2009, müteahhitlerin çöküş yılı oldu!

2009 özellikle 2004-2006 döneminde çok hızlı yükselen müteahhitlerin çöküş yılı oldu. Sektörün en az yüzde 15 daraldığı tahmin ediliyor. Geçen yıl sadece üç büyük kentte 1500'ün üzerinde inşaat firması iflas veya tasfiye sürecine girdi.
 
TURAN Hazinedaroğlu'nun adı küresel mali krize kadar dünyanın en çok uluslararası iş alan müteahhitleri arasında yer alıyordu. Tanınmış inşaat sektörü dergisi Engineering News Record, 2006 yılında Hazinedaroğlu İnşaat Grubu'nu en çok uluslararası iş alan 162'nci şirket olarak göstermişti. Taahhüt sektörü için geçtiğimiz yılın en ilginç olaylarından biri, Turan Hazinedaroğlu İnşaaf m iflası istemiyle açılan davaydı. Turan Hazinedaroğlu İnşaat, grubun Türkiye'deki taahhüt işlerini yapan şirketti. Grubun yurt dışı müteahhitlik işleri ise diğer şirketleri üzerinden yapılıyordu.

Önce kimse bu habere inanmadı? Fakat doğru olduğu ortaya çıkü. Peki ne olmuştu da 1971 yılından bu yana müteahhitlik yapan ve sayısız ekonomik kriz atlatan Hazinedaroğlu finansal sıkıntıya düşmüştü? Hazinedaroğlu'nun öyküsü küresel mali krizin sadece acemi müteahhitleri değil, pekala sektörün köklü firmalarını da sarsabileceğini gösteren çarpıcı bir örnek. Şirket hakkındaki detaylar, ünlü müteahhidin iflas erteleme talebiyle mahkemeye gitmesiyle gün  yüzüne çıktı. İflas erteleme talebiyle mahkemeye başvuran şirketler, bir iyileştirme projesi sunmak zorundaydı. Bu iyileştirme projesini sunarken de bu duruma nasıl geldikleri konusunda mahkemeye bilgi vermek durumundaydı.

Çıkış yolu olarak da Irak'ın Erbil kentinde ve Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de toplam büyüklüğü 350 milyon dolan bulan işlerinden elde edeceği geliri gösteriyordu.

Hazinedaroğlu'nun bu duruma gelmesinin öyküsü kısaca şöyle: Şirket,  Kiptaş  ve Han Yapı'dan hak edişlerini bekliyordu. Ancak krizle birlikte talep aniden daralınca alacağını tahsil edemedi. Küresel mali kriz Hazinedaroğlu'nun yurt dışı projelerdeki tahsilatını da sekteye uğratınca ödemelerini yapabilmek için bir faktoring şirketinin kapısını çalmak zorunda kaldı. Ama bu kısa vadeli bir çözümdü. Faktoring şirketine borcunu zamanında ödeyemedi ve bunun üzerine iflas davası açıldı.

Öğrendiğimize göre, sektörde vaşlı kurt olarak tanınan Turan Hazinedaroğlu, Bakü ve Erbil'den vakrn zamanda tahsilat vaparak bu durumdan kurtulmak üzerevmiş. Ama herkes Hazinedaroğlu kadar şanslı ve becerikli değil.

İşte birkaç örnek.

ÇÖKÜŞLERİ ANİ OLDU
KC Group son birkaç vılın en çok konuşulan şirketiydi. Üçüncü Cadde, Güven Konutları. Sarı Köy Metro Kent, Lalekent gibi büyük konut projelerini hayata geçirmişti. Ama kriz nedeniyle konut satışları aniden durunca finansman sıkıntısı başladı. Derken grubun gazete ve televizyonlara olan 6 milyon lira civarındaki reklam borcunu ödeyemediği haberleri yayıldı. İflası istendi  ve sonunda iflas erteleme talebinde bulundu.

EN ÇOK KEPENK KAPATAN ÜÇÜNCÜ SEKTÖR
Türkiye Müteahhitler Birliği Genel Sekreteri Haluk Büyükbaş, inşaat sektöründeki durumu TÜİK verilerine dayanarak açıklıyor: "TÜİK rakamlarına göre 2009 yılında 10 bin 395 şirket ve kooperatif kapanmış. Kapanan şirketler sektörler itibariyle incelendiğinde toptan ve perakende ticaret 3 bin 433 şirket ile birinci sırada. İmalat sektöründe 2 bin 718 firma kapanmış, inşaat sektörü ise 1354 firma ile üçüncü sırada yer alıyor."

