El Maktum iflas bayrağını çekti!

Ekonomik krizde batan İzlanda'nın ardından iflasın eşiğine gelen Dubai'de hükümet, devlete ait iki büyük şirketin 80 milyar doları bulan borçlarını ödeyemeyince kreditörlerden borçların ödemesini ertelemek için zaman istedi. Birleşik Arap Emirlikleri'nin hızlı ekonomik büyümesinin başını çeken 'Dubai World' şirketler grubunun 59 milyar doları bulan borçları üzerine yeni ödeme planını açıklayan Dubai Hükümeti, 'Dubai World' ve 'Nakheel' şirketlerine finansman sağlayan tüm kurum ve kişilerden altı ay süreyle beklemeye geçmelerini ve finansmanın vadesini en azından 30 Mayıs 2010'a kadar ertelemelerini talep etti.

NOTLAR DÜŞTÜ
Dubai World'un 59 milyarlık borcunun yanısıra bankacılık, gayrimenkul ve ulaşım alanındaki toplam borçları 80 milyarı bulan Dubai Emirliği'nin borç erteleme açıklamasının ardından kredi derecelendirme kuruluşları Standard & Poor's ve Moody's Dubai'nin bazı kamu bağlantılı kuruluşlarının kredi notlarını birkaç kademe düşürdü. Moody's bazı iştiraklerin kredi notunu yatırım yapılamaz seviyeye indirirken, S&P yeniden yapılandırmanın teknik olarak iflas sayılabileceğini kaydetti. Dubai şirketlerinin yapımını üstlendiği dünyaca ünlü yatırımlar arasında 'Jumeira Palmiyesi' ve dünyanın en yüksek binası olması planlanan ancak kriz nedeniyle yapımı tamamlanamayan Dubai gökdeleni de yer alıyor. Palmiye şeklindeki deniz villaları için yapılan 3.5 milyar dolarlık borçlanmanın 14 Aralık'ta geri ödenmesi bekleniyordu.
Sabah

Konuyla ilgili basında yer alan diğer haberler

Dubai batıyor dünya panikte

Dünya 2001'de Arjantin'deki moratoryumdan sonraki en büyük şoku yaşıyor. Dubai 59 milyar dolarlık borcunu 6 ay askıya alacağını açıkladı

Projelendirdiği ultra lüks yatırımlarla dünyanın yeni çekim merkezi olan Dubai'de iflas paniği yaşanıyor. Körfez bölgesinin en gözde finans merkezi Dubai'de devlete ait en büyük yatırım şirketlerinden Dubai World'ün piyasaya olan 59 milyar dolar borcunu ödeyemeyeceğini açıklaması dünya finans piyasalarına bomba gibi düştü. Projeye finans sağlayan Avrupalı bankaların hisseleri inişte. Arjantin'in 2001'de yaşadığı 100 milyar dolarlık iflasın ardından en büyük iflas tehlikesiyle karşı karşıya kalan Dubai, Körfez bölgesi ve Arap ülkelerine karşı da güvensizlik uyandırdı. Önemli uluslararası derecelendirme kuruluşları not düşürdü.

70 dev alacaklı kapıda
Borçlarını ödeyebilmek için alacaklılarından Mayıs 2010'a kadar 6 ay erteleme isteyen Dubai World'ün 70 civarında alacaklısı var. Bunlar arasında en başta Abu Dhabi Ticari Bankası geliyor. Ertelenmesi istenen borcun yaklaşık 40 milyar doları da Avrupa bankalarına ait. Bu bankalar arasında da Credit Suisse, HSBC, Barclays, Llyods ve Royal Bank of Scotland bulunuyor. Dubai yönetimi borç erteleme açıklamasının ardından uluslararası vergi ve danışmanlık şirketi Deloitte'a başvurarak Dubai World'ün yeniden yapılandırılmasını istedi.

Piyasalara 80 milyar dolar borcu var
Fazla petrol geliri bulunmayan Dubai, hızlı büyümesini ve büyük inşaat projelerini finanse etmek için sermaye piyasalarına bağlı durumda. Son durumu yorumlayan İngiliz Matrix Group yöneticisi Norval Loftus, "Dubai, yatırımcıların en nefret ettiği duruma düştü" açıklamasını yaptı. Dubai'nin 80 milyar dolarlık borcunun 59.3 milyar doları Dubai World'den geliyor. Şirketin elinde 2008 sonu itibariyle 99.6 milyar dolarlık da varlık bulunuyor. Dubai'nin gelecek ay 4.3 milyar dolar ve ocakta da 4.9 milyar dolar borç ödemesi bulunuyordu.

