Gayrimenkulde heyecanı yitiren Rusya ve Ortadoğu'ya kayıyor

Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) tarafından düzenlenen 8'inci Gayrimenkul Zirvesi'ne katılan yabancı yatırımcılar, geçmiş yıllardan farklı bir tablo çizdi. Türkiye'ye yatırım konusunda eski heyecanlarından uzak oldukları gözlenen ünlü şirketlerin yöneticileri, Ortadoğu ve Rusya pazarının cazibesine kapılmış durumda. Türkiye'de yaptığı önemli alışveriş merkezi yatırımları ile tanınan Hollandalı Corio'nun eski CEO'su Jan De Kreij de planlarını değiştirenler arasında. Dün başlayan zirveye katılan Kreij, yaptığı açıklamada, başkanı olduğu Dubaili gayrimenkul yatırımcısı Majid Al Futtaim Properties ile Türkiye'ye yatırım planı yapmadığını söyledi.

Uzun vadede belki

Corio CEO'su iken şirket portföyünün yüzde 20'sini Türkiye'deki projelerden oluşturmayı düşündüğünü açıklayan Kreij, bu kez, petrol ile zenginleşen Ortadoğu'nun yatırımında daha cazip olduğınu savundu. Kreij, "Şimdilik Türkiye'de hiçbir yatırım planımız yok" dedi ve şöyle devam etti: "Daha çok Dubai, Umman gibi ülkelerine yatırım yapmaya çalışıyoruz. Portföy olarak Corio'dan da büyük olan Majid Al Futtaim Properties, Türkiye'ye ancak uzun dönemde alışveriş merkezinin dışında kalan projeler ile ilgi gösterebilir." Majid Al Futtaim'in Bahreyn, Umman, S. Arabistan, Suriye, Lübnan ve Yemen'de inşaat halinde mega alışveriş merkezi projeleri var. Dubai'deki ünlü Kempinski Hotel Mall Of the Emirates'in de yatırımcısı olan Al Futtaim de 3 milyar dolarlık servetiyle Forbes'un zenginler listesinde 368'inci sırada yer aldı.

10 proje beklemede

Amerikalı ForumInvest'in Türkiye Genel Müdürü Cem Alfar da Türkiye için 10'a yakın proje planladıkları ancak bu projelerin şu anda beklemede olduğunu ifade etti. Alfar, "5 şehri şimdilik gözlüyoruz. Aceleci davranmamaya karar verdik" dedi. 1987'de Hollanda'da kurulan ForumInvest; Belçika, Fransa ve İtalya'dan sonra Türkiye'de faaliyet gösteriyor. Firmanın dünyada 40 alışveriş merkezi yatırımı bulunuyor. Amerikalı gayrimenkul yatırım danışmanlık şirketi Real Estate Advisory Group'un Türkiye Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı da büyük yatırımcıların artık Türkiye yerine Rusya pazarına daha çok ilgi gösterdiğini belirterek, "Türkiye gayrimenkul yatırımcısı için eskisi kadar revaçta değil" diye konuştu.

Kıt olan para değil profesyonellik

Türkiye'de kıt olanın para değil profesyonellik olduğunu söyleyen Kreij, "El frenine ihtiyacınız var. Tüketici trendine bakmak, hazırlanmak lazım. Kritik sorun var" dedi.

Dolduruşa geldik, 'Çakarız' dedik, tüketiciyi göz ardı ettik

Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) tarafından düzenlenen 8'inci Gayrimenkul Zirvesi'nde konuşan Krea Group CEO'su Hakan Kodal, zirvede sektör ile ilgili özeleştiri yaptı. Yatırımcı ve geliştiriciler olarak sürdürülemeyecek seviyelerde projeler geliştirdiklerini söyleyen Kodal sözlerine şöyle devam etti: "Gerçek ihtiyaçlara yönelmediğimiz de oldu. Dolduruşa geldik. Biz böyle söylerdik kendi aramızda: Çakarız. Bazı ayrımları yapamadık. Hep getiriyi konuştuk. Yüzde 7, 8, 9 Oysa belki kira için metrekarede 50 dolar az, 20 dolar çok olabilirdi yerine göre. Tüketiciyi göz ardı ettik. Artık söz onlarda. İyi hizmet eden başarılı olacak. Düşünüyorum ki, 3-5 yıl sonra bu sorunları konuşmuyor olacağız ancak bazı AVM'ler 1-2 yıl gerçekten zorluk çekecek. Nefesini bu sürede tutan ve sermayesi olan daha güçlü olacak."

Perakendede istikrar 2011 yılından sonra

Zirvede perakende pazarı ve AVM'ler için öngörüler 2015 raporu da açıklandı. Raporda 2008 sonunda biteceklerle birlikte toplam kiralanabilir alanın 4.85 milyon metrekareye ulaşacağı kaydedildi. Yüzde 5 büyüme varsayımıyla perakende harcamalarının 2015'te 340.9 milyar dolara ulaşacağıbelirtilen raporda AVM yatırımlarının 2011-2015 arasında istikrarlı olarak büyümesi bekleniyor.

Tsunami gelecek

Loyola Üniversitesi'nden Prof. Dr. Vefa Tarhan, konuşmasında, "Global krizin tsunamisi sahillerimize daha gelmedi ama gelecek. 2008 gayrimenkul için kayıp yıl deniyor. Ben daha kötümserim. 2010 da öyle olacak" dedi.

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Turan Erol, toplam portföyü 3 milyar dolar olan gayrimenkul yatırım ortaklıklarına daha fazla temettü dağıtmaları için çağrı yaptı. Erol "Kurumlar vergisinden muaf GYO'lardan beklentimiz daha çekici olmaları" dedi.

Citigroup Türkiye Araştırma Bölüm Başkanı Akın Tüzün, Türkiye'nin hem cari açıkta hem de dış kaynak bulmakta sorun yaşayabileceğine dikkat çekerek, "Özellikle turizm, enerji ve gayrimenkuldeki yatırımlarla 50 milyar dolar tahmin edilen cari açık düşürülebilir. Artık büyük özelleştirmeler olmaz" dedi.

Sabah