Krizin yeni ayağı ticari emlak bankalarda alarm veriyor

Küresel krizde en büyük darbeyi alan emlak sektörü ve bu sektöre bağlı olan kredilerde yaşanan sıkıntılar yeni endişeleri doğuruyor. Özellikle ABD'deki bankaların ticari emlak kredilerinde yaşadığı sıkışıklık burada bir balonun şişmekte olduğuna, hatta patlamasıyla yeni bir krizi tetikleyeceğine işaret ediyor. Ayrıca ticari emlak sektöründe de hem ABD'de hem de dünyada ciddi sıkıntılar olduğu son haftalarda sık sık gündeme gelmeye başladı. Pek çok uzman da bu nedenle temkinli olunması konusunda uyarılarda bulunuyor. Uzmanlara göre ticari emlak sektörü henüz dibi görmedi, yani fiyatlar daha da inecek. Bankalarda ticari emlak kredilerine ilişkin batıklar ise gün geçtikçe artıyıor. 8 trilyon dolarlık ticari emlak sektöründe doğabilecek krizin tüm dünyayı etkilemesinin kaçınılmaz olduğu, mortgage krizinin ardından bu yeni krizi dünya ekonomilerinin kaldıramayacağı da iddialar arasında. Hatta FED Başkanı Bernanke'nin bugün ve yarınki FED toplantısında bu konuyu gündeme getireceği, yeni bir resesyonun emlak sektöründen kaynaklanabileceğinin tartışılacağı belirtiliyor. Çin'de de hem emlak satışlarının hem de fiyatların artması dikkat çekiyor.

Ticari emlak kredileri yeni bir 'Aşil'in topuğu'
San Francisco FED'in Başkanı ve ABD Merkez Bankası FED'in "demir leydisi" olarak bilinen Janet Yellen da temmuz ayı sonunda yaptığı konuşmada ABD bankacılık sektörü için yeni bir kriz dalgasının daha yolda olduğu uyarısında bulunmuştu. Yellen, ticari emlak piyasasının bankacılık sektörü için yeni bir "Aşil'in topuğu" olacağına dikkat çekmişti.

ABD'li emlak piyasası araştırma şirketi Real Capital Analytics'in kurucusu ve Başkanı Bob White ise, yıl başından bu yana ticari emlak sektöründe iflasların, icraların ve temerrüde düşenlerin sayısında hızlı bir artış olduğuna dikkat çekti. "Halihazırda 50 milyar dolar değerinde ticari mortgage kredilerinde ya temerrüte düşüldü ya da icraya gidildi" diyen White ve diğer endüstri yetlkililerine göre henüz sektör en kötüsünü yaşamış değil. North Carolina Üniversitesi Emlak Merkezi yöneticisi Steven Ott, The Washington Independent internet sitesine yaptığı açıklamada sorunların iki nedenden kaynaklandığını belirtti. Bunlardan biri mali sıkıntılar nedeniyle kiralarını ödemekte zorlanan kiracılar, diğeri ise borcun yeniden finansmanı için gereken sermayenin bulunmasında yaşanan sorun.

Krizden sıyrılan bankaların korkulu rüyası
Yaklaşık 20 yıl önce ABD'de ticari emlak sektöründe ve bankaların ticari emlak kredilerinde yaşanan krizin bankalara sıkı bir ders verdiği düşünülüyordu ancak veriler bunun tam tersini gösteriyor. Ülkenin önde gelen bankalarının ofis binaları, siteler ve alışveriş merkezleri ile bağlantılı kredilerinde sıkıntılar yaşanmaya başladı. Birbiri ardına ikinci çeyrek verilerini açıklayan bankaların gelir raporlarından ticari emlak krizinin kapıda olduğu, hatta kapıyı araladığı görülebiliyor. Zaten temmuz ayı başında JP Morgan Chase CEO'su Jamie Dimon, ABD'de birkaç çeyrek dönem içinde ticari emlak sektöründe ve kredilerinde çok ciddi sıkıntılar yaşanacağı yönünde bir açıklama yapmıştı. Wall Street Journal'da geçen hafta yer alan habere göre ABD'nin en büyük yerel bankalarından Atlanta merkezli, 1700 şubeli SunTrust Bank'ın 8.2 milyar dolarlık ticari kredilerinin yaklaşık yüzde 20'si geri ödemesinde sorun yaşanan inşaat kredilerinden oluşuyor. Yine bölgesel bir banka olan KeyCorp'un 6.3 milyar dolarlık ticari inşaat kredilerinin yaklaşık yüzde 11'inde de geri ödeme sorunu yaşanıyor.