Ülkesinin hem şeyhi, hem CEO'su
Dubai Şeyhi Muhammed bin Raşid el Maktum (62), turizm ve finans merkezi haline getirmek için çalıştığı Dubai'yi Palmiye Adası, Burj el Arab Oteli ve dünyanın en uzun binası 800 metrelik Burj Dubai kulesi gibi iddialı projelerle meşhur etti.
ABD ekonomi dergisi Forbes'un sıralamasına göre, 12 milyar dolarlık kişisel servetiyle dünyanın en zengin 5. kraliyet mensubu. Abu Dhabi şeyhi el Nahyan ise 18 milyar dolarlık servetiyle en zengin 3. asil. El Maktum'un Hind bint Maktum bin Juma el Maktum ile Haya bint el Hüseyin adlı iki eşi bulunuyor. Haya bint el Hüseyin, Ürdün Kralı Abdullah'ın da kardeşi. Sekizi erkek, 11'i kız 19 çocuğu bulunan el Maktum çocuklarını spora teşvik ediyor. Kızı Maitha, Birleşik Arap Emirlikleri tekvando milli takımında. Dünyanın en fazla yarış atına sahip ismi olarak bilinen el Maktum'un 68 atı İstanbul dahil olmak üzere birçok kentte koşuyor ve ödüller kazanıyor. El Maktum'un Japonya, Avustralya ve ABD'nin aralarında olduğu 6 ülkede haraları bulunuyor.
El Maktum, ülkedeki yatırımları gerçekleştiren Dubai Holding'in yüzde 99.67 hissesine sahip. Ülkesinde geleneksel kıyafetlerle dolaşmayı tercih eden el Maktum, özellikle at yarışları için İngiltere'ye gittiğinde ise bir İngiliz centilmeni gibi giyiniyor. 

Şeyh Maktum `İyiyiz, sorun yok' diyordu
-   2.5 milyonluk nüfusuyla ülkenin en kalabalık emirliği olan Dubai, petrol zengini Abu Dabi emirliğiyle birlikte ülkede veto gücü bulunan en nüfuzlu iki emirlik.
-  Dubai'yi 1833'ten beri El Maktum hanedanı yönetiyor. Abu Dabi'nin başında ise El Nahyan hanedanı var. Şu anki Dubai Şeyhi Muhammed bin Raşid Maktum, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Başbakanı ve Başkan Yardımcısı.
-  Abu Dabi'yi yöneten el Nahyan ailesi projeler konusunda muhafazakâr olarak bilinirken Dubai'yi yöneten el Maktum ailesinin tüm projeleri dünyanın ilgisini üzerine topluyor.
-  Ana gelirleri finans, emlak ve turizm olan Dubai'nin ekonomisinde petrol ve doğalgazın payı ise yüzde 6 seviyesinde. El Maktum, Dubai'yi yıllardır bir finans ve turizm merkezi haline getirmeye çalışıyor. 
-  Küresel krizle birlikte Maktum, ülkedeki fazla likiditeyi ve inşaat sektöründeki fazla açılma iddialarını kabul etmiyordu.
-  Maktum, iki ay önce bir röportajda borçlar sorulduğunda, "Hiçbir endişemiz yok. İyiyiz" dedi. Bu ay da Dubai'yi eleştirenlerin sesini kesmesini söyledi.
-  Son dönemde Dubai World şirketindeki gidişattan pek memnun olmayan Maktum, başkan Sultan Ahmed bin Sulayem'i geçen hafta Dubai'nin ana holding şirketlerinden Investment Corporation of Dubai'nin yönetiminden çıkarmıştı.

Körfezin hissedar olduğu Daimler, Porsche ve Sainsbury hisseleri düşüşte
Küresel krizin etkilerinin yavaş yavaş geçtiğinin konuşulduğu bir ortamda, Dubai'nin iflasın eşiğine gelmesi dünya piyasalarını paniğe sevk etti. Avrupa borsalarında açıklamanın getirdiği endişeyle yüzde 2'nin üzerinde düşüşler yaşandı. Asya borsalarındaki düşüş rakamı yüzde 4'leri buldu. Şirket hisselerine bakıldığında en büyük düşüş Londra borsasında yüzde 7'yle ING bankası hisselerinde oldu. Dubaili yatırımcıların hissedar olduğu Alman Daimler, Porsche ve İngiliz perakende devi Sainsbury'nin hisselerinde düşüş yaşandı. Aabar'ın yüzde 9.1'ine, Kuveyt'in yüzde 6.9'una sahip olduğu Daimler yüzde 4.55, QIO'nun yüzde 26'sını kontrol ettiği Sainsbury hisseleri ise yüzde 1.65 düştü. Yüzde 10'u Qatar Holding'e ait olan Porsche hisselerindeki düşüş yüzde 5.05 oldu. Dubai'nin borç erteleme açıklamasının piyasaların kapalı olduğu İslam dünyasının Kurban Bayramı ve ABD'nin Şükran Günü'ne denk getirilmesi dikkat çekti.

Ünlülerin yatırım merkezi
Dubai'nin hızlı büyümesinde büyük rolü bulunan Dubai World, liman işletmeleri ve dünya çapında inşaat projelerine sahip. Dubai World'e ait inşaat şirketi Nakheel, halen yapımı devam eden çok iddialı `Palmiye Adası' (Palm Jumeirah) projesinin sahibi. Palmiye Adası'ndan ev aldığı bilinen Brad Pitt ve eşi Angelina Jolie ile David Beckham gibi ünlülerin durma tehlikesi yaşayan Dubai projelerinden etkileneceği belirtiliyor.

