Bahar havası faiz indirimini getirebilir!

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın görev süresi doluyor. Gerçekçi olalım. Çok eleştirildi ama, çok olumsuz şartlarda Merkez Bankası'nı kazasız belasız yönetti. 

Ne var ki, politikacıları mutlu edemedi. Politikacıların faiz indirimi ile piyasanın faiz artırımı istekleri karşısında izlediği politika nedeniyle eleştirildi durdu. 

Görev süresi sona ererken şimdi bekleyiş sembolik de olsa bir faiz indirimi yapması. Piyasadaki bahar havası, böyle bir indirime imkan veriyor. 

Türk ekonomisinde olan biten farklı çevrelerde farklı değerlendiriliyor. Parmağı taşın altında olanlar kredi kullananlar (Devlet ve özel kesim) ama bütün bu oyunun sonunda riski taşıyan bankalar. İşte bunun için bankaların, ekonomiyi değerlendiren birimlerinin raporları çok önemli. Son aylarda özellikle Akbank, Garanti Bankası, İş Bankası ekonomi birimlerinin değerlemelerinde iyimserlik öne çıktı. 

Merkez Bankası bu bahar havasında ne yapabilir? Nasıl bir karar alabilir? 

-TCMB, bankalara (normal olarak) haftalık repo faizi olan % 7.50 faiz ile para vermesi beklenir. Buna "Politika Faizi" deniliyor. 

-TCMB bankaların tüm ihtiyacım Politika Faizi (% 7.5) ile karşılamıyor. Bir bölümünü bu faiz ile kalanını da % 10.75 olan Gecelik Borçlanma Faizi ile veriyor. 

-Bu şekilde paçal bir faiz oranı oluşuyor. Buna "Ortalama Fonlama Faizi" demliyor ki, bu faiz oranı son bir ayda% 9.15 'den% 8.90'a geriledi. 

-Açık anlatımla TCMB'nm illa da politika faizini ve gecelik borçlanma faizini değiştirmesine ihtiyaç yok. 

TCMB, "biraz ondan, biraz bundan" yaparak fonlama faizini istediği gibi ayarlıyor. 

-TCMB'ye % 7.50 ile % 10.75 arasında oynama imkanı tanıyan uygulamaya "Faiz Koridoru" deniliyor. 

Piyasa oyuncuları, TCMB'ye faizi istediği gibi ayarlama imkanı tanıyan bu uygulamanın "basitleştirilmesini" istiyorlar. İstenen koridorun küçültülerek, sonunda tek bir politika faizi uygulamasına geçilmesi. 

-Bu tabloda beklenen, TCMB'nın % 10.75 olan gecelik borçlanma faizinde en az 0.25 puan kısıntı yaparak faizi % 10.50'ye indirmesi. 

-Bu kadar indirim dişe dokunur mu? Dokunur: (1) Önce faiz sisteminin bütünü ile yeniden yapılandırılacağı bekleyişine yol açar. (2) Sonra piyasacılarda ve de içeride faizlerin gerilemeye başlayacağı havasının oluşmasını sağlar. 

-TCMB'nin faiz indirme konusunda direnmesinin nedenleri var: (1) Faiz inerse, normal olarak döviz fiyatı yukarı çıkar. (2) Faiz inerse harcamalar artacağından, enflasyon harekete geçer. Cari açık büyür. (3) Faiz inerse, genelde tasarruflar finansal kesimden gayrimenkule kayar. Mevduat artışı durur. 

-Politikacılar ise faizin yatırımları, üretimi engellediğine, maliyetleri yükselterek enflasyonu azdırdığına inanıyor. 

-İş çevreleri, girişimciler, kredi yükü taşıyanlar (gayrimenkul kredileri, ihtiyaç kredileri, kredi kartı borçluları) çok doğal olarak faizin ucuzlamasını bekliyorlar. 

-Piyasacılar bugüne kadar faizin yüksek değil düşük olduğunu söylediler. Piyasacılar "paradan para kazanmayı meslek edinenler." Piyasacıların önemli iş alam devletin bonoları ve tahvilleri. Yurtdışından döviz getiriyorlar, bozdurarak tahvile, bonoya yatırıyorlar. Faiz yüksek ise tahvil ve bono faizi de yüksek oluyor. Gelirleri artıyor. 

İşte onun içindir ki "piyasacılar" bugüne kadar, TCMB faizi indirmesin. Bindirsin. Faizi bindirirse Türkiye'ye daha çok döviz girer. Döviz fiyatları ucuzlar" diyorlardı. 

-Şimdilerde ise piyasacılar enflasyonun da hız kesmesine yardımcı olan dış ve iç ekonomideki gelişmelerin TCMB'nin faizlerde ölçülü indirimlere başlamasına olanak sağlayabileceğini söylüyorlar. 

-2016 yılının ilk çeyreği itibarı ile dünya genelinde faiz oranlarında bir gerileme yaşanıyor. Bu rüzgar Türkiye'de de faizlerin gerilemesinde etkili oluyor. 

- TCMB Başkanı Başçı, ağustos ayında dünyada kalıcı pozitif bir iklimin başlaması durumunda para politikasını sadeleştirebileceklerini açıklamıştı. 

- Gecelik borç verme faizinin kademeli biçimde indirilmesi ve haftalık faize yaklaştırılması biçiminde uygulanması beklenen sadeleştirme, 24 Mart'ta fiilen başlatılabilir. 

- Para politikasındaki bu değişik, gerek gecelik faizlerin gerekse kredi faizlerinin gerilemesine neden olabilir. 

-Ancak faiz indiriminin ekonomiye yarar getirebilmesi için yabancı sermaye girişinin devam etmesi, faiz indiriminin döviz fiyatlarında artışa yol açmaması gerekiyor. 

Merkez Bankası yönetimi her halde bütün bu değerlemeleri yaparak indirim kararını vereceklerdir. 

Dünya / Tevfik Güngör