En büyük rakiplerinden Wachovia'yı krizde satın alan Wells Fargo'nun geçen yıl ikinci çeyrekte geri dönüşünde sorun yaşadığı ticari emlak kredilerinin oranı yüzde 0,8'ken bu yıl aynı dönemde bu oran yüzde 2,3'e yükseldi. Bankanın toplam ticari emlak kredisi miktarı ise 138 milyar dolar. Üstelik bu kredilerin büyük bir bölümü emlak krizinden en büyük darbeyi alan California ve Florida eyaletlerindeki varlıklarla ilişkili. Standard and Poor's verilerine göre ABD'de ticari emlak kredisi oranı en yüksek olan ikinci banka 105.5 milyar dolarla Bank of America, üçüncü banka ise 67.6 milyar dolarla JP Morgan Chase.

8 Trilyon Dolar'lık Sektör Tehlikede
- San Francisco FED Başkanı Janet Yellen'a göre ticari emlak sektörü piyasalar için yeni bir 'Aşil'in topuğu' olacak.
- ABD'de 8 trilyon dolar büyüklüğündeki sektörde temerrüde düşen ya da icralık olan ticari emlak kredileri hızla artıyor.
- ABD'nin en büyük yerel bankalarından SunTrust'ın 8.2 milyar dolarlık ticari kredilerinin yaklaşık yüzde 20'sinde geri ödeme sorunu yaşanıyor.
- KeyCorp'un 6.3 milyar dolarlık ticari inşaat kredilerinin yaklaşık yüzde 11'inde de geri ödeme sorunu olduğu dikkat çekiyor.
- Wells Fargo, toplam 138 milyar dolarlık ticari emlak kredisi ile lider. Onu 105.5 milyar dolarla Bank of America, 67.6 milyar dolarla JP Morgan Chase izliyor.

Çin'de Balon Şişiyor
Dünyanın bir numaralı gelişmekte olan ekonomisi Çin'de de şişen bir emlak balonu olduğu yönünde iddialar sıklaşıyor. Ülkede yılın ilk 7 ayında emlak satışları, değer olarak yüzde 60 arttı. Bu satışlar için kullanılan rekor oranda krediler de emlak balonunun şişmekte olduğu endişelerini artırıyor. Bloomberg'de dün yer alan habere göre yılın ilk yarısında emlak satışları bir yıl öncesinin aynı dönemine göre yüzde 53 arttı. Emlak yatırımları ise yüzde 11,6 yükseldi. Ülkenin 70 büyük kentinde ev fiyatlarında yüzde 1 artış yaşanırken ülkenin ikinci büyük bankası olan China Consrtuction Bank Başkanı Zhang Jianguo yılın ikinci yarısında yeni kredileri yüzde 70 azaltacaklarını belirtti. Uzmanlara göre de devlet müdahalesinin de içinde bulunduğu bazı ince ayar seçenekleri devreye girebilir.

Yatırım danışmanlığı şirketi LaSalle Investment Management'in Asya Pasifik birimi yöneticisi Kenneth Tsang, Çin'de yatırım olanaklarının kısıtlı olması nedeniyle emlak fiyatlarında patlama yaşandığını belirtti. Bloomberg'e konuşan Tsang, "Ya emlak piyasasına ya da borsaya yatırım yapılabiliyor. Bazı hükümet yetkilileri Çin'deki durum konusunda endişeleniyor. Emlak sektöründe bir balon oluşabilir" dedi.
Referans