Ankara Ulus’un çehresi yıkımlarla değişiyor!

İller Bankası binasının yıkılmasıyla kiraya çıktı, Cumhuriyet mimarisinin simgeleri arasında olmasına rağmen 2017 tarihinde yıkılan bina, “Atatürk’ün mimarı” olan Seyfi Arkan tarafından yarışmada seçilerek 1937 yılında inşa edilmişti. Sayıştay raporunda, “Bir an önce bina yapılarak İller Bankası kiradan kurtulmalı” uyarısı yapıldı.

Cumhuriyet gazetesinde yer alan habere göre,  Ankara  Ulus’ta yer alan İtfaiye Meydanı “acele kamulaştırma” kararı ile yurt yapılması amacıyla Kredi ve Yurtlar Kurumu’na (KYK) devredildi.

Cumhuriyetin kalbi olan Ankara Ulus’ta tarihi valilik binası ve Sümerbank binası gibi yapıların çeşitli kurumlara devri ve Kültür Bakanlığı tarafından tescilli İller Bankası’nın bir gecede yıkılıp yerine Melike Hatun Camii’nin yapılmasından sonra İtfaiye Meydanı’na geldi. Danıştay’ın daha önce iki kez “acelelik halinin olmadığı ve Bakanlar Kurulu kararında hukuka uyarlık bulunmadığı” gerekçesiyle devrini oybirliği ile iptal ettiği alan, 2018'de bu kez de KYK’ye yurt yapılmak üzere devredildi. Alanda 11 otel ve 267 işyeri mevcut.

Bölge, Kentsel Sit ve Yenileme Alanı içerisinde yer almasına karşın önce “farklı kullanımlara yönelik önerilerin de değerlendirilebileceği” kararıyla projeye açıldı. Dokuz gün sonra ise Gençlik ve Spor Bakanlığı talebiyle yurt yapılmak için KYK’ye devredildi.

‘Telafisi imkânsız’

Acele kamulaştırma kararı sonrası alanda bulunan esnaf, yürütmenin durdurulması talebi ile dava açtı. Danıştay 6. Dairesi’nde görülen davada, üç üye oyu ile yürütmenin durdurulması talebi de reddedildi. Danıştay 6. Dairesi Başkanı ve bir üye ise “sit alanı niteliğindeki bölgeyi zedeleyecek nitelikte olduğu” ve “telafisi güç ya da imkânsız bir zararın ortaya çıkacağı” gerekçeleriyle karara karşı çıktı.
 
Konuyla ilgili görüşüne başvurulan Danıştay savcısı ise anayasada belirtilen acele kamulaştırma koşullarının gerçekleşmediği sonucuna varıldığını ve Bakanlar Kurulu’nun aldığı acele kamulaştırma kararında hukuka uyarlık görülmediğini söyledi. “Sit alanı niteliğindeki bölgede koruma amaçlı imar planı yapılmaksızın projeye dayandırılarak tesis edilen işlemlerin bölgenin korunması ilkesine ve plan bütünlüğüne” aykırı bulan Danıştay savcısı, 2019 Mayıs'ta verdiği görüşte Bakanlar Kurulu kararının iptaline karar verilmesi gerektiğini belirtti.

Cumhuriyetin temsil aksı değiştiriliyor

Cumhuriyet gazetesine konuşan TMMOB Mimarlar Odası Başkanı Tezcan Karakuş Candan, acele kamulaştırma kararı ile ilgili dava açtığını, fakat davanın kamulaştırılan alanın özel mülk olması nedeniyle “taraf değilsin” sözleriyle reddedildiğini söyledi. Ankara Kültür Merkezi’nin bulunduğu alanda yapımına başlanan millet bahçesi projesinin, Ulus’ta Melike Hatun Camisi’ni de kapsayacak şekilde genişletileceği haberlerine ilişkin Candan, “Cumhuriyet rejiminin mekansallığını yansıtan alanlarla hesaplaşıyorlar. Bu proje Cumhuriyetin başkenti Ankara’nın mekansal olarak şekillendirilmesidir. Hiçbir zaman parkların içinde cami görülmemiştir” diye konuştu.

Candan, KYK yurdunun caminin hemen karşısına yapılması hakkında ise şöyle konuştu:  “Cumhuriyetin, Ulus’tan Çankaya’ya giden temsil aksı değişiyor. Önceden bu temsil aksı üzerinde ibadethane yoktu. Bu aslında Cumhuriyetin laiklik ilkesini ifade ediyordu. Şimdi o hat üzerindeki İller Bankası binasını yıkıp cami yaptılar, etrafında yürüme mesafesinde 14 cami olmasına rağmen. Caminin etrafına yerleşim yeri yaparak kenti siyasal İslamın ideolojik bakış açısına büründürüyorlar. Cami ile birlikte yeni mekânsallık, yeni mekânsallıkla din tabanlı bir yaşam tarzı hedefleniyor.”