Analistler `kusursuz fırtına' dedi
Torontolu RBC Capital Markets yöneticisi Nick Chamie, "Dubai, küresel likidite bolluğunun en büyük göstergesiydi. Bu olaydan sonra dünya çapında, özellikle gelişmekte olan ülkelerde iflaslar görülmeye başlanabilir" yorumunda bulundu. Nakheel'in ayakta
kalması için Dubai'nin şirkete çok büyük para enjekte etmesi gerektiğini belirten Commerzbank stratejisti Luis Costa ise, "Şu andaki şartlar kusursuz fırtına" dedi. İsviçre'nin en büyük bankası UBS, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Nakheel'in iflasını önleyeceğine inandıklarını açıkladı.  

KRİZDE EMLAK BALONU PATLADI BATIŞLAR GELDİ
-  Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) yedi özel emirliğinden biri. Krizde batma noktasına gelen Dubai'nin yıldızının söneceği, Abu Dabi'nin BAE'yi eline geçireceği konuşuluyor.
-  Dubai BAE'nin petrol dışı genel ticaretinde önemli pay sahibi.
-  Petrolü pek olmayan Dubai'nin milli geliri 75 milyar dolar. 2010 sonuna kadar 22, 2012 sonuna kadar 50 milyar dolar borç ödemesi gerekiyor. Bu rakam üç yılda milli gelirin üçte ikisine denk geliyor.
-  Dubai, 2009'un ilk çeyreğindeki 56 milyar dolarlık ihracatını yılın ikinci çeyreğinde yüzde 6.5 arttırdı. BAE'nin toplam ihracat rakamı 210 milyar doları (2008) buldu.
-  Serbest bölgeleri ve yabancı yatırımlarla Ortadoğu'nun önemli ticaret üssü olan Dubai, birçok uluslararası şirketin Ortadoğu merkezi.

Projeler elde kaldı
-  Son 10 yılda başta emlak olmak üzere turizm, finans alanında büyük yatırımlar yapıldı.
-  Dubai'nin yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan büyüme modeli global krizle birlikte adeta son buldu.
-  Petrol fiyatlarının yükselişiyle birlikte BAE'nin artan ihracat gelirleri, 2009'da petroldeki düşüşle birlikte ülke ekonomisini olumsuz etkiledi.
-  Kriz Dubai'de art arda proje iptallerine yol açtı. İnşaat, turizm, konutta başlayan 100'ü aşkın önemli projenin durdurulduğu veya iptal edildiği belirtiliyor. Sadece Dubai'de kriz nedeniyle yaklaşık 24 milyar dolarlık konut projesinin iptal edildiği tahmin ediliyor.
-  2008'e kadar Dubai'de gayrimenkuller inşaat başlamadan satılıyor ve sürekli prim yapıyordu. Global krizle son bir yılda ofis fiyatları yüzde 58, rezidans fiyatları yüzde 43 düştü. Tamamlanmış ofislerin yüzde 59'u kiracı bekliyor.

Abu Dabi'den destek
-  Ertelenen projeler bankalarla şirketlerin finansal ilişkilerini olumsuz etkiledi.
-  Dubai hükümeti 2009'da 20 milyar dolarlık bono programını yönetmesi için bir destek fonu kurdu.
-  Dubai, şubatta Abu Dabi'ye 10 milyar dolarlık bono satışı yapınca durum bir kurtarma operasyonu olarak görüldü. Çarşamba günü de
Dubai'den Abu Dabi'ye 5 milyar dolarlık daha bono satışı yapıldı.
-  Ancak  Abu Dabi'nin artık daha fazla yardıma çok da sıcak bak-maya-bileceği belirti-liyor.

İngiltere'deki gayrimenkuller satılabilir
Bazı alacaklıların borçları Mayıs 2010'a erteleme isteğini kabul etmemesi durumunda, Dubai yönetiminin uluslararası gayrimenkul varlıklarını acilen satmaya başlayabileceği belirtiliyor. Emlak uzmanları Dubai yönetiminin yakın bir zaman dilimi içinde özellikle İngiltere'deki gayrimenkul varlıklarını satmak durumunda kalabileceğini söylüyor. Kredi piyasalarında güvenin anahtar kavram olduğunu belirten uzmanlar, Dubai'nin güvenilirliğini daha fazla zedeletmemek için uğraşacağını dile getiriyor.
Milliyet

Dubai World, borç erteleme istedi Beckham ve Brad Pitt'i de vurdu

Ekonomisi yabancı sermaye ve dev emlak projeleriyle hızla büyüyen Dubai'de hükümetin sahibi olduğu yatırım şirketinin borç verenlerinden, borç geri ödemelerini 6 ay ertelemesini talep ettiği açıklandı.

