Salih Karahan fabrikasına kilit vuracak!

Çorum'un Sungurlu ilçesinde 7 bin metrekarelik eski Sümerbank fabrikasını yılbaşında kiralayıp krizde cesaretli davranarak bu büyük yatırıma soyunan Salih Karahan fabrikasına 7 ayın ardından temmuzda kilit vuracak. "Fizibilite raporları yerine 'kendi memleketine niye yatırım yapmıyorsun' diyen dostlarıma uydum. Raporlar Adıyaman'ı gösterirken Çorum'da yaptım, hissi davrandım. Kalifiye eleman da bulamadım" diye konuşan Karahan, ticarette buna yer olmadığını söyledi.

Karahan, "Ancak bunun yanında ilçede kalifiye eleman da bulamadım. 600 kişiye istihdam sağlamak istedim. 'Kurs açıp yetiştirelim' dedik ama eğitim için de 110 kişi başvurdu. Bunların da 35'ini işe aldık. Çoğu kişi işi öğrenmenin değil, kurs süresi boyunca alacağı paranın peşine düştü" dedi.

Çorum İşkur İl Müdürü Zafer Eyvaz da, Karahan'ın sözlerine destek vererek, işsizlik sıkıntısı çeken Sungurlu'dan yeterli talep gelmediğini, Çorum merkez ve Alacalı ilçesinden servislerle eğitim için işçi getirmeye çalıştıklarını söylerken, Sungurlu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Abdulkadir Şahiner ise, Karahan Tekstil'in düşük maaş verdiği için işçi bulamadığını öne sürdü. Şahiner, "Biz yeni bir organize sanayi bölgesi açıyoruz. İstesin 5 bin işçi göndereyim. Ama işçiler, en azından devletin açıkladığı asgari ücreti istiyor. Karahan'ın ise 300 TL verdiğini söylediler" diye konuştu.

Hissi davrandım, hata ettim

1973 yılından beri İstanbul'da faaliyet gösteren Karahan Tekstil'in sahibi Salih Karahan, son yıllarda dünyada artan rekabet nedeniyle üretim yaptıkları uluslararası markaların daha ucuz fiyatlarla alım yapmak istemesi ve yükselen maliyetlerin etkisiyle Anadolu'ya yatırım yapma kararı aldıklarını, bunun için bir süredir fizilibilite çalışması yaptıklarını anlattı. Rapora göre teşvikli iller arasında Adıyaman'ın öne çıktığını ve bu ile karar kıldıklarını söyleyen Karahan, "Ancak kendi memleketine niye yatırım yapmıyorsun, ayıp, diyen dostlarıma uydum. Ama fizibilite raporuna göre hareket etmeliydik" diye konuştu.

Eski Sümerbank fabrikası olan ve özelleştirme ile el değiştiren 7 bin metrekarelik kapalı alan için, ilk yıl 10, ikinci yıldan sonra 5 yıla kadar 15 bin TL kira anlaşması yaptığını belirten Karahan, üretim tesisini nitelikli eleman sıkıntısı yaşadığı için kapatacağını söyledi.

Karahan, şöyle konuştu: "Nitelikli eleman yetiştirmek için İşkur'la birlikte kurs açalım dedik, asgari ücretle işçi aradığımız yönünde duyurular yaptık. Fabrikada kadınlara ihtiyacım vardı ama çoğunlukla erkekler geldi. Meğer onlar da eğitim almak için değil, para almak için geliyormuş. İşkur'un kursiyerlere verdiği paranın yanında, ben de ayda 100 TL veriyordum. Ama işçilerin çoğu sadece eğitimde boşa vakit geçirdi. Pantolonun ön kısmını, arka tarafa dikenler oldu. İstanbul'da işçilik verimi yüzde 95 ise, Sungurlu'da yüzde 18-22'ye düştü. Fabrikada 600 kişiye iş vereceğimizi söyledik ama 200 civarında işçi alabildik. Her ay 150 bin TL zarar eder oldum. Sonunda da dayanamadım. Krizden dolayı değil, işçi bulamadığım için fabrikayı kapatıyorum."

İşkur, günde 15 TL verdi

Türkiye İş Kurumu Çorum İl Müdürü Eyvaz ise, kursa işçi bulmak için Karahan Tekstil ile birlikte ellerinden geleni yaptıklarını söyledi. Eyvaz, kurs için 600 kişi beklediklerini, ancak 35 bin nüfuslu Sungurlu'dan 100 kişiyi bile bulamadıklarını kaydetti. Sayıyı artırmak için Alaca ve Çorum merkezden servis hizmeti sağladıklarını ifade eden Eyvaz, "İşyeri çoğunluğu kadın olsun istedi ama daha çok erkek oluşturdu. Onlar da verimli olmadı. 5 ay süren kurs sonunda sorunlar yaşandı. Kimi işi öğrenmek istemedi, sayı 70'e düştü. 15 Haziran'da eğitim bitti. Sungurlu'nun bu tür bir yatırıma ihtiyacı vardı ama halk sahip çıkmadı. İşkur olarak biz de kursiyerlere günde 15 TL ödedik. Toplamda bu yatırım için işverene ve işçiye 192 bin TL'lik kaynak ayrıldı, bunun 140 bin TL'sini kullandık" dedi.

