Dubai'de 1 yılda 30 milyar dolara konut projesi iptal edildi

Çöldeki vaha Dubai'yi dünyanın cazibe merkezi haline getirmek için çok uğraştı. Şeyh Maktum bir devlet başkanı gibi değil, holding yöneticisi gibi ülke yönetti, işler iyi giderken takdir edildi, şimdi batışın baş sorumlusu oldu.

Körfezin incisi Dubai iflas ediyor. Son 15-20 yıldaki ultra lüks gayrimenkul ve inşaat yatırımlarla dünyanın yeni çekim merkezi olan Dubai'de şimdi iflas paniği var. Komşularına nazaran fazla petrol geliri bulunmayan Dubai, gelişmesini büyük inşaat projeleri üzerine kurmuştu. Bu sayede dünyanın yatırım merkezleri arasına girmeyi de başardı. Fakat son kriz sonrası dünyada dengeler değişince Dubai zor günler geçirmeye başlamıştı. Devasa projeleri finanse etmek için sermaye piyasalarına bağlı durumdaki ülke borsaların her dalgasından aşırı etkilenir haldeydi. Dubai'nin 80 milyar doların üzerine çıkan borcunun 60 milyar doları Dubai World'den geliyor. Şirketin elinde 2008 sonu itibarıyla 99.6 milyar dolarlık da varlık bulunuyor. Dubai'nin gelecek ay 4.3 milyar dolar ve ocakta da 4.9 milyar dolar borç ödemesi bulunuyordu. Körfez bölgesinin en gözde finans merkezi Dubai'de devlete ait en büyük yatırım şirketlerinden Dubai World'ün piyasaya olan 59 milyar dolar borcunu ödeyemeyeceğini açıklaması dünya finans piyasalarını fena sarstı. Projeye para koyan başta İngiliz fonları ve Avrupalı bankaların hisseleri hızla değer kaybediyor.

19 çocuğu, 68 safkan yarış atı ile imparator
62 yaşındaki Dubai Şeyhi Muhammed bin Raşid el Maktum, ülkesini cazibe merkezi haline getirmek için çalıştı. Zaman zaman şatafatlı hayatı ve görgüsüz yaptığı iddialarıyla eleştirildi. Dubai'yi Palmiye Adası, Burj el Arab Oteli ve dünyanın en uzun binası 800 metrelik Burj Dubai kulesi gibi iddialı projelerle meşhur etti. Halen 12 milyar dolarlık kişisel servetiyle dünyanın en zengin adamları arasında. İki eşi var. 8 erkek, 11 kız toplam 19 çocuğu bulunan el Maktum dünyanın en fazla safkan yarış atına sahip ismi. 68 atı ve 6 ülkede haraları var. El Maktum, ülkedeki yatırımları gerçekleştiren Dubai Holding'in yüzde 99.67 hissesine sahip. El Maktum Dubai'nin tek patronu olarak, petrol zengini Abu Dabi emirliğiyle birlikte ülkede veto gücü bulunan en güçlü iki liderden biri.

Emlakla kumar oynadı, iyi gitti ama bitiremedi
MAKTUM, kazandıkça daha çok sermaya çekmek için riskini geçen sene artırdı. Son yılllarda başta emlak olmak üzere turizm, finans alanında büyük yatırımlar yapıldı. Dubai'nin yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan büyüme modeli son krizde çatırdadı. Petrol fiyatlarının yükselişiyle birlikte BAE'nin artan ihracat gelirleri, 2009'da petroldeki düşüşle birlikte ülke ekonomisini olumsuz etkiledi. Dubai'de dev projeler arka arkaya batmaya başladı. Son bir yılda sadece Dubai'de 30 milyar dolara yakın konut projesi iptal edildi. 2008'e kadar Dubai'de gayrimenkuller inşaat başlamadan satılıyor ve sürekli prim yapıyordu. Global krizle son bir yılda ofis fiyatları yüzde 60, rezidans fiyatları yüzde 50 düştü. Tamamlanmış ofislerin yüzde 60'ı aylardır kiracı bekliyor.

Abu Dabi'de para çok, Dubai'yi satın alabilir
BİRLEŞİK Arap Emirlikleri'nin (BAE) çatısı altında 7 yedi özel emirlik bulunuyor. Bunların en şaşaalısı kuşkusuz son dönemin gözde projeleriyle Dubai'ydi. Krizde batma noktasına gelen Dubai'nin yıldızının söneceği, Abu Dabi'nin BAE'yi eline geçireceği konuşuluyor. Çünkü Dubai BAE'nin petrol dışı genel ticaretinde önemli pay sahibi. Petrolü bölge ülkelerine göre neredeyse sıfır kabul edilen Dubai'nin toplam milli geliri 75 milyar dolar Nüfusu 2.5 milyon. 2010 sonuna kadar 24, 2012 sonuna kadar 54 milyar dolar borç ödemesi gerekiyor. Bu rakam üç yılda milli gelirin üçte ikisine denk geliyor. Serbest bölgeleri ve yabancı yatırımlarla Ortadoğu'nun önemli ticaret üssü olan Dubai, birçok uluslararası şirketin Ortadoğu merkezi. Ancak son dönemde eski cazibesini kaybetmeye başladı. Devasa plaza ve rezidanslar boş kaldı.