Dubai'nin hızla kalkınmasının arkasındaki itici güç olan Dubai World'un 59 milyar dolarlık borcununun 5.9 milyar dolarlık bölümünü aralık ayında ödemesi gerekirken geri ödemeyi 2010 mayıs ayına ertelemek istedi. Birleşik Arap Emirlikleri'ni oluşturan yedi özerk emirlikten biri olan Dubai, altı yıllık hızlı kalkınmanın ardından geçen yılın ikinci yarısından itibaren ekonomisinde daralma görmeye başladı. Küresel kriz ve ekonomik durgunluktan çok olumsuz etkilenen Dubai'de emlak fiyatları da hızla düşüşe geçti.

Palmiye adası zorda

Dubai hükümetinden yapılan açıklamada, borç geri ödemelerinde erteleme talebinin, Dubai World'ün yan kuruluşu olan emlak şirketi Nakheel için de geçerli olduğu belirtildi. Palmiye biçimli "Palm Jumeirah" isimli yapay adanın inşaasından sorumlu Nakheel emlak şirketinin finansal sorunları, adanın tamamlanması konusunda endişe yarattığı belirlendi. Ülkede yatırımları bulunan ve yapay ada Palm Jumeriah'ta villa aldıkları bilinen David Beckham ve Brad Pitt'in de bu durumdan etkilendiği bildirildi.

Güven sarsıcı olabilir

Uzmanlar küresel ekonominin toparlandığına dair sinyallerin alındığı bugünlerde gelen borç erteleme isteğinin, güven krizi yaratarak daha büyük kayıplara yol açabileceğine dikkat çekti. SICO Yatırım Bankası'ndan uzman Şakil Sarvar, "Bu şoke edici bir durum. Çünkü son birkaç aydır gelen haberler, Dubai'nin büyük olasılıkla borç taahütlerini karşılayacağı yönün- deydi" dedi.

Abu Dabi'den yardım isteyebilir

UZMANLAR Dubai'nin 85 milyar dolarlık dış borcunu ödemesi konusunda soru işaretleri oluştuğunu belirtirken emirliğin yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan gösterişli büyüme modelinin bedelini ödediğini söylüyor. Deutsche Bank'tan yapılan açıklamada, Dubai'nin 4.3 milyar dolarlık borcunu gelecek ay ve 4.9 milyar dolarlık borcunu ise 2010 yılının ilk çeyreğinde ödemesi gerektiği belirtildi. Dubai'nin durumunu düzeltmek için ekonomik anlamda daha muhafazakâr bir tutum benimseyen Abu Dabi'den yardım isteyebileceği kaydedildi.
Hürriyet

Dubai sonunda havlu attı, 'borçlarımı altı ay ödeyemem' dedi

Dünyanın en zengin adamlarından Dubai Emiri El Maktum'un şirketi Dubai World alacaklılarına 'paranızı altı ay ödeyemem' dedi. Maktum'un şirketlerinin borcu 59, kamu ve özel sektörün toplam borcu ise 80 milyar dolar

Dünyanın en zengin adamlarından Dubai Emiri El Maktum için deniz bitti. Ortadoğu'da kürel krizden en çok etkilenen ülke olan Dubai, dünya jet sosyetesinin bölgedeki yeni gözde mekanlarından `Palmiye Adaları'nın da yapımcısı Nakheel'in sahibi kamu şirketi Dubai World'ün alacaklılarına `Paranızı altı ay ödeyemem' dedi. Hükümet önceki gün piyasaların kurban bayramı tatili için kapanmasının ardından yaptığı açıklamada Dubai'nin soluk kesen büyümesinde önemli payı olan Dubai World'un alacaklılarından hem bu şirketin, hem de iştiraki olan Nakheel'in vadesi gelmiş borçlarının vadesini en az 30 Mayıs 2010 tarihine kadar uzatmalarını isteyeceğini belirtti. Dubai emirliğine ait olan Dubai World ve iştiraklerinin borç toplamı 59 milyar dolar. Dubai'nin özel sektör ve kamu sektörü toplam borcu ise 80 milyar dolar.

Vadesi 14 Aralık'ta doluyor
Palmiye Adaları'nı inşaa eden Dubai World iştiraki Nakheel'in 3.5 milyar dolarlık İslami bonosunun vadesi  14 Aralık'ta, 980 milyon dolarlık bölümü ise 13 Mayıs 2010'da doluyor. Dubai World'un bir diğer iştiraki olan Limitless'in 1.2 milyar dolarlık İslami bonosunun vadesi de gelecek yıl 31 Martta doluyor.
SICO Yatırım Bankası uzmanı  Şakil Sarvar, "Bu şok edici bir durum. Çünkü son birkaç aydır gelen haberler, Dubai'nin büyük olasılıkla borç taahütlerini karşılayacağı yönündeydi. Abu Dabi'nin, Dubai'yi destekleyeceği beklentisi vardı ancak anlaşılan o ki bu destek Dubai'ye yetmemiş" dedi. Abu Dabi, geçtiğimiz aylarda Dubai'nin borç ödemek için ihraç ettiği 10 milyar dolarlık Hazine bonosunu satın almıştı.

