İstanbul’da raylı sistem oranı yüzde 35’ten yüzde 42,9’a çıktı! 

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), 2019’dan bu yana sürdürdüğü raylı sistem yatırımlarında hız kesmeden ilerliyor.

İBB’nin işlettiği metro, tramvay ve füniküler hatları ile  Marmaray  dahil edildiğinde, 2018’de günlük yaklaşık 2,7 milyon olan yolculuk sayısı, 2025’te 4 milyona yükseldi. Böylece raylı sistemin toplu ulaşımdaki payı yüzde 35,5’ten yüzde 42,9’a çıktı.

DURDURULAN METRO HATLARI YENİDEN CANLANDIRILDI

İBB yönetimi göreve geldiğinde, kent genelinde pek çok metro hattının inşaatı durmuş veya çok sınırlı faaliyetle sürdürülür durumdaydı. Bir kısmında detaylı ve uygulanabilir projeler dahi hazır değildi; bazı şantiyeler kağıt üzerinde var olsa da sahada fiilen kurulmamıştı. Finansman sıkıntıları, teknik eksikler ve sözleşmesel sorunlar nedeniyle ilerleyemeyen bu projeler, yeni dönemde yeniden ele alındı.

İBB Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Pelin Alpkökin, o dönemi şu şekilde özetledi:
“2019’da göreve geldiğimizde birçok raylı sistem hattının durduğunu veya sadece küçük işlerin yürüdüğünü gördük. Metro, tramvay ve füniküler araçlarının üretimleri de neredeyse tamamen durmuştu. Öncelikle acil müdahale gerektiren işleri tespit ettik, ardından tüm projeleri tek tek masaya yatırarak süreci yeniden başlattık.”

Bu çerçevede durdurulan hatların büyük bölümü yeniden devreye alındı; tünel ve istasyon inşaatları ile elektromekanik imalatlar hız kazandı. Finansman yokluğu nedeniyle hiç başlayamamış araç temini süreçleri için de yeni kaynaklar yaratılarak alımlar yeniden başlatıldı.

2019’DAN BU YANA 65 KİLOMETRELİK YENİ HAT AÇILDI

İBB, 2019 sonrasında raylı sistem projeleri için yaklaşık 2,5 milyar avroluk finansman sağlayarak 65,1 km’lik yeni hattı işletmeye açtı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yapımını tamamlayıp işletmesini İBB’ye devrettiği ve yapım bedeli olan 13,5 milyar TL’nin 2 yıldan kısa sürede İBB’den tahsil edildiği 3 metro hattı da dahil edildiğinde, 2019’dan bu yana hizmete giren hat uzunluğu 87,1 km’ye ulaştı.

Bu dönemde açılan hatlar ve etaplar şöyle sıralanıyor:
* 28.10.2020 – Kabataş–Mecidiyeköy–Mahmutbey Metro Hattı (1. etap, 18 km)
* 01.01.2021 – Eminönü–Alibeyköy Tramvay Hattı (1. etap, 9 km)
* 29.05.2021 – Ataköy–İkitelli Metro Hattı (1. etap, 2,1 km)
* 28.10.2022 – Rumeli Hisarüstü–Aşiyan Füniküler Hattı (0,8 km)
* 02.01.2023 – Kabataş–Mecidiyeköy–Mahmutbey Metro Hattı (2. etap, 2 km)
* 06.01.2023 – Dudullu–Bostancı Metro Hattı (14,3 km)
* 30.08.2023 – Eminönü–Alibeyköy Tramvay Hattı (2. etap, 1,1 km)
* 16.03.2024 – Çekmeköy–Sancaktepe–Sultanbeyli Metro Hattı (1. etap, 6,5 km)
* 18.03.2024 – Ataköy–İkitelli Metro Hattı’nın tamamı (11,3 km)

Bu açılışlarla birlikte, 2025 itibarıyla yalnızca İBB’nin işlettiği raylı sistem hatlarının uzunluğu 244,3 km’ye, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı hatları da dahil edildiğinde toplam uzunluk 380,7 km’ye çıktı.

ARAÇ FİLOSU DA BÜYÜYOR

Hatların genişlemesiyle birlikte raylı sistem araç filosu da güçlendiriliyor. Haziran 2019 – Mart 2024 döneminde 176 yeni araç hizmete alındı. Devam eden ihaleler ve sözleşmeler kapsamında 278 aracın üretimi sürüyor. Doç. Dr. Alpkökin, önümüzdeki 5 yıl içinde raylı sistem araç filosunun yaklaşık yüzde 50 oranında büyüyeceğini ifade ediyor.

2026’DA İKİ YENİ HAT AÇILACAK

İstanbul, 2026 yılında iki önemli metro hattının daha devreye girmesiyle raylı sistem ağını genişletecek:
* Çekmeköy–Sancaktepe–Sultanbeyli Hattı: Çekmeköy–Samandıra Merkez etabı Mart 2024’te açıldı. Samandıra Merkez–Sultanbeyli kesiminde ilerleme oranı yüzde 92 seviyesinde ve hattın Mayıs 2026’dahizmete girmesi hedefleniyor.
* Ümraniye–Ataşehir–Göztepe Hattı: İnşaatın yüzde 90’ı tamamlandı ve hattın 2026 yılı sonunda tam kapasiteyle açılması planlanıyor.

2029 HEDEFİ 450 KİLOMETREYİ AŞAN RAYLI SİSTEM AĞI

Alpkökin, İstanbul’un raylı sistem vizyonuna dair orta vadeli tabloyu da ortaya koyuyor:
* Bugün işletmede olan raylı sistem uzunluğu 380 km düzeyinde.
* Yalnızca İBB’nin inşa ettiği hatlar tamamlandığında, 2029’da bu rakam 425 km’ye çıkacak.
* Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yapıp devreye alacağı yeni hatlarla beraber toplam uzunluğun 450 km’nin üzerine çıkacağı öngörülüyor.
İBB’nin hedefi, 2025’ten itibaren gerekli onay ve izinlerin alınmasıyla birlikte yeni ihalelere çıkarak bu ağın daha da genişlemesini sağlamak.

2029 SONRASI VİZYON: 700 KİLOMETRELİK RAYLI SİSTEM

Daha uzun vadede ise İstanbul için 700 km’ye ulaşan kapsamlı bir raylı sistem ağı hedefleniyor. Bu vizyon çerçevesinde: Sefaköy–Beylikdüzü–Tüyap Metro Hattı, Üsküdar–Kadıköy–Maltepe Tramvay Hattı gibi projelerin tasarım ve fizibilite çalışmaları tamamlanmış durumda. Ancak bu projelerin hayata geçebilmesi için kamu yatırım programına alınmaları ve buna bağlı olarak finansman sağlanması gerekiyor. Alpkökin, özellikle Sefaköy–Beylikdüzü–Tüyap Hattı için 2022’den bu yana 8 kez başvuru yapıldığını, ancak henüz onay çıkmadığı için inşaata başlanamadığını belirtiyor.

Buna ek olarak:

-Esenyurt–Saadetdere Metro Hattı,
-Esenler Cadde Tramvayı,
-HIZRAY ekspres metro projesi gibi kritik hatların detaylı tasarımlarının da tamamlandığı, çok sayıda yeni hattın ön tasarım ve fizibilite çalışmalarının sürdüğü ifade ediliyor.