Emlak vergisi mükellefleri dikkat! İtiraz edebilirsiniz!
Emlak vergisi değerlerini belirleyen Takdir Komisyonu kararlarına itiraz edilebilir mi? İşte ayrıntılar...
Dünya Gazetesi köşe yazarı Zeki Gündüz bugünkü köşesinde emlak vergisi itirazını kaleme aldı.
İşte Zeki Gündüz'ün 'Emlak vergisi değerlerini belirleyen Takdir Komisyonu kararlarına itiraz yolları 2022-2023-2024-2025' başlıklı yazısı...
Yerel yönetimlerin en önemli vergi kaynaklarından biri olan emlak vergisinin toplanması sürecinde takdir komisyonu kararları oldukça önem arz eden bir idari tasarruf şeklinde ortaya çıkıyor. Vergi Usul Kanunu kapsamında her dört senede bir asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerinin takdir komisyonu kararlarıyla belirlenmesi gerekiyor. Belirlenen birim değerler, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca vergi değerinin tespiti kapsamında önemli. Bu kapsamda, 2021 yılı, bina, arsa ve araziler için 2022-2023-2024-2025 yıllarına ait uygulanacak emlak vergi değerinin tespitine ilişkin asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirlerinin yapılacağı sene.
Emlak Vergisi Yasası, uygulanacak emlak vergisi değerlerinin 4 senede bir takdir komisyonları tarafından tespit edilmesini ve takip eden 3 sene boyunca da yeniden değerleme oranın yarısı kadar yükseltilerek uygulanmasını zorunlu tuttuğundan, komisyonlar 2022 yılından başlayacak döneme ilişkin yeni değerleri tespit ettiler. Her 4 senelik dönemde olduğu gibi bu sene de mükelleflerin, tespit edilen söz konusu değerlere itiraz yollarıyla ilgili tereddütleri bulunuyor.
1- Takdir komisyonu nedir?
Takdir komisyonları merkezi idare hiyerarşisi haricinde ve idare edilenlerin kamu hizmetine katılımlarına da örnek oluşturan kurumlardandır. Komisyonun oluşumu ve işleyişi VUK m.72-76 aralığında ayrıntılı şekilde düzenlendi.
2- Takdir komisyonunun görevleri nelerdir?
Takdir komisyonlarının iki tür görevi bulunuyor. Biri genel objektif matrah takdiri gerçekleştirmek, ikincisi ise bireysel sübjektif matrah takdiri gerçekleştirmek.
Genel matrah takdirine örnek olarak, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca her şehir ya da ilçe için arsa veya arazinin cinsi itibariyle asgarî ölçüde birim değer tespit etmek görevi bulunur (VUK, m.72, 74, mük.49). Bireysel nitelikteki matrah takdirine örnek vergi mükellefleri ile ilgili matrah takdirini gerçekleştirmeleri gösterilebilir (VUK.m.74).
3- Takdir komisyonu kararı nedir?
Takdir komisyonu kararları emlak vergisi vergi değerinin belirlenmesinde oldukça önemli bir işlem. Kararlar, emlak vergisi değeri kapsamında arsa ve araziler için takdir edilen birim değerlere göre, binalar için ise, Maliye ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleriyle arsa ya da arsa payı değeri dikkate alınarak hesaplanmasında önemli role sahip.
4- Takdir edilen değeri nasıl öğrenirim?
Asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdir işlemlerinin bitirilerek karara bağlanması ve kararların ilgililere tebliği işlemlerinin 30 Haziran 2021 günü mesai saati bitimine kadar tamamlanması gerekiyordu. Asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerleri, ilgili belediyelerde ve muhtarlıklarda ilan edildi. Muhtarlık ya da belediyeye yazılı şekilde başvuru yaparak takdir edilen değerler öğrenilebilir.
5- Takdir komisyonu kararına karşı kimler dava açabilir?
Vergi Usul Kanunu mük.m.49 kapsamındaki ilgililer (odalar, muhtarlıklar, belediyeler) ve Anayasa Mahkemesi’nin, 13 Ekim 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan E.2011/38 ve K.2012/89 tarihli iptal kararının ardından, bütün emlak vergisi mükellefleri dava yoluna gidebilir.
6- Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açma Süresi Nedir?
2021/1 seri No.lu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde, asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdir işlemlerinin bitirilerek karara bağlanması ve kararların, en geç 30 Haziran 2021 tarihine kadar ilgililere tebliğ işlemlerinin gerçekleştirilmesinin gerekli olduğu ifade edilir. Bu durumda, VUK mük. 49. maddesinde sayılan ilgililerin, kararın kendilerine yazıyla tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde dava açması gerekli. Emlak Vergisi Kanunu'nda ve diğer yasal mevzuatta, emlak vergisi mükelleflerinin dava açma süresinin hangi tarihte başlayacağına ilişkin bir düzenleme bulunmuyor.
Danıştay 9. Dairesi’nin kararları kapsamında, emlak vergisi mükellefleri, takdir komisyonları tarafından belirlenen arsa ve arazi asgari metrekare birim değerlerinin kesinleşmesinden önce (bu tarih her durumda 31 Aralık 2021 tarihi öncesinde olmalıdır) idareye (belediye veya bağlı olunan muhtarlık olabilir) gerçekleştirilen yazılı başvuru sonucu verilen yanıttan veya mükellefin herhangi biçimde öğrenme tarihinden (Örn: yazılı başvuru için belediye veya muhtarlığa gidildiğinde yazılı yanıt almaksızın ilan panosundan öğrenmiş olabilirler ya da site yönetimleri muhtarlıklar aracılığıyla rakamları öğrenmiş ve malikleri yazılı şekilde haberdar etmiş olabilirler, vb.) itibaren 30 gün sürede ilgili takdir komisyonu kararıyla ilgili karşı dava açılabilir.
Bu çerçevede, mükelleflerin, en kısa zamanda muhtardan veya belediyeden imza karşılığında takdir komisyonu kararını almalarını, tespit edilmiş asgari birim değerlerin fahiş ve dengesiz bir biçimde yükseldiğini düşünmeleri halinde de kararın kendilerine tebliğ edildiği, yanıt verildiği veya öğrendikleri tarihten itibaren 30 gün süreyle (ama her durumda 31.12.2021’den önce) vergi mahkemesi nezdinde dava açmaları tavsiye edilir.
7- Takdir komisyonu kararına karşı nerede dava açılır?
Karara karşı görevli mahkemeler Vergi Mahkemeleri olarak belirlendi. Yetkili mahkeme ise dava konusu takdir işleminin yapıldığı yer ya da vergi mahkemesi olmayan yerlerde bağlı olunan şehirdeki vergi mahkemesi.
8- Takdir komisyonu kararına karşı dava açılmasının hukuki sonucu nedir?
Takdir komisyonu kararına karşı iptal davası açılmakla beraber, kararın iptaline ilişkin mahkeme kararı alınıncaya kadar, mevcut takdir komisyonu kararı uygulanır. Takdir komisyonu kararının iptal edilmesi durumunda, mahkeme tarafından yeniden belirlenen değer üzerinden emlak vergisi tahakkuku düzeltilir.
9- Komşumun mahkeme kararını dava açmamış olmama rağmen ben de kullanabilir miyim?
Takdir komisyonu kararının iptali durumunda, iptal kararı aynı cadde/sokakta yer alan bütün mükellefleri etkiler. Yani, aynı sokakla ilgili menfaatleri ihlal edilen bütün mükellefler, iptal kararının sonuçlarından faydalanabilir. Sonuç olarak, 2021/1 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde mahkemenin takdir komisyonu kararını iptal etmesi durumunda, mahkeme kararına göre işlem yapılacağı belirtilmek koşuluyla, uygulamada karşılaşılabilecek problemlerin giderilmesine ilişkin bir düzenleme yapılmıştır.
10- 2022 ve devam eden yıllar emlak vergisi tahakkukları için ayrıca dava açılmalı mı?
