Müteahhitlikte öne çıkacak 5 pazar!

Avrasya' tanımı aslında Avrupa ve Asya kıtalarının tamamını ifade ediyor. Ancak Türkiye'de 'Avrasya' denilince akla Karadeniz kıyısından başlayıp Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetleri'ne uzanan bir bölge geliyor. Son yıllarda ekonomik başarıları ile göz dolduran, uluslararası yatırımcıların pazar kapmak için birbiriyle yarıştığı bu bölge, ekonomik durgunluk nedeniyle yüzünü iç pazardan yurtdışına çeviren Türk şirketleri için de sayısız fırsat barındırıyor. Müteahhitlik işleri aracılığıyla bölgede yaklaşık 30 yıldır haklı bir başarı elde eden Türk şirketleri, şimdi bu başarıyı gıdadan enerjiye, tekstilden turizme pek çok sektörü içine katacak şekilde büyütmek istiyor. Aram Ekin Duran, Ekonomist’in bu haftaki kapak haberinde, Avrasya'nın yükselen 10 pazarını sizin için mercek altına aldı.

UZUN VADELİ BÜYÜME

Avrasya bölgesinin son 30 yılda ticaret ve yatırım konusunda cazip olmasında en önemli etken, 1991 yılında dağılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) ardından kurulan bölge ülkelerinin zayıf ekonomileri ve teknolojik yetersizlikleri olmuştu. Günümüzde ise bu bölgeye yatırımcı ilgisinin temelinde yeraltı ve yer üstü kaynakları ile zenginleşen yüksek nüfusa sahip bu ülkelerin barındırdığı uzun vadeli büyüme potansiyeli var.

NÜFUS 300 MİLYONA YAKIN

Türkiye'nin son 10 yılda bölgeye yaptığı ihracat yüzde 26 arttı ve 10 milyar dolar seviyesini aştı, ithalat ile birlikte toplam dış ticaret hacmi 40 milyar dolara ulaştı. Bölgede Türk müteahhitlik şirketlerinin son 30 yılda hayata geçirdikleri projelerin toplam değeri ise dış ticarette ulaşılan noktanın katbekat üzerinde.Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) verilerine göre, Avrasya bölgesinde bugüne kadar üstlenilen proje sayısı 4 bin 500 ve proje tutarı 175 milyar dolar oldu. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, bölgenin Türkiye için öneminin giderek arttığını vurguluyor. Yenigün, sadece geçen yıl Rusya'da üstlenilen 1,6 milyar dolar tutarındaki Amur doğalgaz işleme tesisi ile Habarovsk ve Çelyabinsk havalimanları yeni yolcu terminal binası inşaatlarının ve Kazakistan'daki 1,3 milyar dolar tutarındaki çevre yolu ile petrol işleme tesisi yapımı projelerinin büyüklüğüne dikkat çekiyor. Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde en büyük pazarlarının Rusya olduğunun da altını çiziyor. Yenigün, "Kasım 2015 tarihinde yaşanan uçak krizinin sektörümüzde etkisi önemli biçimde hissedildi, ilişkilerde normalleşmeyle birlikte ise geçtiğimiz yıl Rusya 4 milyar dolar tutarında projeyle yeniden lider pazarımız konumuna geri döndü" diyor.

Avrasya'nın yükselen 10 pazarı olarak nitelediğimiz ve toplam nüfus büyüklüğü 278 milyona ulaşan Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Belarus ile ticaret ve yatırım alanlarında yapılacak ortaklıklar gelecek dönemin gözde iş alanlarından biri olabilir.

TİCARET 4 KAT ARTACAK

Türkiye'nin yalnızca müteahhitlik değil diğer ticari alanlarda da bölgedeki en stratejik iş ortağı, tahmin edilebileceği gibi Rusya. SSCB'nin yıkılmasından sonra Avrasya ülkeleri üstündeki etkisini devam ettiren Rusya, Putin'in başkanlığı döneminde ise Gürcistan ve Ukrayna müdahaleleri gibi pek çok konuda Batı dünyasının tepkilerine rağmen bölgedeki yerini sağlamlaştırdı. Rusya ile 500 yıllık tarihi bir geçmişi bulunan Türkiye de son yıllarda gerek siyasi gerekse ekonomik anlamda bu ülkeyle ilişkilerini yeni bir yola sokmuş durumda.

Başta Rusya olmak üzere Avrasya bölgesinde Türk iş dünyasını temsil eden en büyük şirketlerden biri Anadolu Grubu. Grubun Türkiye ile birlikte Rusya, Kazakistan, Ukrayna, Gürcistan ve Moldova'da toplam 21 bira fabrikası bulunuyor. Kazakistan, Gürcistan ve Moldova pazarında lider olan Anadolu Grubu, Rusya pazarında ise ikinci konumda. Holding, ayrıca meşrubat ve perakende sektörlerinde de bölgede hayli yaygın bir faaliyet içinde. Ayrıca Gürcistan'da bir Türk şirketi tarafından üstlenilen ilk enerji projesi olan Paravani HEPP'in de yürütücüsü. Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, yeni dönemde Rusya ile savunma, enerji, gıda ve tarım gibi sektörlerde stratejik ortaklıların artarak devam edeceğini söylüyor.

