İstanbul’un tarihi çarşılarında dükkanlar kapanıyor!
Mısır Çarşısı, Mahmutpaşa, Sultanhamam, Mercan ve Kapalıçarşı; tarihi yarımada denilen Eminönü ve Beyazıt bölgesinde Osmanlı döneminden bugüne faaliyette bulunan tarihi çarşılardaki dükkanlar kapanıyor. Çarşı esnafı içinde bulundukları durumu anlattı...
Kovid-19 salgınında büyük problemler yaşanan Tarihi Yarımada’nın en önemli yeri Kapalıçarşı’daki durum, "10 yılda bir dükkân ancak satılırdı, bu yıl 20 dükkân satıldı. Alıcılar da İranlılar. Esnaf çıkış yolu arıyor" denilerek anlatılıyor.
Cumhuriyet Gazetesi'nden Esra Alus'un haberine göre; konuya ilişkin konuşan Kapalıçarşı Esnafları Derneği Başkanı Hasan Fırat ve “Sıkıntımız büyük” dedi.
Mısır Çarşısı, Mahmutpaşa, Sultanhamam, Mercan ve Kapalıçarşı; tarihi yarımada denilen Eminönü ve Beyazıt bölgesinde Osmanlı döneminden bugüne faaliyette bulunan tarihi çarşılar da Kovid-19 salgınından büyük oranda etkilendi. Bugüne kadar destek sağlanmayan esnaflar, bir taraftan Fatih Belediyesi’nin emlak vergilerinin ödenmesi için gönderdiği ikazlarla diğer taraftan ödeyemediği kira, fatura, aidat gibi giderler güç duruma düştü.
Kapalıçarşı Esnafları Derneği’nin 18 senelik başkanı Hasan Fırat, koronavirüs salgınından önce de krizinde olan bölgede şimdi kapanan ve el değiştiren iş yerlerinin sayısının yükseldiğine dikkat çekiyor. Çarşıda ciroların çok düştüğünü, sermaye sorunları sebebiyle kapanan kuyumcuların yerini ise kuruyemişçilerin aldığını vurguluyor. Kira problemleri sebebiyle mülk sahiplerinin dükkânlarını elden çıkardığını dile getiren Fırat, şöyle konuştu:
“Kapalıçarşı dünyaya açılan bir büyük kapıdır. 3 bin 600 işyeri, 25-30 bin arasında çalışanı vardır. Döviz ve altın borsası dahil, çeşitli meslek erbabı bu çatı altındadır. Çarşıda söz, senet olarak kabul edilirdi. Ancak artık güven ortamı kalmadı. Güven ortamı değişirken dükkânlar da el değiştiriyor. Yaşlanan esnaf kira gibi sorunlarla uğraşmak istemiyor. Dükkânları değerinin üzerinde fiyat vererek İranlılar alıyor.”
Tarihi Yarımada Girişimci İşadamları Derneği Başkanı Yusuf Yetişgin ise 40 bine yakın esnafın çarkları döndüremediğini vurguluyor. Kovid-19 salgını öncesinde günlük 350 bin ziyaretçinin gittiği Mısır Çarşısı, Mahmutpaşa, Sultanhamam’daki her üç esnaftan birinin dükkânını kapatmak istediğine dikkat çeken Yusuf Yetişgin, şunları kaydetti:
“Pandemi ticaretteki dengeleri altüst etti. Tarihi Yarımada bambaşka bir hal aldı. Ahilik ocağı geleneğinin yaşatıldığı yerde 1454’ten bu yana boş dükkân bulmak imkânsızdı. Ancak şimdi dükkânların çoğu kiralık. Günlük 350 bin ziyaretçiye ev sahipliği yapan çarşıda bu sayı yüzde 5’lere düşmüş durumda. ‘Can suyu’ olabilecek bir proje hazırladık, tam bu devreye girecekti, 17 günlük kapanma geldi. Esnafa ne yardım verildi ne de başkaca bir destek. Fatih Belediyesi bazısı 9 aydır kira bile ödeyemeyen esnafa emlak vergisini ödemeleri için ikazda bulundu. İcra ile tehdit etti. Gelir olmadan nasıl borç ödenir?”
MERCAN’DA 60 YILLIK DÜKKÂN KAPANDI
Mercan bölgesi çanta ve saraciye üretimiyle bilinir. Yokuşta üç kuşaktır esnaf olan Volkan Saraciye’nin sahibi Volkan Çetinsaraç, “Pandemi ilanından sonra Mercan’dan turistin ayağı kesildi. Gelirimde yüzde 300 oranında azalma oldu. Benim firmam 1933 yılında kuruldu. Dükkânın mülkü de bana ait yani kira vermiyorum. Ancak ayakta kalmakta zorlanıyorum. Asgari ücretle çalışan elemanımı dahi çıkarmak zorunda kaldım” şeklinde konuştu.
Mercan’daki en büyük metrekareli dükkanın sahibi Mercan Saraciye’nin sahibi Mustafa Kalafat ise babasının 1960'da kurduğu işletmede 45 sene aralıksız çalışmasından sonra dükkânı kapatanlardan. Kalafat, şu ifadeleri kullandı:
“Yanlış para politikaları nedeniyle durumumuz kötüleşti. İş olmadığı için kısa süre önce onu kiraya verdim. Şimdi düşünüyorum, kiramı alabilecek miyim? Ben de küçük bir ofise geçtim. Esnaf aile mirası olarak kendilerine kalan işletmelerini boşaltıyor.”
Şahin Çanta’nın sahibi Burak Şahin ise ayakta durabilmelerinin koşulunun turizm olduğuna dikkat çekti. Şahin, şunları söyledi:
“İşletmem dedem tarafından 1987’de kuruldu. Babamdan sonra işi devraldım. Bizden alışveriş yapanlar Rus turistler. Yıllar önce babamdan çanta almış, memnun kaldığı için gelenler var. Bir de nişan bohçalarının yerini artık valizler aldı. Onu almak için gelenlerle günü kurtarmaya çalışıyoruz. Dükkânın giderlerini karşılamam için kasama günlük en az 500 TL girmesi gerekiyor ama çoğunlukla bu mümkün olmuyor.”