Notları düşecek
Küresel kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor's, Dubai'den gelen bu son açıklama nedeniyle Dubai hükümetiyle bağlantılı şirketlerin kredi notunu düşüreceğini söyledi. Dubai World'le ilgili açıklama, ülkede kamu kuruluşları ve şirketlerin kapalı olacağı Kurban Bayramı arefesinde yapıldı. Kubrban Bayramı sonrası piyasaların açılmasıyla birlikte Ortadoğu ülkelerinde bazı sıkıntıların ortaya çıkabileceği belirtiliyor.

Borsaları korku sardı
Dubai'nin yaptığı açıklama Nakheel'in hükümet garantörlüğünde ihraç ettiği borçlanma senetlerinin fiyatlarını olumsuz şekilde etkilerken bazı Avrupa borsalarını da sallamaya başladı. Londra Borsası yüzde 2.7, Frankfurt Borsası ise yüzde 2.5  oranında düştü. Açıklamanın ardından Dubai'nin inşaat sektöründeki `mücevher' şirketi olarak bilinen Nakheel `in 2009 vadeli bonoları yüzde 29 oranında değer yitirdi. Bölgenin önde gelen yatırım bankalarından EFG- Hermes ekonomistlerinden Monica Malik açıklamanın ardından `Bu konuda en son görmek istediğimiz büyük miktarda borç ertelemesini gündeme getirecek bir domino etkisidir' dedi. Royal Bank of Scotland ise son açıklamanın bölgedeki kamu destekli şirketlerin borç ödeme kaabiliyetleri  ile ilgili şüpheleri gündeme getireceğini belirtti.
Dubai'nin borçlarından 13 milyar doların vadesi 2010, 19.5 milyar doları ise 2011 yılında doluyor. Bankacılar Dubai hükümetinin açıklamayı Abu Dabi hükümetinin kontrolündeki iki bankaya 5 milyar dolarlık bono satışından sonra yaptığını ve böylelikle piyasalardaki olumsuzluğu azaltmayı hedeflediğini belirtiyor.
Radikal

Ortadoğu'nun yıldızı Dubai iflasın kıyısında dolaşıyor

örfez'in yükselen güneşi Dubai'de işler yolunda değil. Hükümetin sahip olduğu yatırım şirketi 59 milyar dolarlık borçlarının ödemesinin ertelenmesini isteyince emirliğin iflasın eşiğinde olduğu konuşulmaya başlandı.
 
Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) parlayan emirliği Dubai, krizin pençesinde zor günler geçiriyor. Bir zamanlar alışverişin milli spor olarak kabul edildiği, ancak geçen yıldan bu yana bir türlü belini doğrultamayan Dubai'den perşembe günü gelen bir haber yaraların daha da derinleşeceğine işaret etti. Dubai'nin hızla kalkınmasındaki itici güç olan, hükümetin sahibi olduğu yatırım şirketi Dubai World, borç geri ödemelerinin altı ay ertelenmesini talep etti. Alacaklılarına 59 milyar dolar borcu bulunan şirket, bu borcun geri ödemelerinin gelecek yılın mayıs ayına dek ertelenmesini istiyor. Dubai World'ün yan kuruluşu olan ve Dubai'deki palmiye adası Palm Jumeriah'ı da inşa eden emlak geliştirme şirketi Nakheel de aynı şekilde borçlarının ertelenmesini talep etti. Nakheel, mayıs ayı başında BAE'den 5 milyar dolar yardım almış, şirket, yardımı devlete bağlı şirketlere olan borçlarını ödeyebilmek için aldığını belirtmişti.
 
Şirketlerin notu tehlikede
Bu arada, kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor's da, son gelişmenin ardından Dubai hükümetiyle bağlantılı şirketlerin kredi notunu düşüreceğini duyurdu. Dünyanın önde gelen denetim şirketlerinden Deloitte'tan mali alanda yeniden yapılanma desteği istemeye hazırlanan Dubai World'ün içine düştüğü bu durum Dubai'nin ekonomik sağlığının da bir kez daha masaya yatırılmasına neden oldu.
Emlak geliştirme şirketi Nakheel'in 14 Aralık'ta vadesi gelen 3.5 milyar dolarlık İslami tahvili (sukuk) ve 13 Mayıs 2010'da ödemesi gereken 980 milyon dolarlık borcu bulunuyor. Dubai World'e ait olan bir diğer emlak geliştirme şirketi Limitless'ın da 1.2 milyar dolar değerinde tahvilinin vadesi 31 Mart 2010'da dolacak. Dubai World'den yapılan borç erteleme açıklamasının ardından Dubai'nin 5 yıllık CDS'leri 450 puana kadar yükseldi. Yani emirliğin iflas riski hızla artıyor. Reuters'a konuşan Gulf Research Centre Ekonomi programı Yöneticisi Eckhart Woertz, piyasanın 3.5 milyar dolarlık sukuk ödemesinin zamanında yapılmasını beklediğini, bunun gerçekleşmemesi durumunda Dubai World ve Nakheel'e olan güvenin sarsılacağını belirtti.
 
