Murat İzci orman işçisiydi, şimdi AVM yapıyor!

Murat İzci... Çalışma hayatına ilk adımını ilkokul çağlarında salyangoz toplayarak attı. 11 yaşındayken babasıyla orman yangınlarını söndürmek ve ağaçları tırtıllardan temizlemek için çalışan küçük bir orman işçisiydi. Üniversiteden sonra çeşitli işlerde çalışan İzci, bir süre elinde çantası tüm Türkiyeyi dolaşarak yedek parça satma işine koyuldu. Ancak bu işte mutlu olamayınca da perakende işine geçiş yaparak ünlü market zincirlerinin kurulma aşamalarında görev aldı. En son, bundan 10 yıl önce ve 33 yaşındayken Türk tüketicisini outlet kavramıyla tanıştırdı. İnşaat safhasından alarak yarattığı Oliviumla özdeşleşmesinin ardından şimdi, kurduğu KDM ile hem yapılan alışveriş merkezlerine kiralama ve yönetim hizmeti veriyor hem de rekabette zorlanan eski AVMlerin konseptlerini yeniden planlıyor. O, hangi alışveriş merkezinin hangi lokasyonda, hangi mağazaların nerede yer alacağına karar veriyor. Son yıllarda yurt dışından gelen taleplere de cevap verir hale gelen Murat İzci, Kırgızistan Bişkekte Ruby Center ve Bosna Hersekte Sarajevo City Centerın ardından Bağdat ve Erbilde iki alışveriş merkezi için kolları sıvadı.

187 milyar dolarlık perakende pazarında Olivium markasıyla özdeşleşmiş bir isimsiniz. Genç yaşınıza rağmen iş hayatınıza birçok işi sığdırdınız. Siz kimsiniz

Uludağ Üniversitesi Pazarlama bölümünü bitirdikten sonra ilk iş tecrübem Komili Pazarlamanın Çanakkale Balıkesir Satış Sorumluluğu oldu. Hayatımın en keyifli günleriydi. Başımdaki müdür eski bir askerdi ve o disiplinle işi öğrendim. 4 yıl çalıştım orada. Sonra kısa bir süre yedek parça işi tecrübem oldu. Elimde çanta dağ taş gezip, ürün satıyordum, bana uygun olmadığını düşündüm. Perakendeye adım atmam ise Türkiyenin ilk hipermarketlerinden Beltaş marketlerde oldu. Orada pazarlama ve mağazalar müdürlüğü görevini yürüttüm o zamanlarda Makro marketler kuruluyordu oradan teklif aldım ve mağaza müdürü olarak 6 yıl çalıştım. Ben Makroya giren 7nci kişiydim çıkarken 550 kişiyi geride bıraktım. İstanbulu outlet kavramıyla tanıştıran Oliviuma transfer oldum. İnşaat safhasından itibaren 9 yıl boyunca genel müdürlük yaptım. 3 yıldır da kurduğum KDM ile alışveriş merkezlerine kiralama ve yönetim danışmanlığı yapıyorum.

İş hayatına adım atmanız çok küçük yaşta oldu ama...

Babam orman memuruydu. Çankırı Çerkeşte Dere Köyünde hatırlıyorum kendimi. Okula orada başladım. Yağmur yağdıktan sonra çıkan salyangozları toplar satardık. İlk işim buydu. Sonra hayatımı Ayvalıkta sürdürdüm. İlk sigortalı işim ise 11 yaşındayken orman işçiliği. Babamın mesleği gereği oradaydık. Orman Muhafaza Müdürlüğü denizin kıyısında güzel bir yerdeydi. Yangın söndürmeye giderdik yazları, kışın da tırtıl ayıklardık ormanda. Tırtıllar ağaçlara ciddi zarar verirdi çünkü. Onun dışında kayık ve deniz olurdu yaşamımda. Teknemiz vardı, dalarak balık yemi çıkarırdım. Üniversite geldi daha sonra, o zaman da kayıkla turist gezdirirdim.Çok iyi kürek çekerdim. Belki o zaman küreğe yönlenseydim iyi bir sporcu olurdum. Hayatımın her döneminde hep çalıştım, yeri geldi traktörle taş çıkarttım.

