Aile konutu şerhi nedir, nasıl konulur?

Evlilik devam ettiği sürece eşlerin yaşadığı meskene aile konutu adı verilir. Aile konutu şerhi koymak için eşlerden herhangi birinin Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine başvurması gerekir.

Evlilik devam ettiği sürece eşlerin yaşadığı meskene aile konutu adı verilir. Tapu siciline konulan aile konutu şerhi ise, eşlerden birinin diğerinin açık rızası olmaksızın konut üzerinde satış, kira veya ipotek gibi tasarruf işlemleri yapmasını engelleyen yasal bir düzenlemedir.

Konu ile ilgili olarak paylaşılan detaylara göre söz konusu bu şerh, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi çerçevesinde eşlerin ortak yaşam alanını hukuken korumayı amaçlar.

Aile konutu şerhi koymak için eşlerden herhangi birinin Tapu ve Kadastro Müdürlüklerine başvurması gerekmektedir. Başvuru için aile konutu şerhi dilekçesi, evlilik cüzdanı, başvuran eşe ait T.C. kimlik numarasının bulunduğu nüfus cüzdanı, vukuatlı nüfus kayıt örneği ve söz konusu meskenin aile konutu olduğunu gösteren muhtarlıktan alınacak belge ibraz edilmelidir.

Aile konutu şerhi olan bir ev kiralanabilir, satılabilir veya kira sözleşmesi feshedilebilir. Ancak Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesine göre bu işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için her iki eşin de açık rızası şarttır. 

Eşlerden biri haklı bir sebep göstermeden rıza vermezse, izin alamayan eş hakimin müdahalesine başvurabilir. Kiracı olan eşlerden kira sözleşmesinde taraf olmayan eş, gayrimenkul sahibine bildirimde bulunarak kira sözleşmesinin tarafı haline gelebilir ve sözleşmeden doğan hak ve sorumluluklara ortak olur.

Aile konutu şerhinin kaldırılması (feshedilmesi) için kural olarak mahkemeye başvurulması gerekir.

Şerhin feshedilebildiği durumlar şunlardır: boşanma durumunda hakimin şerhin iptaline karar vermesiyle yasal mal rejimi uygulanır; evliliğin iptali durumunda gayrimenkulün maliki eşin talebiyle; eşlerden birinin ölümü durumunda; malik olmayan eş şerh koydurmuşsa yine onun talebiyle; malik olan eşin başvurusuyla şerh düşülmüşse, malik olmayan eşin kabulü veya talebiyle aile konutu şerhi kaldırılabilir.

Önemli not olarak, aile konutu şerhi üçüncü kişilere karşı da tapu sicili üzerinden ilan etkisi yaratır; bu nedenle şerh yoksa iyi niyetli üçüncü kişilere karşı bazı durumlarda koruma zayıflayabilir. 

Verilen bilgilere göre uyuşmazlıklarda, özellikle rıza vermeme veya şerhin kaldırılması süreçlerinde aile mahkemesine başvurulması ve hukuki destek alınması hak kaybını önler.

Bu çerçevede, aile konutu şerhi, eşlerin ortak yaşam alanını hukuken güvenceye alan etkili bir mekanizmadır; doğru belge ve başvuruyla kısa sürede tesis edilebilir, gerekli şartlarda ise yargı kararıyla kaldırılabilir.