Çorum il ve merkez ilçelerde yaklaşık 400 firmanın yatırımı var. Bunların çoğu Çorum OSB'de yer alıyor. Geçen yıl 108 milyon dolar ihracat yapan şirketlerde toplam 14 bin kişi çalışıyor. Çoğunluğu tekstil olan firmaların diğerleri ise mobilya, gıda, makine, toprak sanayi ve kağıt sanayi gibi alanlarda faaliyet gösteriyor. Çorum'daki büyük yatırımlar arasında Bil's, Mintay, Çorum Tekstil, Kavsan ve Mac Tekstil bulunuyor.

Bugün 5 Bin İşçi Bulurum

Sungurlu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Abdulkadir Şahiner ise Doğan Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada "işçi bulamama" gerekçesiyle yatırımın sona ereceği görüşüne katılmadığını söyledi. Şahiner, şöyle konuştu: "İşçi bulunamadığı için işyeri kapatıyorum diye bir olay yok. Krizi herkes biliyor. Fabrikalar işçi çıkartıyor. Böyle bir ortamda, bu ilçede işçi bulamayacaksın. Kaldı ki eylülde burada Organize Sanayi Bölgesi (OSB) açılıyor. İşçi olmayan bir yerde OSB mi olur? Bugün ben kendilerine 5 bin işçi bulabilirim. Karahan Tekstil haklı olarak kalifiye eleman istiyor. Bunun için kurs açtı. Ancak işçilerin bana söylediği, Karahan Tekstil'in 300 TL gibi düşük bir maaş teklif ettiği yönünde. Buradaki halk, en azından devletin açıkladığı asgari ücreti bekliyor."

Anadolu'da 3 Yıl Gözden Çıkarılmalı

Anadolu'ya yaptığı yatırımlarla sıkça gündeme gelen Hey Grup Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Aynur Bektaş, yatırım yapanların en az 3 yılı gözden çıkarması gerektiğini söyledi. Çerkeş, Hacıbektaş, Tosya ve Batman'da 4 fabrikası bulunan Bektaş, "Batman dışındaki tüm fabrikalarda işçi bulmak için çok zorlandım. Sadece Çerkeş'te işçiliğin oturması 3 yıl sürdü. Anadolu'daki işçilerin çoğunu dağ köylerinden ya da tarlalardan getirdik. Özellikle Çerkeş'te nitelikli eleman bulamadığımız için büyüyemiyoruz. Anadolu'daki 4 fabrikamdaki 2 bine yakın işçinin çoğunu biz eğittik. Buralarda yatırım yapan kişilerin, işçi verimliliği için en az 3 yılı gözden çıkarması lazım" dedi.

İzmit kağıt fabrikası işgücü sorununu devlet gücüyle çözmüştü

Türkiye'de ilk kağıt fabrikasının temellerini atan Mehmet Ali Kağıtçı (soyadını fabrikayı kurduktan sonra aldı), 1927 yılında Grenoble Üniversitesi Fransız Kağıt Mühendisliği Okulu'nu birincilikle bitirince Fransa'daki kâğıtçıların ilgisini çekecek, dönemin önemli şirketi Papeteries de France'dan önemli bir iş teklifi alacaktı. "Ben, Türk kağıt sanayiini kurabilme idealimi gerçekleştirebilmek azmiyle yola çıkmıştım" diyerek Fransızların önerisini geri çeviren Kağıtçı, sözünü 18 Nisan 1936'da İzmit'te ilk yerli yapım kağıdı üreterek yerine getirdi.

Ancak, yerli kağıt büyük talep görüp de kapasite artırmaya giriştiğinde önemli bir konunun göz ardı edilmiş olduğu ortaya çıktı; kapasiteyi artıracak makinalar çoktan monte edilmiş hazır bekliyordu ama, köylü ağırlıklı genç Cumhuriyet'in kentlerinde fabrika işçiliği yapacak nitelikte yeterince eleman yoktu. Çaresiz köylülere başvurulacaktı. İzmit çevresindeki köylere haber salındı. Fabrikada çalışabilecek gençler İzmit'e çağrılıyordu ama savaşın ardından iş yapabilecek yeni bir kuşak yeni yetişiyordu; o nedenle kimes oğlunu fabrikaya yollamadı. Bunun üzerine, zaten devletin malı olan fabrikanın yönetimi yine devlete başvurdu; ilk adımda birkaç yüz genç gerekiyordu.

