMK. mad. 8/I'e göre mamelek hukukundan doğan değer veya miktarı 400.000.000 lirayı geçmeyen davaları Sulh Hukuk Mahkemeleri görür ve sonuçlandırır. Aynı maddenin II-1'e göre ise "kira sözleşmesine dayanan her türlü tahliye, aktin feshi yahut tespit davaları, bu davalarla birlikte açılmış kira alacağı ve tazminat davaları ve bunlara karşılık olarak açılan davaları" ise sulh mahkemeleri sonuçlandırmakla görevlidir.

Davacı; tahliye, kira sözleşmesinin feshi veya kira parasının tespitini istemediğine göre görevli mahkemenin uyuşmazlığın dayanağını oluşturan kira sözleşmesindeki bir yıllk kira miktarının değeri esas alınarak belirlenmesi gerekir. Bu nedenle dava konusu taşınmaza ilişkin kira sözleşmesi ibraz ettirilip yıllık kira miktarına göre görev hususu üzerinde durulmadan işin esası hakkında karar verilmesi doğru görülmemiştir.

III- İYİNİYET, CİDDİ OLARAK SATIN ALMAK İSTEYEN BİR KİŞİYE KİRALANANIN GÖSTERİLMESİNİ GEREKLİ KILAR.

Kiracının, kiralananı ciddi olarak satın almak isteyenlere gösterme yükümlülüğü her zaman mevcuttur ( Becker, H: Borçlar Hukuku, Çeşitli Sözieşme İlişkileri, Çev. Suat Dura, Ank. 1993, sh. 282; Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, c. 112, Ank. 1985, sh. 152 ve orada anılan Brunner, sh. 419 ). Ne var ki bu gösterme kiracı için münasip zamanlarda yapılmak ve onun menfaatleri de hakkaniyete uygun olarak gözönünde tutulmak gerekmektedir. Örneğin kiracıya yüklenecek bu yükümlülüğün bir zamanla sınırlanmakmaksızın ilanihaye devam etmesi kabul edilemez.

IV- SONUÇ: Bu durum karşısında ( görevli olması halinde ) mahkemece yapılacak iş; uzman bilirkişi aracılığı ile yerinde inceleme yapılmak, kiralananın niteliği, bulunduğu mevki, dairenin satılabilme süresine etkili sosyal, ekonomik koşullar, diğer özel ve genel faktörler ile birlikte tarafların yararları değerlendirilmek ( HUMK. mad. 240 ), hakkaniyete uygun denge kurmak suretiyle satışın yapılabileceği muhtemel, makul ve münasip bir süre ile ayrıca bu süre içinde de hangi gün ve saatlerde kiralananın gösterilmesine izin verilmesinin uygun olacağı saptanmak ve hasıl olacak uygun sonuç çerçevesinde karar vermekten ibaret olmalıdır.

SONUÇ : Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 9.10.2001 tarihinde oybirliğiyle karar verildi."