Konutun yeni imparatorlarından dev projeler
Milyar dolarlık iş merkezleri kuruyor, binlerce dairelik lüks konut projeleri inşa ediyorlar
Türkiye'yi "markalı konut" kavramıyla tanıştırdılar. "Yap-satçı" ve "Laz müteahhit" kavramlarını tarihe gömdüler.
Çok değil 2000'li yıllara kadar Türkiye'de müteahhitlik deyince akla otoyol, köprü, baraj inşaatları gelirdi. Son yıllarda ise konut müteahhitleri ön plana çıkmaya başladı. Gayrimenkul sektörünün patlama yaptığı son 5 yılda inşaat şirketleri adeta birer dev holding haline geldi.
Müteahhitler, 2000 yılından önce genelde 100-150 konutluk projeler yapıyordu, özellikle 2001 krize sonrası, 2002'den sonra 3 bin konutluk dev projelerle bile karşılaşmaya başladık. Bir dönemin "Laz müteahhitleri" ve "yap-satçı"larının yanı sıra bu alana yeni giren müteahhitler de hızla büyüdüler. öyle ki vergi şampiyonları listesinin üst sıraları inşaatçılardan geçilmez oldu. Keza ünlü Amerikan dergisi Forbes'un zenginler listesine adını yazdıranlar bile var...
Holdinglerin lokomotifi
Aslında Türkiye'nin en büyük grupları da inşaatla işe başladılar. Koç Holding'in kurucusu Vehbi Koç'un ilk işlerinden birinin Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) binasının çatı kiremitlerini tedarik etmek olduğunu sanırız herkes bir şekilde duymuştur. Yani Koç, inşaat malzemesiyle ticari hayatına başladı...
Yine ülkenin büyük gruplarından Doğuş, STFA ve Enka'nın büyümeleri de hep inşaat sektörüyle oldu. Müteahhitlik şirketlerimiz yurtdışında başarıdan başarıya koşup, birçok ülkede devasa projelere imza attılar. Türkiye bu şirketlerin başarılarını uzun süre konuştu, konuşmaya da devam ediyor...
Şimdilerde ise Türkiye konut müteahhitlerini konuşuyor. Emlak sektörü yıllardır Türkiye'de küçük semt projeleriyle büyüdü. Bu büyüme, 1994 ekonomik krizinden sonra talep yetersizliği nedeniyle kesintiye uğradı. Tam canlanacağı sırada 1999 depremi, arkasından da 2001 ekonomik krizi sektörün belini büktü. Yaklaşık 8 yıllık durgunluğun ve talep ertelemesinin ardından bir patlama olacağı bekleniyordu. Ancak son 5 yıldaki patlamanın boyutunu doğrusu kimse tahmin edememişti.
TOKİ'den 300 bin konut
2002 yılı seçimlerinden tek parti iktidarının çıkması da inşaat ve emlak sektörünü ateşledi. Hem özel sektör hem de kamuda birbiri ardına özel nitelikli lüks konut projeleri başladı. Birçok konut henüz proje aşamasındayken kapış kapış satıldı.
Bu hareketlilik ve büyüme kamuoyunun bilmediği birçok konut şirketini büyüttü. Taşyapı, Ağaoğlu, tnanlar, Aşçıoğlu, Dumankaya, Sur Yapı, DAP Yapı, Varlıbaşlar, Artaş gibi birçok şirket ön plana çıkmaya başladı. Bir kısmı 30-40 yıllık geçmişe sahip olan bu şirketler, 2002'den sonra milyon, hatta milyar dolarlık Projelere imza atmaya başladılar.
İstanbul'da daha önce "dağ başı" olarak tabir edilen bölgeler bile lüks konut ve villa projeleriyle doldu. Şehir içlerinde de nitelikli lüks konutlar yapılmaya başladı.
Toplu Konut İdaresi (TOKI) de bu dönemde sektörü ateşleyen bir rol üstlendi ve birçok projesini hasılat paylaşımı modeliyle özel sektöre açtı. Kurulduğu 1986 yılından 2003'e kadar 40 bin konut yapan TOKI, 2003'ten sonra 300 binin üzerinde konuta imza attı. Tek başına bu rakam bile sektörün ne kadar büyüdüğünü gösteriyor.
Dava, projeleri erteletti
İşte Para dergisi olarak, bu gelişmelerden yola çıkıp son dönemde öne çıkan konutun yeni imparatorlarıyla görüştük. Başarılarının perde arkasını, gelecekle ilgili beklentilerini sorduk. Ne kadarlık proje yaptıklarını, kaş kişiye istihdam yarattıklarını araştırdık.
Görüştüğümüz inşaatçıların ilk etapta rahat bir görüntü sergilemeye çalıştığı, ancak biraz konuşunca gelecek için biraz karamsar oldukları dikkatimizi çekti. Bütün inşaatçıların gözü kulağı AK Parti'nin kapatma davasındaydı. Çoğu AK Parti kapatılır da siyasi bir istikrarsızlık olursa diye endişeliydi. Her ne kadar "Biz A plus gelir grubuna konut üretiyoruz, etkilenmeyiz" deseler de bu gelişmenin satışları azalttığını gizleyemiyorlar. Hatta bir kısmı önümüzdeki dönemde başlatacağı projeleri beklemeye almış durumda...