İŞ YAPMA KOLAYLIĞI

Türkiye'nin son dönemde bölgede giderek yakınlaştığı ülkelerden biri de 'Beyaz Rusya' olarak da bilinen Belarus. En büyük Türk yatırımı olarak Turkcell'in 1 milyar doların üzerindeki mobil telefon hizmeti veren şirketi öne çıkıyor. Bunun dışında başta President ve Mariott Rönesans oteli olmak üzere ülkedeki en prestijli dört büyük otel de Türk müteahhitlik şirketi Emsaş inşaat tarafından inşa edildi. Emsaş inşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Arslan, Belarus'un iş yapma kolaylığı açısından dünyadaki en iyi ülkeler arasında yer aldığını söylüyor. Özellikle müteahhitlik, hayvancılık, İT ve otomotivde büyük potansiyel gördüklerini de dile getiriyor. Arslan, "Önümüzdeki beş yılda ihracat hedefi 4-5 milyar dolara ulaşmak. Belarus yatırımcılara güzel teşvikler verdiğinden, yatırımlar da 500 milyon dolara çıkar diye düşünüyorum” diyor.

MÜTEAHHİTLİKTE ÖNE ÇIKACAK 5 PAZAR

1- RUSYA: Putin yönetimi ile dış politikada yaşanan yakınlaşma, uçak krizi sonrası bozulan müteahhitlik ilişkilerinin yeniden tamirine yardımcı oldu. Yeni dönemde yıllık 6 milyar dolarlık proje hacmine ulaşılması planlanıyor.

2-ÖZBEKİSTAN: Sürdürülen liberalleşme ve demokratikleşme politikaları son dönemde Türk firmalarının ilgisini bu ülkeye yöneltti. Özbekistan'da otel, toplu konut, karayolu, okul ve sulama kanalı inşası ile yenilenebilir enerji, atık yönetimi gibi çeşitli projeler mevcut.

3-UKRAYNA: Önümüzdeki dönemde Türk firmalarının kamu-özel işbirliği modeli (PPP) konusundaki tecrübeleriyle iki ülke ilişkilerine ivme kazandırılması fırsatı bulunuyor. Ukraynalı yetkililerle 2017 yılında gerçekleştirilen çalıştayın yenisinin yapılması planlanıyor.

4-AZERBAYCAN: Türk müteahhitlik sektörünün en deneyimli ve olumlu imaja sahip olduğu pazarların başında geliyor. Yerli firmaların tecrübe kazanmış olması ve belirli işleri doğrudan üstlenebilme kabiliyetleri geliştirmeleri nedeniyle yerli ortaklarla proje geliştirme alternatifi giderek gelişiyor.

5-BELARUS: Şubat 2019'da ülkenin kamu inşaat şirketleri temsilcilerinin katılımıyla PPP konusunda Türkiye ile işbirliğini önceleyen bir çalıştay düzenlendi. Ülkede hayata geçirilecek PPP projelerinde Türk firmaları ile ortaklıkların hızla artması bekleniyor.

MİTHAT YENİGÜN / TÜRKİYE MÜTEAHHİTLER BİRLİĞİ (TMBİ BAŞKANI
"Türkiye, bölgeye model oluyor"

"Avrasya ülkeleri ile Türkiye arasında coğrafi ve kültürel yakınlığın katkısıyla siyasi ve ticari ilişkiler hep ön planda olmuştur. Orta Asya'daki cumhuriyetlerin bağımsızlığını ilk tanıyan ülkelerin başında yer alan Türkiye, geçen zaman zarfında ekonomide liberalleşme deneyimi konusunda da bu ülkeler için bir model oluşturmuştur. Rusya, Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan'ın yanı sıra son dönemde Belarus, Tacikistan ve Kırgızistan Avrasya bölgesinde yakından izlediğimiz pazarlar arasında yer alıyor. Müteahhitlerimiz Avrasya ülkelerinde kentsel altyapı, arıtma ve boru hattı gibi çeşitli altyapı projeleri; enerji hatları, enerji santralleri, petro-kimya tesisleri, endüstriyel tesisler ve depolama tesisleri gibi muhtelif sanayi tesisi projeleri; yol, köprü, tünel ve havaalanı gibi ulaşım projeleri; konut, iş merkezi, idari bina, askeri tesisler, sağlık tesisi, turizm tesisi ve sosyal-kültürel tesisler gibi çeşitli bina projeleri gerçekleştirebilir."

MÜTEAHHİTLİKTE GİDİLECEK YOL VAR    

İhracatta öne çıkacak ürünler alüminyum, pamuk, hazır deriler, meyve, metal cevherleri, taze ve soğutulmuş sebzeler ve tekstil ürünleri olurken, ithalatta ise petrol yağları ve gazları, buğday, tekstil ürünleri, ahşap ürünleri, otomotiv ve cam eşyalar ön planda. Tacikistan'da 1994-2018 yılları arasında Türk müteahhitlik firmaları 49 proje ite 600 milyon dolarlık iş hacmi yarattı. Tacikistan'daki en büyük Türk yatırımı, Coca Cola İçecek'in yaklaşık 50 milyon dolarlık yatırımla gerçekleştirdiği üretim ve şişeleme tesisi. Son teknolojili bir üretim bandıyla faaliyet gösteren fabrikada yaklaşık 150 kişi çalışıyor.