Kripto paralar çevreye zarar veriyor mu? 

Son günlerde vurgunlar nedeniyle gündeme gelen kripto paralar son olarak madencilikle tartışmalara konu oldu. Milliyet'ten Hanife Baş'ın haberine göre; Çin hükümeti ülkede kripto para madenciliğini durduğunu açıklamıştı. Tesla CEO’su Elon Musk ve bir çok isim çevreci sebeplerle kripto paralara yönelik eleştirilerde bulunmuştu. 

Kripto para madenciliği tanım olarak, özel yazılım ve donanım yardımıyla cihazların karmaşık problemleri çözerek  kripto para transfer işlemlerine onay vermesi ve bunun sonucunda kripto para üretmesi oluyor. Kısaca kripto para satın alan kişiler madenci olarak yatırım yapmış oluyor. Bilgisayar ve internet sahibi herkes madencilik yapabilir. Kripto para madenciliğinde de Asic, grafik işlemci birimi yani GPU, CPU yani merkezi işlem birimi ile madencilik ve bulut madenciliği gibi türler bulunuyor. 

Çevresel tepkiler çoğaldı

Madencilik türüne göre bu alanda gelir kazanmak uzun zaman harcanmasına sebep oluyor. Donanım maliyetini çıkarmak da kimi zaman zorlaşıyor. İşlemci gücü arttıkça enerji tüketimi de artıyor. Madencilik için kullanılan cihazların sayısı arttıkça, kripto para işletme bakım yapmak ve onarım için daha fazla zaman harcanıyor. 

Bitcoin'in değeri artınca kripto para madenciliğine yönelik ilgi de çoğaldı. Dünyada her yıl önemli miktarda enerji kripto varlıklar para piyasasına giriyor. 

Bilgisayar donanımı bulmakta yaşanan zorluklar, enerji tüketimi  ve çevreye etkileri nedeniyle kripto para madenciliği son zamanlarda oldukça eleştirilerin hedefi oldu. Dünya genelinde enerji tüketiminde kripto paralar küresel anlamda enerji tüketiminde öne çıkmaya başladı. 

Cambridge Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırmaya göre; sadece bu sene içerisinde Bitcoin tarafından tüketilen toplam enerjinin 128 terawatt saate ulaşacağı ortaya çıktı. Bu rakam tüm Norveç'in tüketiminden fazla. Bitcoin üretimi yapan üreticiler 24 saat sistemi çalıştırıyor. Her gün maden sistemine birçok isim katılırken fiyat da gittikçe artıyor. Kripto para üretimi nedeniyle karbon salınım miktarları da yükselmeye başladı. 

Karbon için vergi önerisi

Kripto parada mandencilik yapan kişiler için karbon vergisi uygulanması öneriliyor. Bazı ülkeler madenciliği yasaklarken son olarak en çok madencilik üretimi yapan Çin'de maden üretimi yasaklandı. Fakat kriptoda yenilenebilir enerji kullanımı da yaygınlaştı. Üretimde güneş ve rüzgar enerjisinin kullanımı artarken Kripto para üretiminde gece oluşan enerji fazlası veya yenilenebilir kaynaklardan üretilen temiz enerji tüketimi de arttı. 

Yüzde 70 üretim Çin'de

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık, kripto para madenciliğinin çok fazla bilgisayar gücü gerektirdiğini ve yoğun karmaşık sürece sahip olduğunu söyleyerek şunları ekledi: 

“Kripto para madenciliği sanayileşmiş yaşamın diğer alanları kadar çevre için henüz tehdit değil. Madencilikte kullanılan bilgisayarlar herhangi bir kaynaktan gelen gücü kullanabilirler. Bu yenilenebilir enerji de olabilir. Yaşanılan yerin elektrik fiyatına bağlı olarak madenciliğin maliyeti değişiyor. Daha verimli bilgisayar ekipmanı da bunu azaltır.”

Kırık, “Elektriğin fiyatı ne kadar düşükse, madenciler için o kadar az maliyet vardır. Bu da kazancı artırır. Kripto para madenciliğinin büyük kısmı enerji maliyetleri Avrupa ülkeleri ve Amerika’dan daha ucuz olduğu için Çin’de yapılıyordu. Dünyadaki kripto para madenciliğinin yüzde 70’i, Çin’de dönüyor. Ama Çin hükümetinin kararından sonra artık bu değişecek” dedi.

Türkiye'de çok sayıda kripto para madenciliği yapan insanlar bulunuyor. Kurumsal olarak da ülke genelinde 15'e yakın firma olduğu tahmin ediliyor.

Donanım kıtlığı yaşanabilir
 

Madenciliğe ilginin artması nedeniyle donanım sorunlarını da beraberinde getiriyor. Özellikle yeni çıkan Chia isimli kripto paranın hard disk ve SSD (sabit disk sürücü) ile toplanması nedeniyle donanım kıtlığı yaşanabileceği belirtiliyor. BitTorrent’in mucidi Bram Cohen tarafından yaratılan chia blokzincir farklı bir model kullanıyor. Bu yeni metot, madenciliğin, GPU yerine SSD ve HDD gibi diskler üzerinden yapılmasına olanak veriyor. 

Hard disk konusu 

Veri Kurtarma Hizmetleri Genel Müdürü Serap Günal, hard disk madenciliğinin büyümeye başladığını bilinen kripto paraların aksine işlemci ya da ekran kartı gücü istemeden depolama alanlarında toplanarak elde edildiğini söyledi. Chia isimli kripto paranın gündemde yer aldığına vurgu yapan Günal şu açıklamalarda bulundu: 

“Özellikle Çin’de madencilerin bu alana doğru büyük talebi bulunuyor. Bu talep beraberinde de hard disk kıtlığını globalde ve ülkemizde göstermeye başladı. Ülkemizde henüz kripto para madenciliğine dair bilinen yollarda dahi çok büyük üretimler gerçekleşmese de hard disk madenciliğinde üretimler başlamış durumda.

Şu an ülkemizde de bu durumdan kaynaklı bir hard disk kıtlığı yaşanıyor diyebiliriz. Teknoloji marketlerinde hard disklere yönelik yoğun alımlarla karşılaşıldığı ve tükenme durumuna geldiğini görebiliyoruz. Bu ülkemizdeki üreticilerden ve yurtdışından da kaynaklı olabilir. Başta Chia olmak üzere diğer hard disk kaynaklı kripto paraların resmi alım satımı yapılmaya başlamasıyla bu durum çok ciddi boyutlara ulaşacak.”

Talepler belirleyecek

Ünlü çip üreticisi Nvidia geçtiğimiz haftalarda çiplerinin kripto paralar için kullanımının önüne geçmek istediklerini söyledi. Uzmanlara göre mevcut durumda kripto paralardaki yatırımlar, emtia piyasaları başta olmak üzere geleneksel yatırım araçları tercih edilse de gelecekte kripto paralar yine trend olabilir. Ek olarak kripto para madenciliğinin, elektrik tüketimi nedeniyle yarattığı  çevresel etkenler daha sık tartışılacak. Bu durumun devletler için baskı aracı haline gelmesi bekleniyor.

Kripto paralar için güvenlik talebi!