Takdir komisyonu kararına karşı dava açılmasının ardından, kararın iptaline ilişkin mahkeme kararı alınıncaya kadar, mevcut takdir komisyonu kararı uygulanacak. Bu çerçevede, 2021'de belirlenen ve “2022-23-24-25” seneleri emlak vergisi matrahını tespit edecek asgari birim değerleri üzerinden emlak vergisi tahakkukları yapılacaktır.
Bu çerçevede mükellefler, 2022'den başlayacak yeni 4 senelik dönemle ilgili takdir komisyonu kararına karşı dava açılmasının ardından, mahkemece karar verilene ve olumlu ise yeni asgari birim değerler belirleninceye kadar tahakkuk eden vergilere karşı da dava açılabilir görüşü bulunuyor. Bununla beraber, Takdir Komisyonu Kararı’na karşı dava açılmış ise tahakkuk için dava açılmaması ayrıca hak kaybı yaratmayacak.
11- Site yöneticilerinin dava açma ehliyeti var mıdır?
İdari yargıda dava açabilmek için temel şart menfaat ihlali koşulu. Bu sebeple, site yöneticileri eğer dava konusu gayrimenkulle ilgili olarak aynı zamanda söz konusu gayrimenkul açısından emlak vergisi mükellefi değillerse, yöneticisi oldukları site ismine dava açmaları usul tartışmalarına neden olacağından davayı doğrudan emlak vergisi mükelleflerinin açmasının daha doğru sayılır.
12- Mükellefler sadece tahakkuk işlemine karşı dava açılabilir mi?
Mükelleflerin takdir komisyonu kararına karşı dava açmayıp, yalnızca tahakkuk işlemine karşı dava açmaları durumunda, mahkeme, öncelikle, takdir komisyonu kararına karşı başka mükelleflerce açılmış bir dava olup olmadığına, varsa bunun sonucuna bakacak; o davalarda belirlenmiş birim değerler göz önünde bulundurularak, yalnızca tahakkuk işlemine karşı açılan dava değerlendirmeye alınır.
Takdir komisyonu kararıyla ilgili olarak başka mükellefler tarafından açılmış bir dava bulunmuyorsa, bu durumda, yalnızca tahakkuk işlemine karşı açılan davalara ilişkin bizce mahkemeler, asgari birim değerlerin davasız olarak kesinleşmesi sebebiyle olumsuz karar alabilirler.
13- Takdir komisyonu kararının Değerli Konut Vergisi’ne etkisi nedir?
Bilindiği üzere, EVK, m. 42’ye göre, Türkiye sınırlarında yer alan mesken nitelikli taşınmazlardan 29’uncu maddeye göre belirlenen bina vergi değeri 5 milyon 227 bin TL'sini aşanlar değerli konut vergisine tabi tutulur. Verginin matrahı, bina vergi değerinin 42 nci maddede bulunan tutarı geçen bölümdür. Bu çerçevede, takdir komisyonu kararları emlak vergisi değeri ve buna bağlı olarak Değerli Konut Vergisi açısından doğrudan etkili olur. Mesken nitelikli konutlar çerçevesinde TKK ile yapılan ölçüsüz artışlar söz konusu meskenin değerli konut vergisi konusuna girmesine neden olabileceğinden tespit edilen bina ve arsa/arazi değerlerine karşı dava açılması Değerli Konut Vergisi açısından da yararlı olur.
14- Takdir komisyonu kararı ile belirlenecek değerler için bir üst sınırlama var mıdır?
Bir önceki takdir döneminde takdir komisyonlarınca 2017 yılında 2018 yılı için takdir edilen asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri hakkında Emlak Vergisi Kanunu geçici 23. maddesi ile 2017 yılı için uygulanan birim değerlerinin yüzde 50'sinden fazlasını aşması durumunda, 2018 yılına ilişkin bina ve arazi vergi değerlerinin hesabında, 2017 yılı için uygulanan asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerinin yüzde 50 fazlasının esas alınacağı düzenlenmiştir. Söz konusu düzenleme sadece geçmiş takdir dönemini kapsadığı için 2021 yılı Takdir Komisyonu Kararları açısından bir geçerliliği bulunmamaktadır. Bu takdir döneminde de benzer bir yasal düzenlemenin yapılmasının mükellefler açısından faydalı olur.
