Yol ve asfalt inşaat sektörü mega projelerle hareketlenecek!

Geçen yılı durgun geçiren, bu yılki iş hacminin artması için de 'ek ödenek' beklentisi içinde olan sektörün, 2014 yerel seçimleri ve gelecek 10 yıl içinde yapılması planlanan Gebze-Orhangaziİzmir Otoyolu ve İzmit Körfez Geçişi ile 3'üncü Boğaz Köprüsünün dahil olduğu Kuzey Marmara Otoyolu gibi mega projelerle hareketlenmesi bekleniyor.

Karayolları Genel Müdürlüğü'ne ayrılan ödenek tutarının 2011 yılına göre az olması nedeniyle geçen yılı bir önceki yıla göre durgun geçiren yol ve asfalt inşaat sektörünün, 2014 yerel seçimleri ve önümüzdeki 10 yıl içinde yapılması planlanan mega projelerle hareketlenmesi bekleniyor. 

Asfalt Müteahhitleri Derneği'nden (ASMÜD) alınan bilgilere göre, 2011 yılında kullanılan sıcak karışım asfalt miktarı 45 milyon ton iken, 2012 yılında bu rakam 36 milyon tona geriledi. Karayolları Genel Müdürlüğü'nce geçen yıl yaklaşık 12.9 müyar TL yatırım harcaması yapılarak, bin 26 kilometre bölünmüş yol ve 916 kilometre de tek yol yapım çalışmaları gerçekleştirildi. Gerek bu yolların yapımında, gerekse bakım ve onarım çalışmaları kapsamında 2 bin 513 kilometre yolda sıcak karışım asfalt işi yapıldı. Karayolları Genel Müdürlüğü'nce bu yıl, 20.5 kilometre otoyol, bin 70 kilometre bölünmüş yol ve 998 kilometre tek platformlu yol yapımı programlandı. Bu yollar ile mevcut yolların bakım ve onarımı kapsamında toplam 3 bin 100 kilometre sıcak karışım asfalt yapılması planlanıyor. 

Karayollarının iş programında belirtilen bu hedeflerin gerçeldeştirilebilmesi için sene başında yaklaşık 3.8 milyar TL olarak açıklanan ödeneğin yeterli olmayacağı görüşünü dile getiren sektör temsilcileri, yatırım bütçesinin yıl içinde ek ödeneklerle desteklenmesi gerektiği düşüncesinde birleşiyor. 

Yatırımlarla beraber firma sayısının artması bekleniyor Öte yandan sektör aktörleri, gelecek yıl gerçekleştirilecek olan yerel seçimler nedeniyle yerel yönetimlerin, yol yapım ve bakım çalışmalarını yoğunlaştıracağı yorumunda bulunuyor. Gelecek 10 yıllık projeksiyonda ise mevcut 22 bin kilometrelik bölünmüş yol ağının yaklaşık 37 bin kilometreye ve 15 bin 394 kilometre olan sıcak kanşım asfalt kaplamalı yol uzunluğunun da 70 bin kilometreye çıkarılması hedefleniyor. 

Bu doğrultuda artacajc olan karayolu yatırımlarının sektörde faaliyet gösteren firma sayısını da artırması bekleniyor. Sektör aktörleri, sektörün bu yönde yeterli kapasite ve teknik donanıma sahip olduğunu, ancak finans kaynağının sağlanması halinde belirtilen sürede hedeflere ulaşılacağı yönünde görüş bildiriyor. 2023 yılı hedefleri içinde yer alacak olan Türkiye'nin kuzey ve güneyini bağlaması planlanan 5 bin 550 kilometre otoyol yapımının, yap-işlet-devret modeliyle gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Bu kapsamda, büyük projelerden biri de Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu ile İzmit Körfez Geçişi ve Kuzey Marmara Otoyolu (3'üncü Boğaz Köprüsü dahil) projeleri yapımı. 

Projelerle birlikte, agrega üretimi de artacak Sektör aktörleri, önümüzdeki 10 yıl için planlanan mega projelerle birlikte, asfaltın ana hammaddesi olan agrega üretim miktarında da artış yaşanacağını söylüyor. Türkiye'de üretilen agreganm yaklaşık üçte biri yol yapımında kullanılıyor. Agrega Üreticileri Birliği Derneği'nin (AGÜB) verdiği bügilere göre, Türkiye'nin toplam maden üretiminin içinde yüzde 60-65 gibi oranla büyük paya sahip olan agrega üretimi, yıllık 320 milyon tonu aşıyor. Yıllık agrega tüketimi kişi başı 4.5 ton olarak hesaplanıyor. Geçen sene karayolu işlerinde yaklaşık 100 milyon ton agrega kullanıldı. 

Ar-Ge için ayrılan bütçe, AB'ye kıyasla yeterli değil Türkiye'de sektörün Ar-Ge için ayrılan bütçesinin Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında yeterli olmadığı ortaya çıkıyor. Sektör temsilcileri, bu farklılığın nedeninin Avrupa Birliği'nin (AB) Ar-Ge çalışmalarını yürürlüğe koyduğu ve koyacağı regülâsyonlara cevap verecek nitelikli araştırmalar üzerine monte etmesinden kaynaklandığını belirtiyor. 

Türkiye'de Ar-Ge çalışmaları genellikle devlet önderliğinde yapılırken, AB'de ise araştırma çalışmalarında özel sektörün büyük ölçüde katılımı söz konusu. Türkiye ve AB ülkelerinde yapılan Ar-Ge çalışmalan konu bakımından da farklılık gösteriyor. AB'de bu yönde çalışmaların 12.9 milyar TL 2012'de yapılan yatırım harcaması 3.8 milyar TL 2013 için ayrılan ödenek 3.100 km 2013'te yapılacak sıcak karışım asfalt uzunluğu başında daha çok çevre ile ilgili konular geliyor. 

İhalelerin düşük fiyadarla sonuçlanması ve bunun sonucu olarak kalitesiz inşaatların yapılması sektörün önde gelen sorunları arasında yer alıyor. Sektör oyuncuları, az bakım gerektiren, ömür boyu maliyeti düşük ve yüksek performanslı yollann yapımının bu nedenle ortak hedefleri olduğunu ve bu hedefe ancak eksiksiz iyi bir proje ve kaliteli imalada ulaşmanın mümkün olduğunu söylüyor. Karayolu ulaştırması için gerekli ödeneğin her yıl düzenli bir şekilde ayrılamaması sektörün sorunları arasında ilk sırada yer alıyor. Agregacılar için ise Maden Kanunu'ndaki değişiklik, sektörün önünde engel oluşturuyor. 3213 Sayılı Maden Kanunu' nda 2010 yılında yapılan değişiklikle her ilin kendi sınırları içinde agrega madenciliği yapılacak alanları belirlemesine yönelik getirilen düzenleme, sektörü sıkıntılı bir sürece sokuyor. 

Bilge ÇOLAK/ Dünya Gazetesi