Emlakçıya kapora verirken dikkatli olun!

Ev ararken kapıları çalınan emlakçılardan, müşteri ya da ev sahiplerinin özelliklerine kadar farklı detaylar gayrimenkul alım satımında can yakabiliyor. Emlakçının ev gösterdiği için müşteriden para istemeye hakkı var mı, kaparo verilecek emlakçının güvenilir olup olmadığı nasıl anlaşılır, kanunlarla belirlenen komisyon ücreti ne kadar, tüketiciler gayrimenkul kiralarken ya da alıp satarken nelere dikkat etmeli? Emlakçıların gelişen rekabet şartlarına ayak uydurup kurumsallaşması için kurulan Emlakçılar Federasyonu'nun Başkanı Rıza Kaymakçı ev alacak ya da kiralayacaklar ile mülk sahiplerinin dikkat etmesi gereken püf noktaları Zaman İnşaat&Emlak için yazdı.

Eğer emlakçı ile çalışıyorsanız satılık veya kiralık gezmelerinde yer gösterme veya benzeri taleplerde kesinlikle hiçbir ücret ödenmemelidir. Emlak şirketleri iki şekilde hizmet bedeli talep edebilirler. Kiralamalarda kontrat imza edildikten sonra bir yıllık kiranın %10'u KDV hariç veya 1 yıllık kiranın %12'si KDV dahil. Satılıklarda tapu alım-satım işlemi gerçekleştikten sonra her iki taraftan ayrı ayrı %2 KDV hariç veya %3 KDV dahil olarak. Ekspertizlik veya benzeri hizmetler için yazılı bir tarife yoktur. Hizmet bedeli karşılıklı anlaşmaya göre belirlenir.
Alım-satım veya kiralamalarda yerin beğenilmesi durumunda mal sahibine kısa sürede ulaşılamaması halinde emlakçıya kaparo verilebilir ancak dikkat edilecek husus emlakçının işinde ciddi, profesyonel, vergi dairesine , ticaret odası veya esnaf odasına kayıtlı olmasıdır. Kayıtlı olduğuna dair belgelerini müşteri görmeyi talep edebilir ve etmelidir. Tapu harçları satış bedelinin binde 15'i alıcı binde 15'i satıcı  tarafından ödenir.

Kiralık evlerde kefil önemli

Kontratta kira süresinin başlangıç ve bitiş tarihleri mutlaka yazılmalıdır. Kontratın uzaması halinde artışın hangi oranda veya nasıl olacağı yazılmalıdır.  Kiracıya mutlaka kiralanan yer ile ilgili gerekli sözleşmeleri (elektrik, su vb.) kendi üstüne alma şartı konulmalıdır. Kiralamalarda en az bir aylık kira karşılığı teminat almakta yarar vardır.
Kiracı ödemelerle ilgili  yükümlülüklerini yerine getirmediği takdirde bunu karşılayabilecek yeterlilikte kefilin alınması önemlidir.
Evin hangi durumda teslim alınıp, nasıl teslim edileceği yazılmalıdır. Kiralanan yerin çok bakımlı veya aşırı durumda harap olması halinde teslim anındaki önemli yerlerin fotoğraflandırılması ve kontrata imzalanarak ek yapılması diğer önemli bir husustur. En önemli hususlardan birisi de tüm taraflar kefil dahil mutlaka imza anında birbirinin imza ettiklerini görmelidir.
Şüpheli durumlarda para alışverişinden önce kiracı mal sahibinden tapunun fotokopisini kontrata eklenmesini isteyebilir.
Kiracı yabancı ise mutlaka kanuni oturma izninin, kimlik-pasaport fotokopilerinin alınması ve kontrata eklenmesi şarttır. Vekaletle yapılan işlemlerde yetkinin olup olmadığının görülmesi vekaletin kontrata eklenmesi tavsiye edilir.

Alacağınız evi araştırın

Gayrimenkulun beğenilmesi durumunda alıma geçmeden önce tapu kayıtları ve belediye kayıtları incelenmeli herhangi haciz, ipotek, imara aykırılık var mı, yok mu görülmeli incelenmeli var ise de sakıncaları araştırmalı.
Elektrik, su doğalgaz ve apartman aidatları gibi borç durumları araştırılmalı ve evi almadan önce ödenmesi sağlanmalı.
Herhangi para alışverişi yapmadan önce (kaparo vb.) mutlaka muhatabın mal sahibi olduğundan emin olunmalı. Bir vekil ise mutlaka vekaletini görmeli.
Verilecek kaparo miktarı istisnai durum hariç %5'ten fazla olmamalı.
Alım- satımlarda gayrimenkulün gerçek alım-satım değerinin beyan edilmesi önemle tavsiye edilir. Bedelin gerçekleri yansıtmadığı tespit edilmesi halinde aradaki vergi farkı %25 cezalı alınır.
Taraflar tapu dairelerine nakit parayla gelmekten ve para alışveriş, sayma, para devir işlemlerini burada yapmaktan mutlaka kaçınmalıdır. Bunun yerine banka vasıtasıyla bloke çek veya özel anlaşmalar gibi alternatif çözümler üretmeli.
Kredili satışlarda satış işlemi bittikten sonra ancak ipotek işlemine başlanabiliyor ve sonuçlanması da en iyi ihtimalle 2-3 saat sürüyor. Mal sahipleri paralarının tamamını almadan tapu devrini vermek istemiyor. Bu probleme çözüm olarak protokole dayalı bir teminat senet veya çekinin alıcı tarafından bu geçici süre içerisinde mal sahibine vermesi, tarafların satış ve ipotek tescil işlemini mutlak suretle aynı gün içerisinde ve peş peşe yaptırmaları ve her iki tarafında bu arada geçeçek zaman zarfında birlikte beklemeleridir.
Özellikle alıcının dikkat etmesi gereken bir husus da satıcının aklî dengesinin yerinde olup olmadığıdır. Şüpheli görmesi durumunda mutlaka rapor istemelidir. 65 yaşın üstünde satış işlemi yapan mal sahiplerinin bizzat kendilerinin satışa gelmelerini talep etmelidirler. Vekaleten satışlarda mümkün ise esas sahibi ile görüşülmeye çalışılmalı imkan varsa sahibinin neden vekaletle sattığını öğrenmeli ve ikna olmalı.
Satış işlemi gerçekleştikten sonra mutlaka ilgili belediyeye beyanda bulunup  yeni malik olarak tescili yaptırılmalıdır.

İsa Sezen/Zaman