Türkiye'nin en büyük üç metropolü Ankara, İstanbul ve  İzmir  Ticaret Odaları'ndan aldığımız veriler ise ortada TÜİK verilerinin çok üstünde bir iflas ve tasfiye durumu olduğunu gösteriyor.  Ankara  Ticaret Odası verilerine göre geçtiğimiz ıl tasfiye ve iflas sürecine giren müteahhitlik firması sayısı 281. İzmir'de bu rakam 490, İstanbul'da ise 737. Yani sadece üç büyük şehirde geçen yıl tasfiye ve iflas sürecine giren şirket sayısı 1507.
Krizden en çok yara alan müteahhitlere bakıldığında büyük çoğunluğunun konut sektöründe olduğu görünüyor. Haluk Büyükbaş, "Krizin konut yapanları daha çok vurduğu teşhisinde gerçek payı, elbette var. Ancak yapılan işten bağımsız olarak krizin en çok hesabını doğru yapmamış olanları vurduğunu da göz ardı etmemek lazım. Krizden konut ve altyapı müteahhitlerinin farklı oranlarda etkilenmelerinin önemli bir nedeni, 2004-2006 döneminde konut sektöründe yaşanan talep patlamasının gerçek talebin çok üzerinde bir arza yol açmış olmasıydı. Nitekim Türkiye Müteahhitler Birliği geçmişten bugüne bu konuyu sektörün gündemine yansıtmış, konut balonunun çok şişmiş olduğunu vurgulamıştı" diyor.

Geçen yılın ilk dokuz aylık verilerinden yola çıkarak inşaat sektörünün 2009'u yüzde 15 oranında küçülmeyle tamamladığını tahmin ediyor Büyükbaş. Sektör'de 2002-2006 arası yaşanan büyüme 2007'de hız kesmişti. 2007'de yüzde 5.7 büyüyen sektör 2008'i yüzde 8.2 küçülme ile kapattı. Sektör, geçtiğimiz yılın ilk dokuz aylık döneminde ise yüzde 19.5 daralmış görünüyor. Haluk Büyükbaş, "2001 krizinde inşaat sektörü, ekonominin üç katı küçüldü. Geçen yıl da GSYH'nın yüzde 5.5-6 civarında küçüldüğü tahmin ediliyor. Bu durumda sektörün geçen yılı minimum yüzde 15 küçülerek kapattığını söylemek yanlış olmaz."

KRİZZEDE MÜTEAHHİTLER
İflas talebinde bulunanlar: Aksal İnşaat, Aksev İnşaat, Ap İnşaat, As-Taş İnşaat, Atak İnşaat, Aydın İnşaat, Çakır Yapı Sanayi, Çelikler İnşaat, Emek Yapı, Kemer Yapı, Kobalt İnşaat, Meksan, Ve-Na İnşaat.

İflası ertelenenler: Ağma İnşaat, Al-Fa İnşaat, Baliş İnşaat, Çakırlar İnşaat, Çetinler Çelik Konstrüksiyon, Elit Peyzaj Proje Danışmanlık, Gürinpet İnşaat, Hataş İnşaat, Kaan İnşaat, KC Grup, Saka İnşaat, Siska İnşaat, Turan Hazinedaroğlu İnşaat, Yaka İnşaat.

İflas edenler: Bilgi Yapı Malzemeleri, Karaca Yapı Malzemeleri, Kobalt İnşaat, Mertkan İnşaat, Sif Mühendislik İnşaat, Sözon İnşaat Turizm, Tanrıkulu İnşaat.
 
BÜYÜKLERİ YURT DIŞINDAKİ İŞLER AYAKTA TUTTU
Geçen ayın sonlarına doğru yurt dışı müteahhitlik faaliyetleriyle ilgili veriler açıklandı. Devlet Bakanı Zafer Çağlayan'ın açıkladığı rakamlara göre, yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinin büyüklüğü 2008 yılında 23.6 milyar dolar seviyesindeyken, geçen yılı 18.1 milyar dolarla kapattı.

Türk müteahhitlerinin geçen yıl üstlendiği işlerin yüzde 33'ünün ulaştırma, yüzde 32'sinin yapı, yüzde 13'ünün enerji, yüzde 7'sinin su işleri, yüzde 6'sının altyapı, yüzde 5'inin endüstri tesisleri ve yüzde 4'ünün diğer alanlardan oluştuğu açıklandı. Türk müteahhitlerinin geçen yıl en çok iş aldığı ülkeler arasında 3.9 milyar dolar ile Libya ilk sırada. Onu 2.5 milyar dolarla Türkmenistan, 2,4 milyar dolarla Cezayir, yaklaşık 1.3'er milyar dolarla Katar, Rusya Federasyonu ve Irak, 1 milyar dolarla da Ürdün takip ediyor. Müteahhitlerin bu yıla ilişkin hedefi ise yurt dışında 20 milyar dolarlık iş almak.
Business/Burak Mavi