Bize de burgulu iki kule yapacaktı
HATIRLANACAĞI üzere Dubai Şeyhi El Maktum Türkiye'de, büyük tartışmalara neden olan İstanbul Levent'teki eski İETT arazisini satın alma işiyle gündeme gelmişti. Günlerce medyada tartışmalara konu olan kulelerin hikayesi,  İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin, 46 bin 241 metrekare ticaret ve konut alanına sahip Levent'teki İETT garajı arazisini 2005'te El Maktum'un şirketi Sama Dubai'ye arsa bedeli karşılığı ihalesiz vermesiyle patlak vermişti.

BİRİ 300, DİĞERİ 240 METRE
Dubai Towers adıyla anılan ve biri 300, diğeri 240 metre yüksekliğindeki iki kuleyi kapsayan proje kamuoyundan çok büyük bir tepki görmüştü. Bu tepkiler üzerine belediye 2007'de yeni bir ihale açılmasına karar vermiş, açık artırma usulüyle yapılan ihalede Zorlu Grubu ile yarışan Sama Dubai, 1.1 milyar lira bedelle kazanmıştı. Sama Dubai'nin amacı Türkiye'nin en yükseği olacak Burgu Kuleleri inşa etmekti. Ancak 5 milyar dolara malolacak bu proje de yine kamuoyundan büyük tepki gördü. İstanbul'un silüetinin bozulacağı gerekçesiyle de Mimarlar Odası, iptal davası açtı. Sama Dubai de İETT arazisinin imarı değişeceği için ihalenin parasını ödemedi ve projeden çekildi.

Piyasalarda panik düğmesine basıldı
DUBAİ'nin borç erteleme talebi yapan şirketleri arasında, palmiye ağacı şeklindeki adayı inşa eden Dubai World'ün yan kuruluşu emlak şirketi Nakheel de var. Nakheel aynı zamanda ''The World'' (Dünya) projesinin arkasındaki şirket olarak da biliniyor. Dubai şirketlerinin borç erteleme talebini yorumlayan Westpac Global Markets Group'dan uzman Robert Rennie, 'Bu, kredi krizinin unutulduğu, ancak geçmediğini gösteren önemli birhatırlatma'' dedi. Hong Kong'da Fulbright Securities şirketinin genel müdürü Francis Lun da, 'Panik düğmesine yeniden basıldı'' diye konuştu. Uzmanlar, yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan gösterişli büyüme modelinin bedelini ödeyen Dubai'nin, BAE'nin en büyük emirliği ve petrolün en fazla üretildiği Abu Dabi'den finansal destek almasını beklediklerini söylediler.

Başta HSBC,  Asya bankaları zarar yazdı
BANKACILIK kaynaklarına göre, uluslararası bankaların Dubai World şirketinde 12 milyar doları risk altında bulunuyor. Asya bankacılık uzmanı Daniel Tabbush, Dubai krizinin bankalar üzerinde ''anlamlı etkisi'' olabileceğine dikkati çekerek, bu bankalar arasında özellikle HSBC, Standard Chartered ve Singapur'un DBS Group'unu saydı. Dubai World'un ödemediği 5,5 milyar dolarlık krediye aracılık eden kurumlardan biri olan HSBC'nin hisseleri yüzde 7'den fazla ve Standard Chartered'ın da yüzde 6 geriledi. DBS'nin hisseleri, Singapur'da piyasanın tatil olması nedeniyle işlem görmedi. Goldman Sachs uzmanlarının ilk tahminlerine göre, Ortadoğu'da önemli operasyonlar yürüten HSBC ile Standard Chartered, sırasıyla 611 milyon dolar ve 177 milyon dolar zarar edebilir. Japonya'nın 3 numaralı bankası Sumitomo Mitsui Financial Group'un da zararı birkaç yüz milyon dolara çıkabilir. Güney Kore hükümeti de, ülkenin finansal kurumlarının Dubai'de sadece 88 milyon dolarının risk altında olduğunu açıkladı.

Borsalar ekside
DUBAİ'nin borç erteleme talebi özellikle Asya borsaları olmak üzere ciddi kayıplara da sebebiyet verdi.  Uluslararası piyasalarda hampetrol fiyatları Dubai'deki gelişmeler nedeniyle 4 dolar birden düşerek varil başına 74 doların altına geriledi. İşte bazı borsaların dünkü kapanış zararları:
l Tokyo: -% 3.2
l Avustralya:  -% 2.9
l Şanghay:  -% 2.4
l Hong Kong:  -% 4.8
l Güney Kore:  -% 4.7
Star