Körfez genelinde endişe hakim
BAE, Dubai'de geçen yıldan bu yana süren kriz ortamına kayıtsız kalmamış, emirliğe mali destek vermeye, Dubai'nin devlet harcamasını kısmasından sonra, bankalarına ve finans sektörüne yardım yapmaya başlamıştı. BAE'nin finanse ettiği bu 20 milyar dolarlık kurtarma planı 37 yıllık ülkenin tarihinde bir ilkin yaşanmasına neden olmuştu.
Öte yandan, aslında Körfez bölgesinin tek sıkıntıda olan yeri Dubai değil. Dubai World'ün çarşamba günü yaptığı açıklama Körfez'deki tüm ülkelerde yatırımcı güvenini derinden sarstı. Abu Dhabi, Suudi Arabistan ve Katar'da da CDS'ler yükseldi. Suudi Arabistan'da bu yıl Saad ve Algosaibi gruplarının 22 milyar dolarlık borçlarını yeniden yapılandırmaları zaten yatırımcı güvenini zedelemişti. Rekor seviyelerdeki petrol fiyatlarından gelen trilyonlarca dolarlık döviz rezervlerini gelişmiş piyasalarda ucuz hisse avına yönlendiren Körfez bölgesi ülkelerine ait servet yatırım fonları da diken üzerinde duruyor. Bölgede emlak sektöründe ABD tipi bir çöküş yaşanacağı endişesi bir süredir varlığını sürdürüyor. Hatta Dubai ve Abu Dabi başta olmak üzere pek çok yerde emlak fiyatlarında yaşanan hızlı düşüş endişeleri körüklüyor. Bölgede perakende satışlarda da düşüşler yaşandığı gelen haberler arasında.
 
BATMASINA İZİN VERİLMEZ
Küresel krizden ciddi anlamda etkilenen Dubai'nin iflasın eşiğine gelmesinde en büyük etken ekonominin büyüme konusunda borç mekanizması üzerine kurulu olması nedeniyle küresel likiditeye sıkı sıkıya bağlı olması oldu. Bir diğer neden ise ülkede emlak arzının bolluğu ve kriz nedeniyle bu gayrımenkullere alıcı bulunamamasıydı. Yıl sonuna kadar ödemesi gereken toplam 20 milyar dolar borcu olan Dubai'nin altı yıllık hızlı kalkınma süreci "Dubai modeli" olarak literatüre geçmiş ve pek çok ülke tarafından örnek alınmaya başlamıştı. Ancak krizde bu hızlı kalkınma süreci ciddi bir sekteye uğradı. Pek çok uzmana göre Dubai, yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan gösterişli büyüme modelinin bedelini ödüyor. Ancak BAE'nin en gözde emirliklerinden olan Dubai'nin batmasına kolay kolay izin verilmeyecek gibi görünüyor. Borç stoğu 80 milyar doları aşan ve gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 14'üne denk gelen Dubai'nin düze çıkmak için ekonomik anlamda ayakları daha fazla yere basan bir emirlik olan Abu Dabi'den yardım istemesi bekleniyor.
Referans

İflas bayrağını çeken El Maktum dünyayı salladı!

Altın varaklı 7 yıldızlı Burj El Arab oteli, dünyanın en yüksek kulesi, dev alışveriş merkezleri ve abartılı yaşam tarzıyla dünyaya nam salan Dubai, uçurumun kenarına geldi. Dubai Şeyhi El Maktum'un sahibi olduğu Dubai World, 59 milyar dolarlık borcunun 6 ay ertelenmesini istedi. S&P, "Bu teknik olarak iflastır" dedi.

Dubai Şeyhi El Maktum'a ait iki büyük şirketin toplam 59 milyar dolar tutarındaki borçlarını erteleme talebinde bulunması tüm dünya piyasalarında bomba etkisi yarattı. Arjantin'in 2001 yılında 95 milyar dolar tutarındaki borcunu ödeyememesinin ardından en büyük borç erteleme talebine imza atan Dubai World adlı şirket, Avrupa borsalarında dün yüzde 3'ü aşan kayıpların yaşanmasına neden oldu. Düşüşlerde Dubai'ye kredi veren büyük bankaların alacaklarını tahsil edememe riskiyle karşı karşıya kalmaları etkili oldu. Dubai World'e kredi veren bankalardan Credit Suisse'in hisseleri yüzde 3.5, Lloyds'un hisseleri yüzde 3.9, Royal Bank Of Scotland'ın hisseleri ise yüzde 4.2 değer kaybetti. El Maktum'un ortakları arasında olduğu Yunanistan'ın en büyük yatırım şirketlerinden Marfin Investment'ın hisseleri de yüzde 8.4 düştü.

