Mortgage darbesi sanata itiyor

Yılda 35 milyar dolarlık sanat eserinin satıldığı dünyada bunun 9.2 milyar dolarlık kısmını çağdaş eserler oluşturuyor. Bunda da zora giren yatırımcının farklı enstrüman arayışı etkili oluyor. Dünyada çağdaş eserlerin yıllık ortalama getirisi yüzde 18'i buluyor. Türkiye de ilk kez 1 milyon dolarlık etiket fiyatı ile en pahalı satış için Contemporary İstanbul'u bekliyor.

ÇAĞDAŞ eserler dünyada her yıl 35 milyar dolarlık bir hacim yaratan sanat eserleri pazarındaki payını gün geçtikçe artırıyor. 2007 yılında 8 milyar dolar olan çağdaş sanat eserlerinin el değiştirme hacmi bu yıl 9.2 milyar dolara kadar çıkıyor. Bunda da mortgage krizinden dolayı zora giren yatırımcının farklı bir yatırım enstürmanı arayışı etkili oluyor. Bu yıl üçüncü kez hayata geçirilecek olan Contemporary İstanbul'un Yönetim Kurulu Başkanı Ali Güreli, "Çağdaş sanat değer kazandıkça sanatçılar da artık ölmeden zengin olabiliyor. Bu eserler Türkiye'de de giderek daha büyük ilgi görüyor. Bu yıl ilk kez Türkiye'de Türk sanatçı Burhan Doğançay'a ait bir tablo 1 milyon dolarlık etiket fiyatı ile satışa sunulmak için Contemporary İstanbul'u bekliyor" dedi.

150 yeni milyarder var

2007 yılında dünyaya 150 yeni milyarder katıldığını ve toplam rakamın 930'a çıktığını anlatan Güreli şöyle devam etti: "Yeni milyarderlerin 36'sı Hintlilerden oluşuyor. Ülkeler zenginleştikçe sanata olan ilgileri de büyük oranda artış gösteriyor. 2006 yılında 1 milyon doların üzerinde değer ile alıcı bulan çağdaş sanat eseri sayısı 810 iken bu geçtiğimiz yılın sonunda bin 245'e kadar ulaştı. Geçtiğimiz yıl Contemporary İstanbul'da 550 bin dolar olan en pahalı eser fiyatı bu yıl 1 milyon dolara kadar çıktı. 2.7 metreye 5 metre boyutundaki eser bugüne kadar Türkiye'de görülmüş en yüksek değerdeki çağdaş sanat eseri olarak sunulacak. 50 bin kişinin katılımınnı beklendiği Contemporary İstanbul'da 90'ı yabancı, 148'i yerli olmak üzere toplam 238 sanatçının eserlerine yer verilecek."

100 milyon Euro

Güreli'ye göre, galeri ve müzayede evlerinin yaşaması için oluşması gereken pazar göz önünde bulundurulunca Türkiye'de her yıl ortalama 100 milyon Euro'luk çağdaş sanat eseri el değiştiriyor. Bu satışların yüzde 40'ı ise müzayedelerde gerçekleşiyor. Dünyadaki raporlara bakınca gelişmiş ülkelerde çağdaş sanat eseri alımı için en fazla galerilerin tercih edildiğini anlatan Güreli, bunun gelişmekte olan ülkelerde müzayedelere kayışının nedenini şöyle açıklıyor: "Gelişmekte olan ülkelerde sanatı satın alanlar da gelişimini sürdürüyor. Bu nedenle müzayedede kendisini ve fiyatı kontrol altında tutma şansı doğuyor. Eseri tanıyarak bilinçli satın alım yapamayanlar muhammen bedelin üzerine çıkan diğer alıcıları gördükçe güven kazanıyor. O fiyatın makul olduğunu görünce yüzde 10 üzerine çıkmak da sorun olmuyor. Müzayede doğal bir elek görevi görüyor."

Andy Warhol kazançta Picasso'yu geçti

EN fazla kazanan sanatçılar göz önüne alındığında Andy Warhol 420 milyon dolar ile birinciliği alıyor. Bu yıl birinciliği Warhol'a kaptıran Pablo Picasso 319 milyon dolar ile ikinci sırada bulunuyor. Francis Bacon 245 milyon dolar ile üçüncü sırada yer alırken, Mark Rothko 207 milyon dolar, Claude monet ise 165 milyon dolar ile ilk beşe oturmayı başarıyor.