Devlet jandarmaları köylere yolladı. Jandarma birlikleri köylere baskın yapıyor, dışarıda gördükleri tüm gençleri sorgusuz, sualsiz alıp fabrikaya götürüyordu; ta ki, işletmeyönetimi "bu kadar yeter" diyene kadar. Bu arada, işletme yönetimi de hazırlığını yapmış, fabrika içine yüzlerce ranzanın yer aldığı koğuşlar inşa ettirmişti. Zorla getirilen işçiler mesai dışında fabrika alanı dışına çıkamıyorlardı. Oyalanmaları için yapılan sosyal tesislerde eğleniyor, çalışıyor ve koğuşlarda uyuyorlardı. Yönetim, askerlik çağı gelenlerin de, yerine bir başkasını gösteremediği taktirde ihtiyaç sürdüğü sürece askerliğin ertelenmesini de sağlamıştı. Bu durum, 1950'lerde başlayan kentlere göç furyasına kadar sürmüştü.

Kriz Çorum'u Nasıl Etkiledi

Çorum krizde Türkiye ortalamasının altında etkilenen illerden. İşsizlik 2008'de yüzde 11 olan Türkiye genelinin bile altında gerçekleşti ve yüzde 7'de kaldı. Kriz dönemindeki veriler de yine Türkiye ortalamasının altında.

81 ille kıyaslandığında Çorum hem işsiz sayısında hem de İşkur'a yapılan başvurularda orta sıralarda yer aldı. Üstelik son aylarda İşkur'a yapılan başvurularda, işsizlik maaşı alanların sayısında da azalma yaşanıyor.

İşkur verilerine göre, nisan ayı itibariyle Çorum'da kayıtlı işsiz sayısı 9 bini buluyor. Bunların 1500'ü hala işte çalıştığı halde daha iyi şartlarda bir iş arayanlar. 1400 kişi ise işsizlik sigortasından faydalanmak için başvuruda bulunanlar. Çorum'da mevsimlik işlerin yoğun olması nedeniyle de işsiz sayısı sık değişiyor. Geçen yılla kıyaslandığında yılın ilk üç ayında işe yerleştirilenlerin sayısında da yüzde 100'lük bir artış yaşandı. Çorum'a yatırım için Hazine'ye yapılan teşvik başvurularında da azalma oldu. Geçen yıl kağıt, makina ve maden sektörlerinde toplam 6 milyon liraya yakın yatırım ve 45 kişilik istihdam için üç başvuru yapılırken bu yıl şimdiye kadar sadece plastik/lastik imalatı için 5 milyon liralık tek yatırım başvurusu yapıldı.

Ekonomi Künyesi
Nüfus: 545 bin
Göç eden: 24 bin
Kayıtlı işsiz: 9 bin
İşsizlik: % 7,4 *

* 2008 Türkiye ortalaması % 11

İş için Başvuranlar
Ocak 1223
Şubat 1117
Mart 800
Nisan 1131
Mayıs 1052

İşe Yerleştirilenler
Ocak 49
Şubat 309
Mart 127
Nisan 22
Mayıs 75

İşsizlik Maaşı Başvurusu
Ocak 330
Şubat 155
Mart 155
Nisan 158
Mayıs 106

2009 Teşvik Başvurusu
Sektör: Plastik
Yatırım (TL): 5.250.000
İstihdam: 30

Tekstik Teşviki de Fabrikayı Kurtaramaz

Temmuz ayında yürürlüğe girmesi beklenen yeni teşvik sistemi de Karahan Tekstil'in Sungurlu'daki fabrikasını kurtaramayacak. Yeni sistemde 1. ve 2. bölgelerden 3. ve 4. bölgelere taşınan tekstil tesisleri için 5 yıl boyunca Kurumlar Vergisi oranı yüzde 5'e inerken, SSK işveren primi ve nakliye giderlerini Hazine karşılayacak. Ancak Karahan Tekstil'in yatırımı zaten 3. bölgede olduğu için tesisini taşısa bile teşvikten yararlanamayacak.

Yeni Sisteme Göre Çorum'da Hangi Yatırımlara Teşvik Var
- Ağaç imalatı
- Ahşap mobilya
- Akıllı teknik tekstil
- Demir dışı ana metal
- Bavul, el çantası vb.
- Deri giyim eşyası
- Eğitim hizmetleri
- Gıda ve içecek
- Hayvancılıkla entegre tesisi
- Giyim eşyası
- Tıpta kullanılan kimyasal/bitkisel ürün
- Kağıt imalatı
- Madencilik yatırımları
- Çimento,beton vb.
- Otel
- Sağlık hizmeti
- Soğuk hava deposu
- Seracılık
- Tahıl ambarlama
- Tehlikeli atık tesisi
Ayten Güvenkaya/ Referans