Kredi notları dibe indi

Borcun geri ödemesinin gecikebileceği açıklamasının ardından kredi derecelendirme kuruluşları Standard&Poor's ve Moody's Dubai'nin bazı kamu bağlantılı kuruluşlarının kredi notlarını birkaç kademe indirdi. Moody's bazı iştiraklerin kredi notunu "yatırım yapılamaz" seviyeye indirirken, S&P yeniden yapılandırmanın teknik olarak iflas sayılabileceğini açıkladı.

Dubai hükümetinin yaptığı açıklamada, "Dubai World, kendisi ile Nakheel'e finansman sağlayan tüm kurum ve kişilerden 6 ay süreyle 'beklemeye' geçmelerini ve finansmanın vadesini en azından 30 Mayıs 2010'a kadar ertelemelerini talep etmeyi düşünmektedir" denildi. Dubai World, Deloitte'tan mali anlamda yeniden yapılanması için yardım isteyecek.

Şok edici bir durum

Dubai World'ün iştiraklerinden olan ve borçlarının ertelenmesi istenen Nakheel şirketinin Ağustos ayında yaptığı açıklamaya göre, kamuya ait olan Dubai World'ün 59 milyar dolar olan borçları, Dubai Emirliği'nin 80 milyar dolar olan borcunun büyük kısmını oluşturuyor. Analistler, geniş kaynaklara sahip Abu Dhabi Emirliği'nin borçların geri ödenmesinde Dubai'ye yardım edebileceğini belirtiyor. Buna rağmen, Dubai'nin yüksek gayrimenkul yatırımları ve yabancı sermaye girişine dayalı parlak ekonomi modelini büyük ihtimalle terk etmesi bekleniyor.

Dubai hükümeti tarafından dün yapılan başka bir açıklamada ise uluslararası liman işletmecisi DP World şirketinin borçlarının, Dubai World borçlarının yeniden yapılandırılması sürecine dahil olmadığı belirtildi.

SICO Yatırım Bankası'ndan Şakil Sarvar, "Bu şoke edici bir durum. Çünkü son birkaç aydır gelen haberler, Dubai'nin büyük olasılıkla borç taahhütlerini karşılayacağı yönündeydi"dedi. Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri'ni oluşturan 7 özerk emirlikten biri. Uzmanlar, Dubai'nin yabancı sermaye ve dev inşaat projelerine dayanan gösterişli büyüme modelinin bedelini ödediğini söylüyor.

Bazı uzmanlar da, Dubai'nin büyük ihtimalle durumunu düzeltmek için ekonomik anlamda daha muhafazakâr bir tutum benimseyen Abu Dhabi'den yardım isteyeceğini kaydediyor. Dubai World'le ilgili açıklamanın, ülkede kamu kuruluşları ve şirketlerin kapalı olacağı Kurban Bayramı arefesinde yapılması da dikkat çekti.

Waterfront City: 4 milyar $

- 2007'de Dubai şehri için yeni bir Master Planı yapıldı ve kollar sıvandı. 140 milyon metrekareden büyük alana kurulacak Waterfront City'de 1.5 milyon insanın yaşaması ve 1 milyon yeni iş imkanı sağlanması hedefleniyordu. Projeye ilk etapta 2.2 milyar dolar gideceği hesaplandı ancak krizde bu rakamın 4 milyar doları aştığı belirtiliyor.

Dubai Metrosu: 7.6 milyar $

- Dubai'deki Ortadoğu'nun en büyük metrosu, 7.6 milyar dolara mal oldu. 75 kilometre uzunluğundaki metroda 45 istasyon yer alıyor. Dubai Metrosu, 1 günde 200 bin kişiyi taşıyacak. Metronun 7 yıldızlı Burj El Arab oteli kadar havalı olması için yürüyen halılar bile düşünüldü.

5.2 milyar $

- 'Palmiye Adası' (The World) 300 ada dünya haritası şeklinde tasarlandı. Ada fiyatları 15 ile 250 milyon dolar arasında değişiyordu. Projeye 5.2 milyar dolar gitti, ancak iflas etti. Hatta projeye 51 milyon euro yatıran iki İngiliz işadamı intihar etti.

Burj Dubai: 20 milyar $

- Dubai'de 818 metre yüksekliğiyle dünyanın en yüksek kulesi olan Burj Dubai, 1 yıllık gecikmeyle 4 Ocak 2010'da açılacak. Burj Dubai, 20 milyar dolarlık devasa bir proje kapsamında inşa ediliyor. Dev projeye 30 bin konut ve dünyanın en büyük ticaret merkezi Dubai Mall da dahil.

Rüya şehir Dubai dibe nasıl vurdu?