Şimdi kendi işinizin başındasınız...

Evet. 3 yıl önce KDMyi kurduk. Perakende sektörü ve bu pazarda önemli yer tutan alışveriş merkezleri çok hızlı büyüyor. 2010 yılında 187 milyar dolara ulaşan perakende sektörünün 2014 yılındaki tahmini büyüklüğü 250 milyar dolar. Global dünyada büyümek isteyen her marka, ürün ve hizmette gelişerek tüketicinin beklentilerine cevap verebilmeli. Kaliteyi bir yaşam tarzı haline getirebilen, çevreye saygılı faaliyetlerini sürdüren, değişimi doğru algılayan ve gelişmelerin dışında kalmayan, güvenilir, müşteri memnuniyetini ön planda tutan, Türkiyenin yatırım faaliyetlerindeki katma değerlere katkıda bulunmayı amaç edinen kurum olmak temel kural. KDM yatırım ve proje yönetimi de bölgesel fizibilite çalışmaları, bölgesel kapsama alanı, müşteri yapısıyla alışkanlıkları, ekonomik ve sosyal durum veya bölgeye ulaşım gibi faktörlerin değerlendirilerek yatırıma geri dönüşü sağlanırken konsept oluşturma, doğru mağaza karmasıyla kiralama, yönetim ve pazarlama danışmanlığını bir bütün halinde koordine ediyor. Amaç iş dünyasını bilgi ve araştırma yatırımlarıyla desteklemek.

Türkiyede birçok alışveriş merkezinde imzanız var. Ama yurt dışında da tanınıyorsunuz artık.

Şu anda Türkiyede 22 proje var üzerinde çalıştığımız. Yurt dışına da yöneldik. Irakta, biri Bağdat biri Erbilde iki projeye başlıyoruz mesela. Kırgızistan Bişkekte ve Bosna Hersek Sarajevoda projelerimiz var. Türk şirketleri Rusyadan Kuzey Iraka Kırgızistandan Bosna Herseke kadar bir çok ülkede kiralama ve danışmanlık  hizmetlerinda aranır oldu. Yabancı danışmanlık şirketleri Türk danışmanlık şirketlerine geliyor. Özellikle Gürcistan ve Romanyadan ilgi büyük. Suriyeden de ilgi vardı ancak olaylar nedeniyle projelere ara verildi. Bu ilgi Türk markalarının de lehine. Çünkü dışarıda hayata geçirdiğimiz projelerde Türk markalarına da yer veriyoruz. Markaları yurtdışına taşımak için eylem içinde olan sivil toplum örgütleri var. Biz de kendi işimizde bunu yapmaya çalışıyoruz. Suriyede iki proje vardı ama iç karışıklıklar nedeniyle askıya alındı. Kargaşa dinince iyi işler yapılacak.

Siz de yatırımcı olacak mısınız

Bugüne kadar hizmet verdiğimiz alışveriş merkezlerinde  441 bin 706 metrekarelik büyüklüğü bulduk. Bir süre sonra danışmalığın yanısıra olmayı da alışveriş merkezi yatırımcısı olmayı düşünüyoruz. Kendi alışveriş merkezlerini açmayı istiyoruz ama bu arada yönetime biraz daha ağırlık vereceğiz.

