İklim Kanunu Resmi Gazete'de yayımlandı!

Türkiye, iklim değişikliğiyle mücadelede tarihi bir adım attı. TBMM’de kabul edilen ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İklim Kanunu, ülkenin yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda kapsamlı düzenlemeler getiriyor.

Yeni kanunla birlikte, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması, karbon piyasalarının kurulması ve denetlenmesi gibi birçok başlıkta yasal ve kurumsal çerçeve oluşturuldu. “Adil geçiş”, “emisyon ticaret sistemi (ETS)”, “iklim adaleti” ve “gönüllü karbon piyasaları” gibi kavramlar ilk kez yasal zemine kavuştu.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAŞKANLIĞI YETKİLİ OLACAK

İklim Kanunu kapsamında, İklim Değişikliği Başkanlığı’na döner sermaye işletmesi kurma yetkisi verildi. 10 milyon TL sermaye ile kurulacak olan bu işletmenin sermayesi, Cumhurbaşkanı kararıyla beş katına kadar artırılabilecek.

Döner sermaye işletmesinin faaliyet alanları, gelir ve giderleri, işleyişi ve denetimi, ilgili bakanlıkların görüşü alınarak çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenecek. Elde edilen gelirler yalnızca yeşil dönüşüm ve iklim değişikliğiyle mücadele amacıyla kullanılacak. Ayrıca, bu gelirlerin yüzde 10’una kadar olan kısmı, adil geçiş uygulamaları için ayrılabilecek.

Başkanlık bütçesine özel ödenek olarak aktarılan kaynaklar, münhasıran adil geçiş projelerinde kullanılmak üzere ilgili kamu kurumlarına transfer edilebilecek. Bu aktarımlar, genel bütçe ve merkezi yönetim bütçe kanunlarındaki ödenek sınırlamalarına tabi olmayacak. Harcanmayan ödenekler ise ertesi yıl bütçesine devredilebilecek.

Yeni düzenlemeyle, yeşil dönüşüm ve iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik desteklerin kullanımı da güvence altına alındı. Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim dostu yatırımların teşvik edilmesi için, araştırma-geliştirme ve sektörel teknolojik dönüşüm projeleri desteklenecek.

Karbon Piyasası Kurulu’nun kararları doğrultusunda, ETS kapsamındaki sektörler başta olmak üzere, stratejik öncelikli alanlarda faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların yeşil dönüşüm ve iklim değişikliğiyle mücadele desteklerinden yararlanması için uygun mekanizmalar oluşturulacak.

Kurum ve kuruluşların gelirleri, iklim yatırımlarını teşvik etmek, riskleri azaltmak, yeşil sermaye piyasası araçlarını desteklemek ve finansman maliyetlerini düşürmek amacıyla kullanılacak. Ayrıca, yıllara yayılmış taahhütlerin toplamı, son dört yılın özel gelirlerinin iki katını aşamayacak.

Bu uygulamaların detayları ise ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek.

KAMU VE ÖZEL SEKTÖRE YENİ YÜKÜMLÜLÜKLER

Kamu kurumları ve özel sektör, iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında alınacak tedbirlere ve düzenlemelere uymakla yükümlü olacak. Sera gazı emisyonlarının azaltımı, yenilenebilir enerji kullanımı, enerji ve su verimliliği, döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamaları gibi alanlarda yeni hedefler ve sorumluluklar getirildi.

Her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Yerel iklim değişikliği eylem planları hazırlanacak ve uygulamaya alınacak. Sektörel risk analizleri ve strateji belgeleri de ulusal ölçekte güncellenecek.

Kanunla birlikte, Türkiye’de Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulacak. ETS kapsamında faaliyet gösteren işletmeler, sera gazı emisyon izni almak ve yıllık tahsisatlarını teslim etmekle yükümlü olacak. Karbon Piyasası Kurulu ise ETS piyasasının işleyişini, tahsisatların dağıtımını ve uluslararası karbon piyasasıyla entegrasyonu yönetecek.

CEZAİ YAPTIRIMLAR 

Kanun, yükümlülüklere uymayanlara yönelik idari para cezalarını da düzenliyor. Ayrıca, yeşil dönüşüm ve iklim dostu yatırımlar için finansal destek mekanizmaları ve teşvikler getiriliyor.

SON TARİH 31 ARALIK 2027

İlgili kurum ve kuruluşlar, kanunda belirtilen planlama ve uygulama yükümlülüklerini en geç 31 Aralık 2027’ye kadar tamamlayacak. Yerel eylem planları da bu tarihe kadar hazırlanacak. Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıl uzatmaya yetkili olacak.

Türkiye’nin ilk İklim Kanunu ile birlikte, iklim değişikliğiyle mücadelede yeni bir dönem başlıyor. Kanun, hem kamu hem de özel sektör için sürdürülebilirlik ve çevre koruma alanında önemli sorumluluklar ve fırsatlar sunuyor.