Dubai ekonomisi yabancı sermaye ve dev emlak projeleriyle son yıllarda hızla büyüdü. Dubai World ve bağlı kuruluş Nakheel'i de içeren hükümet bağlantılı geniş bir şirketler ağı, Dubai Emirliği'nin gayrimenkul, ulaşım, navlun ve finans sektörlerinde yaklaşık 20 yıldır hızlı bir büyüme yaratıyordu.

Ancak global mali kriz ve ekonomik durgunluk binlerce projenin devam ettiği Dubai'yi derinden sarstı. 6 yıllık hızlı kalkınmanın ardından ekonomi geçen yılın ikinci yarısından itibaren daralmaya başladı. Bu durum da Dubai'deki emlak fiyatlarının hızla düşmesine yol açtı. Öyle ki emlak fiyatları 2008 yılında gördüğü zirveden bu yana yüzde 50 geriledi.

Dubai World'ün devam eden projeleri peşpeşe durdu. Dubai'de durdurulan inşaat projelerinin büyüklüğünün 205 milyar euroya ulaştığı, Birleşik Arap Emirlikleri hükümetinin inşaat sektörünü içinde bulunduğu çıkmazdan kurtarmak için 20 milyar dolarlık sermaye girişi yaptığı belirtiliyor. Dubai World adlı yatırım şirketinin 59 milyar dolar borcunun büyük bölümü gayrimenkul ve inşaat alanında faaliyet gösteren yan şirketi Nakheel'den kaynaklandı.

100 ülkede yatırım yaptı, borca battı

59 milyar dolarlık borcu bulunan Dubai World, Dubai Emirliği'nin sahip olduğu en büyük şirketi konumunda. Dubai World, enerjiden ulaştırmaya, finanstan gayrimenkul sektörüne kadar birçok alanda faaliyet gösteriyor. Palm Adası'nı tasarlayan Nakheel, Suudi Arabistan, Ürdün, Rusya gibi ülkelerde inşaat projeleri bulunan Limitless ile İsviçre'de kayak merkezi bile yaratan Leisure Corp, Dubai World'ün en önemli şirketleri. Dubaili şirketin 100 farklı ülkede yatırımı var.

Ucuz kurtulduk

- Dubai Şeyhi El Maktum Türkiye'de, büyük tartışmalara neden olan İstanbul Levent'teki eski İETT arsasıyla gündeme geldi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 46 bin 241 metrekare ticaret ve konut alanına sahip Levent'teki İETT garajı arazisini 2005'te El Maktum'un şirketi Sama Dubai'ye arsa bedeli karşılığı ihalesiz verdi. Dubai Towers adıyla anılan ve biri 300 diğeri 240 metre yüksekliğindeki iki kuleyi kapsayan proje kamuoyundan büyük tepki gördü. Bunun üzerine belediye 2007'de yeni bir ihale açılmasına karar verdi. Açık artırma usulüyle yapılan ihalede Zorlu Grubu ile yarışan Sama Dubai, 1.1 milyar lira bedelle ipi göğüsledi. Sama Dubai, Türkiye'nin en yükseği olacak Burgu Kuleleri inşaa etmeyi planlıyordu. Ancak 5 milyar dolara malolacak bu proje de büyük tepki gördü. İstanbul'un silüetinin bozulacağı gerekçesiyle de Mimarlar Odası, iptal davası açtı. Sama Dubai de İETT arazisinin imarı değişeceği için ihalenin parasını ödemedi ve projeden çekildi.

Dev borsalarda kayıp yüzde 3'ü aştı

Dubai'nin borçlarını ödeyemeyeceğini açıklaması dünya borsalarını sarstı. Özellikle 59 milyar dolarlık borcunu ertelemek isteyen Dubai World'e kredi veren Avrupa bankaları düşüşe önderlik etti. Alman Borsası yüzde 3.25, Fransa Borsası yüzde 3.41, İngiltere Borsası ise yüzde 3.18 değer yitirdi. Şükran Günü nedeniyle dün işlem yapılmayan Wall Street'te ise vadeli işlemlerde endeksler yüzde 2 geriledi.

Ülke Değişim (%)

Almanya -3.25
İngiltere -3.18
Fransa -3.41
Hong Kong -1.78
Japonya -0.62
Rusya (MICEX) -3.29
Macaristan -2.48
Polonya -1.51
G. Afrika -1.69
Çin -3.62
Arjantin -3.51
Brezilya -2.29

Dolar, Londra'da 1.53 TL'ye yükseldi

- Dubai ile ilgili kaygılar nedeniyle riskli yatırım araçlarından çıkan yatırımcılar dolar almaya başladı. Dün bir ara 1.5141 seviyesine kadar çıkan euro/dolar paritesi 1.4960'a indi. Paritede yaşanan sert düşüşün ardından dolar, Londra'da 1.53 TL'ye kadar yükseldi. Doların yurtdışında değer kazanması altının ons fiyatının da gerilemesine neden oldu. Bir ara 1195.90 dolara kadar tırmanan altının ons fiyatı 1183 dolara indi. Ancak güvenli liman olarak görülen altın yeniden 1190 dolara çıktı.
Vatan