TBMM, mimarı Holzmeister için anma programı yapacak!

Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni başkentin imarında görev alan Avusturyalı mimar Clemens Holzmeister, 125. doğum yılında  Ankara  Cer Modernde açılacak bir resim sergisiyle anılacak. Sergi, mimarın Viyanada yaşayan kızı Dr. Barbara Mohappın özel koleksiyonundan
 getirilen 44 resim ve eskizlerden oluşuyor.

Sergi danışmanı ODTÜ Mimarlık Bölümü öğretim üyesi Aydan Balamir, yaptığı açıklamada, "TBMMnin mimarı" olarak tanınan Holzmeisterin, 1927-1954 yılları arasında Ankaranın başlıca devlet yapılarının projelendirilmesini üstlendiğini söyledi.

Holzmeisterin Türkiyede ilk işlerini gerçekleştirdiği yıllarda (1927-1937) ve daha sonra İstanbul ve Ankarada yaşadığı dönem boyunca verdiği mesleki hizmetleri ve hocalığıyla saygı gördüğünü, onurlandırıldığını anlatan Balamir, "Türkiyede Holzmeisteri anmak Cumhuriyetin erken dönemini de anıp hatırlama şansı verir" dedi.

Holzmeisterin son olarak 2001de kapsamlı bir sergi ve sempozyumla anıldığını anımsatan Balamir, "Clemens Holzmeister, Tarihin Dönüm Noktalarında bir Mimar başlıklı mimarlık sergisinin genişletilmiş kataloğu, 2010da yayımlandı. On yıl sonra bu ikinci sergi, mimarın Türkiyede yaşadığı dönemde (1938-1954) ve daha sonra 1962 ve 1971 yıllarındaki seyahatleri sırasında yaptığı resimlerden bir seçkidir" diye konuştu.

İkinci serginin ve anma programının bugün Cer Modernde gerçekleştirileceğini bildiren Balamir, sergide yer alan resimlerin Holzmeisterin Türkiyeye duyduğu derin sevginin belgeleri olduğunu ifade etti.

Resimlerin, mimarın Viyanada yaşayan kızı Dr. Barbara Mohappın özel koleksiyonundan getirildiğini belirten Balamir, "Sergide mimarın İstanbulda ve Anadoluya gezileri sırasında yapmış olduğu 24 resimle Jül Sezar trajedisinin dekorları için hazırlanmış 7 sahne tasarımı, 6 çalışma eskizi ve sahne düzenlerini gösteren 7 plan eskizi yer alıyor" dedi. Balamir, Barbara Mohappın bu resimlerin artık yapıldıkları ülkeye geri dönmelerini dilediğini kaydetti.

Salzburgda gerçekleştirdiği opera sahneleriyle de ünlenmiş Holzmeisterin 1940 yılında Ankarada Faust Operası için yaptığı sahne dekorunun, dönemin tiyatro literatüründe yer almış bir tasarım olduğunu anlatan Balamir, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Jül Sezar trajedisinin dekorları ise savaşın kızıştığı bir dönemde 1942den 46ya kadar sahnelenmiş bir oyun için belki yeterince dikkati çekmemiştir. Ankara Halkevinin tiyatro düzeneği bakımından donanımlı olsa da hayli mütevazi ölçülerdeki sahnesinde antik Romanın ihtişamı ve oyun içinde sık değişen mekanların temsili, ustalık isteyen bir iştir. Eldeki sahne çizimleri, bu görevin üstünden gelindiğini anlatıyor.

Clemens Holzmeister için bir tiyatro oyununun temsiliyle toplumsal yaşamın temsilleri arasında fark yoktu. Her ikisi de kurguya dayalı olduğuna göre, tasarladığı sahne mekanlarını yaşamın kendisi gibi yaşamın gerçek mekanlarını ise sahne gibi kurgulayabilirdi. İlkinin en etkileyici örneğini Salzburg Festival Evi bahçesine kurduğu Faust Kenti (1933) ile gerçekleştirmişti. İkincisini gerçekleştirmek için en büyük fırsatı ise Ankaranın kamusal mekanlarını planlarken buldu."

Holzmeisteri anma programı bugün Cer Modernde gerçekleştirilecek. Program kapsamında, mimarın kızı Mohappın da katılımıyla Yıldırım Yavuzun moderatörlüğünde panel düzenlenecek. Panelin ardından sergi açılışı yapılacak ve
 klasik müzik dinletisi sunulacak.

Clemens Holzmeister

Clemens Holzmeister, 1886 yılında Avusturyada Tirol eyaletinin Fulpmes köyünde doğdu. Gençlik yıllarını Innsbruckda geçiren mimar, 1913 yılında Viyana Teknik Üniversitesinden mezun olduktan sonra aynı okulda asistanlık görevine başladı. Holzmeister, 1924te Viyana Güzel Sanatlar Akademisine profesör olarak atandı.

Birinin başında Clemens Holzmeisterin, diğerinde Peter Behrensin bulunduğu iki mimarlık sınıfından oluşan Akademide Holzmeister ile Behrens, mimarlık eğitiminde köklü reformlar yapan başarılı bir ekip olarak çalıştılar.

Eğitimle mimarlık pratiğini birlikte sürdüren Holzmeister, proje yarışmalarında aldığı ödüller ve ses getiren uygulamalarıyla, ülkesi dışında da tanınmaya başladı. 1927de Almanyanın Düsseldorf kentindeki Prusya Güzel Sanatlar Akademisinden davet aldı. İki akademik görevi birlikte yürüttüğü dönemde (1928-33), Türkiyede yeni başkentin imarı için de projeler üstlendi. Hitlerin 1933te yönetimi ele geçirmesiyle Düsseldorfdaki görevi sona erdi.

Holzmeisterin eşzamanlı olarak yürüttüğü uluslararası mimarlık pratiğinin önemli bir kesitini, Türkiye projeleri oluşturuyor. Yeni başkentin yönetim yapılarını projelendirmek üzere 1927de Türkiyeye davet edilen Holzmeister, ard arda gerçekleştirdiği 13 projeden sonra 1937 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisinin uluslararası proje yarışmasını kazandı. Şubat 1938de Meclis projesini gerçekleştirmek üzere Atatürk tarafından görevlendirildiğinde, Hitlerin birlikleri Avusturyayı işgale hazırlanıyordu. Bu sırada Viyanadaki görevinden de uzaklaştırılmış bulunan Holzmeister ülkesine geri dönmedi. Avusturyanın bağımsızlığı için mücadele eden hükümeti destekleyişi nedeniyle II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiyeye sığınan yüzlerce aydın arasına katılmayı tercih etti.

1938-1954 yılları arasında İstanbul ve Ankarada yaşayan Holzmeister, öncelikle TBMM binalarının projelendirilmesi ve kontrollüğünü üstlendiği bu 16 yıl içinde, İTÜ Mimarlık Fakültesinin öğretim kadrosunda yer aldı ve Bayındırlık Bakanlığına danışmanlık yaptı. Holzmeister, yaşamı boyunca Türkiye ile bağlarını koparmadı. Ankaraya son ziyaretini TBMM kompleksi içinde yapılacak ek binalar için görüşüne başvurulduğu 1978de yaptı.

1983 yılında Salzburg eyaletinin Hallein kasabasında vefat eden Holzmeister, yaşamının son günlerine kadar mimarlık yapmayı sürdürdü.

AA