Aynı lokasyonda yoğunlaşma endişe verici

TÜRKİYE 6 milyon 48 bin metrekarelik bir alışveriş merkezi büyüklüğüne sahip. Bu 254 AVMye karşılık geliyor. 2014te bu rakam 12 milyon metrekareyi bularak ikiye katlanacak. AVMler büyüdüğü gibi mağazaların kapladığı alanlar da büyüyor. Bugün 140 bin metrekareleri bulan alışveriş merkezleri var. Bu yıl açılması planlanan bir alışveriş merkezinin büyüklüğü 200 bin metrekare. Levent-Maslak hattında çok sayıda proje bulunuyor. Bu yaşam alanlarının kendilerini yenilemeleri şart. Çünkü o bölgeye yeni AVMler geliyor. Beylikdüzü çevresi için de aynı şey geçerli. 31 mevcut yatırımdan söz ediyorum. Ben aynı bölgede bu kadar yoğunlaşmayı son derece endişe verici buluyorum. Alışveriş merkezlerinde tematik olanlar özellikle revaçta. Artık değişik konseptlerle tüketicinin dikkatini çekmek gerekiyor. İçinde kayak pisti olan Toryum ve akvaryumlu Forum İstanbul buna iyi örnek. Alışveriş merkezleri inşa ediliyor, pazar büyüyor. Ama tüketici sayısı aynı. Bu nedenle buralara dışarıdan da insan getirmek lazım. Bunun için alışveriş festivallerinin düzenlenmesini, turların düzenlenmesini doğru bir strateji olarak görüyorum. Zamanla çok küçük yatırımların yaşamasına da olanak kalmayabilir, tabi bu lokasyona göre değişebilir de. 20 bin metrekarenin üzerindeki mekanlara alışveriş merkezi denmeli bence, her açılan çarşı alışveriş merkezi değildir. Çok özel lokasyonlar yine hariç tabi.

Umduğunu bulamayan yatırımcılar konsept değiştirmeyi seçiyor

ALIŞVERİŞ merkezleri yatırımcılar için gittikçe daha çok cazip oluyor. Biri açılınca diğeri de gelip aynı yerde varlık gösteriyor. Ancak doğru analiz yapılmadan bu işe girenlerin sonu hüsran oluyor. Ya kapatıyorlar ya da konseptlerini değiştirme yoluna gidiyorlar. Bir ara alışveriş merkezleri outletlere dönmeye başladı. Bazıları çocuk konseptine yöneldi. Ancak dönüşümleri gerçekleştirirken rekabet analizi yapmadan işin içine girmemek lazım. Son zamanlarda değişen bütün projeler, lokasyonlarına çok da bakmadan hep outlet oldu. Her alışveriş merkezi, outlet olamaz. Rekabet edebilmek için çevrede bulunan alışveriş merkezleri arasında tamamlayıcı olmak lazım.

Bir hafta içinde 3 AVM birden açtık 1865 kişiye yeni iş alanları yarattık

EN son bir hafta içinde 3 alışveriş merkezini birden açtık. Toplamda 123 bin 500 m2lik  alandan söz ediyorum. İlki 30 milyon dolara mal olan Edirne Margi Outlet oldu. İkincisi 50 milyon dolara mal olan Sarar Outlet Alışveriş merkezini ve üçüncüsü de 28  milyon dolara  mal olan İnegöl Alışveriş Merkezi. Margi açık  konseptli alışveriş merkezi, Türkiyenin  en  büyük  meydanına  sahip. Açılan 3 alışveriş merkezi de bulundukları bölgede bin 865 kişiye iş imkanı sağlamış oldu

Yeni şehir projeleri güvenli yaşam alanları yaratmak için gerekli

YENİ şehir projeleri açıklanıyor. Bunları kendi içinde çok başarılı bir mantık olarak görüyorum. Farklı yaklaşım ve fikirler de var. Fikir uçuyormuş gibi görünüyor ancak daha modern daha güvenli yaşam alanları yaratılması açısından bakıldığında doğru olur diye düşünüyorum. Biz 10 yıl önce Oliviumu açtığımızda depremde burası insanlar için güvenli bir sığınma yeri oldu. Tuvaletleri açtık, burası çadırkent gibi olmuştu. Böyle alanlar yaratmak gerekir diye düşünüyorum. Sadece alışveriş merkezi değil güvenli alanlar. Bu nedenle bu bakış açısını destekliyorum.
Star/Fulya ERDEM