En fazla New York alıyor sanat bankacılığı doğuyor

DÜNYADAKİ sanat eseri alımarının yüzde 49'u New York'da yapılıyor. Bu da 2006 yılından 2007'ye geçerken ortalamada yüzde 18 getiri sağlayan eserlerin şehirde oldukça kolay yatırımcı bulmasından kaynaklanıyor. Bu getiri petrolle zenginleşen Ortadoğulu'ların yanısıra Çin ve Hindistan'dan da büyük talep doğmasını sağlıyor. Öyle ki İsviçreli UBS artık Art banking adı altında sanat bankacılığı alanında faaliyet gösteriyor. Benzer bir uygulamayı Deusche Bank da yapıyor. Bankalar yatırım yapmak isteyen müşterilerine çağdaş sanat eserleri hakkında çok ciddi raporlar sunuyor. Sıralamada Londra yüzde 36 ile ikinci sırada geliyor. Bir önceki yıl 3'üncü olan Paris ise gerileyerek üçüncülüğü Çin'e kaptırdı.

Hugh Grant altı yılda 6'ya katladı

Sanatçıların eserlerindeki değer artışı yatırımcıya çok kazandırıyor. Bunun en güzel örnekleri ise şöyle:

Sanatçı Hugh Grant 6 yıl önce 3.25 milyon dolara aldığı Andy Warhol imzalı Elizabeth Taylor portresini 2007'de Christies'de 21 milyon dolara sattı.

1985 yılında Frank Auerbach tarafından yapılan ve 2003'de 30 bin sterline satılan Reclinni Figure of Jym 270 bin dolara alıcı buldu.

2007'de Waterloo Bridge temps couvert adlı çalışma 17 yıl önceki sahibinin tahminlerini geride bırakıp 31.7 milyon dolara satıldı.

Geleneksel olarak piyasa işlemlerinin yüzde 90'ını oluşturan 10 bin Euro sınırının altındaki eserler de kárlı çift taraflı satışlar ile 4-5 katı fiyatta satılabiliyor.

Contemporary İstanbul hissesi satıp sanata yatıracak

ALİ Güreli, bu yıl yeni bir projeyi hayata geçirmeye hazırlanıyor. Başta aralarında Leyla Alaton, Suzan Sabancı Dinçer, Nuri Çolakoğlu, Şakir ve Füsun Eczacıbaşı gibi isimlerin de yer aldığı 31 danışma kurulu üyesi olmak üzere Contemporary İstanbul'un yüzde 80'ini satışa sunacak olan Güreli kazanacağı para ile Arist Residency projesine kaynak yaratmayı hedefliyor. Sanatçıların istedikleri büyüklükte eser yaratmak için gidip çalışacağı büyük mekanların oluşturulmasını sağlayacak projenin sadece İstanbul'da değil Ankara,  İzmir  ve diğer şehirlerde de yayılması hedefleniyor.

Sanata en fazla parayı Nezih Barut harcıyor

TÜRKİYE'de koleksiyoner olarak sanata en fazla parayı Abdi İbrahim İlaç Yönetim Kurulu Başkanı Nezih Barut'un harcadığını aktaran Ali Güreli, "Yaptıkları müze yatırımları göz önüne alınınca Koç ve Sabancı aileleri ve daha birçok aile büyük yatırım yapıyor. Ancak, Nezih bey kolesksiyoner olarak en önde" diyor.

Farklı ülke sanatçıları İstanbul'u yorumlayacak

İSTANBUL 2010 Avrupa Kültür Başkenti'nin desteği ile yürütülen Contemporary İstanbul 16 - 19 Ekim 2008 tarihleri arasında, Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Salonu'nda Akbank Private Banking sponsorluğunda kapılarını ziyaretçilerine açacak. Contemporary İstanbul'da bu yıl özel bir proje olarak yurtdışından gelecek sergilerin yanı sıra "International Video Screening" adı altında, farklı ülkelerin sanatçılarının İstanbul'u anlatan videoları paylaşılacak. Akbank Private Banking'in VIP Lounge'ında da Doğançay'ın görülmemiş eserlerine yer verilecek.

Contemporary İstanbul 'Diyalog'la başlayacak

CONTEMPORARY İstanbul kapsamında bu yıl ilk yapılacak projelerden biri de bir konferanslar dizisi. 16 Eylül tarihinde The Sofa Hotel'de gerçekleşmesi planlanan Contemporary İstanbul Dialogues'un konuşmacıları ise Berlin Sanat Akademisi'nin sanat direktörü Johannes Odenthal, Tagesspiegel gazetesi sanat editörü ve eleştirmeni Nichola Kuhn ile İstanbul Modern Müzesi şef küratörü Levent Çalıkoğlu olacak. Konferans ve ardında gerçekleşecek panelde, dünyadaki ve Türkiye'deki çağdaş sanat ortamı her yönüyle ele alınacak. 
 
Ayşegül AKYARLI GÜVEN / Hürriyet