Mustafa Yıldırım: Akdeniz sahilinde dalma batma zonu var!

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) İnşaat Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı Öğretim  Üyesi Prof. Dr. Mustafa Yıldırım, Türkiye 'nin Akdeniz sahil şeridinde de dalma  batma zonu olduğunu belirterek, 'Buraya kurulacak nükleer santral için yüksek  güvenlikli yeni teknolojilerin yeterli kalmaması durumunda, bu kesimler bu tür  santraller için uygun alanları oluşturmayacaktır' diye konuştu.

Yıldırım, Türkiye 'nin, 1996 yılında  Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yapılan aktif fay haritasının eksik olduğunu savunarak, 'Uydu destekli ölçümler yanında, sayıları artırılması gerekli deprem  istasyonları ve aktif faylar ile güzergahları birlikte eğerlendirildiğinde, 2.  veya 3. derece deprem bölgesi olarak gösterilen çoğu yerin, 1. derece deprem  bölgesi, 4. Derece deprem bölgesi olarak gösterilen yerlerin bir kısmının da 3.  veya 2. derece deprem bölgesi içinde yer alabilecekleri görülecektir' dedi.

Aktif fayların çizilip, dikkate alınarak revize edilmiş bir 'Türkiye Yeni Deprem Bölgeleri Haritası' yapıldığında, inşa edilen tüm yapıların da bu  yeni harita esas alınarak Deprem şžartnamesi 'ne uygun olduğunda, deprem  hasarlarının minimuma ineceğini ifade eden Yıldırım, bu sayede maddi, manevi  kayıpların azalacağını belirtti.

Yıldırım, yeni deprem bölgelerini gösterir haritaya örnek teşkil edecek, çoğu eksikliklerin giderilerek 'Yeni Aktif Fay Haritası' çizdiğini belirterek,  'Bu harita esas alındığında, tıpkı Ege Bölgesi sahil şeridi gibi Akdeniz  Bölgesi 'ni oluşturan tüm sahil şeridinin de 1. derece deprem bölgesi içinde yer  aldığı görülecektir' dedi. Bu durumun nedeninin ise sadece aktif faylar olmadığını aktaran Yıldırım,  şunları söyledi: 'Faylardan da etkili olması muhtemel, yılda kuzeye doğru 4 santim  ilerleyen Afrika Kıtası Levha 'sına ait Akdeniz tabanında ilerleyen dalma batma  zonunun, Akdeniz sahil şeridine yakın ve deniz dibinde bu şeride paralel olarak  uzanmasından kaynaklanmaktadır. Dalma batma zonu, Türkiye güney sahilinden  itibaren güneye doğru, deniz dibi topoğrafyasının çoğu yerde sahilden birkaç  kilometre açığında aniden derinleşerek, deniz dibi dik yamaçlarının oluşmalarına  neden olmaktadır. Dalma batma zonunun oluşturduğu deniz dibi çukurluklardan en  derini, Akdeniz 'de yaklaşık 4 bin 500 metreye kadar ulaşabilmektedir. Diğer dalma batma zonlarında da zaman zaman görüldüğü gibi, bu dalma  batma zonunda 500 yıl gibi seyrek de olsa oluşabilecek sığ odaklı bir deprem  geniş bir sahil şeridini etkileyebilecek ve sığ sahil düzlüklerinde tsunaminin  etkileri görülebilecektir.'

Japonya 'nın doğusundaki Büyük Okyanus 'ta, okyanus tabanında Pasifik Levhası 'nın, Avrasya Levhası altına yılda yaklaşık 5-8 santimetre daldığını ifade  eden Yıldırım, dalma batma zonunda biriken enerjinin 11 Mart tarihinde meydana  gelen depreme sebep olduğunun altını çizdi.

Yıldırım, Japonya 'da yaşanan bu felaketlerden sonra, olası bir büyük deprem ve tsunami için şu önlemlerin alınması gerektiğini dile getirdi:

'Japonya 'da alınması gereken ilk önlem, Japonya 'nın doğu sahil şeridinde yer alan tüm ömürlerini doldurmuş 1. nesil eski nükleer santrallerinin yerlerini  daha güvenli santrallere bırakmasıdır. Ayrıca yeni yapılacak yeni nesil  santrallerin, Japonya 'nın doğusunda yer alan tehlikeye açık dalma batma zonuna  bakan doğu sahil şeridi boyunca değil, zararın çok daha az olacağı güney batı
 kesiminde Japon Denizi 'ne bakan tarafta inşa edilmesi düşünülmelidir.

'AKDENİZ 'DE TSUNAMİ OLABİLİR'

Marmara Bölgesi 'nde olacak deprem ve tsunaminin sık sık gündeme geldiğini ancak Akdeniz Bölgesi sahil şeridinin güneyinde yer alan dalma batma zonunun  gündeme gelmediğini belirten Yıldırım, 'Rodos ve Girit Adaları güneyinden geçen  dalma batma zonunda oluşabilecek bir deprem, Ege ve Akdeniz sahil şeridini  etkileyecek bir tsunami oluşturacaktır' dedi.

Yıldırım, şu görüşleri dile getirdi: 'Dolayısıyla çözüm olarak Marmara Bölgesi 'nde düşünüldüğü gibi, Akdeniz  sahil şeridine de yeterince sismometre yerleştirilmelidir. Bu sismometreler,  depremde ilk sarsıntıları belirlemekte ve depreme olan uzaklığa bağlı olarak  saniyeler öncesi doğal gaz vanalarının otomatik kapanmasını ve diğer tehlike arz  eden tesislerin durdurulması yanında, dakikalar sonra oluşabilecek tsunamilerin  halka duyurulması ile de olaşacak can ve mal kaybını minimuma indirecektir. Ancak, bu minimum kayıp, tsunamiyi engelleyici ve zararlarını azaltıcı  tedbirlerin alınması şartıyla sağlanabilecektir.'

Japonya 'da olduğu gibi, Akdeniz içinde de yer alan dalma batma zonu, Türkiye 'nin Akdeniz sahil şeridinin yakın güneyinde yer almaktadır. Nükleer  santral yapımı için, yüksek güvenlikli yeni teknolojilerin yeterli kalmaması  durumunda, bu kesimler bu tür santraller için uygun alanları oluşturmayacaktır.  Karadeniz sahilinde Sinop civarına yapılacak nükleer santral yeri ise deprem ve tsunami açısından herhangi bir tehlike arz etmeyip, nükleer santral yeri olarak  gerekli etütler yapılmak kaydıyla, mevcut durumda uygun görülmektedir.'

AA