İnşaat işlerinde yapı güvenliği hakkında kanun teklifi Meclis'e sunuldu!

İzmir Milletvekili Ahmet Tuncay Özkan, inşaat sektörünü yakından ilgilendiren inşaat işlerinde yapı güvenliği hakkında kanun teklifini Meclis'e sundu.

Söz konusu teklif ile inşaat, onarım ve tadilat işlerinde insan hayatını, yapı güvenliğini ve tüketici haklarının korunarak yetkinlik esaslı istihdamın zorunlu kılınması, bağımsız denetim ve dijital şeffaflığı tesis ederek zorunlu sigorta ve teminat sistemlerinin kurulması, gecikme ve ayıplı iş hallerinde etkin tazminatın sağlanması, yüksek riskli yapılar için özel bir güvenlik rejiminin oluşturulması ve hızlı bir uyuşmazlık çözümünün kurulması amaçlanmakta.

İşte  İzmir  Milletvekili Ahmet Tuncay Özkan'ın Meclis'e sunduğu kanun teklifinin ayrıntıları;

''Ülkemiz, dünyanın en yüksek deprem riski taşıyan kuşaklanndan biri üzerinde yer almakta; kontrolsüz kentleşme, plansız yapılaşma, düşük nitelikli yapı stoku ve yetersiz denetim mekanizmaları nedeniyle yurttaşlarımızın can ve mal güvenliği her geçen gün daha büyük tehdit altına girmektedir. Her deprem, her bina çökmesi, binlerce insammızm hayatını kaybetmesine, milyonlarca yurttaşunızm barınma hakkımn ihlaline, kamu kaynaklarımn ağır biçimde yıpranmasına yol açmaktadır. Bu tablo, yalnızca afet dönemlerinde değil, gündelik
inşaat uygulamalarında da bir sistem krizinin varlığını ortaya koymaktadır.

Mevcut mevzuat olan 3194 sayılı İmar Kanunu, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkmda Kanun ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu belirli yönleriyle yapı üretim sürecine güvenlik ilkeleri getirmiş olsa da bu düzenlemelerin dağınık yapısı, denetimin parçalı ve bağımlı işleyişi, malzeme ve personel kalitesine ilişkin bütüncül bir sistemin bulunmayışı, yapı güvenliği zincirini zayıflatmaktadır.

Yapı güvenliği yalmzca mühendislik meselesi değil, aynı zamanda toplumsal adalet, yaşam hakkı ve kamu güvenliği meselesidir. Binalar yalmzca betonarme kütleler değil, insanların hayatını, emeğini ve bir ömür boyu biriktirdiği umutlarını barındıran mekânlardır. Bu nedenle yapı güvenliğini sağlamak, yalmzca teknik bir standart meselesi değil, kamusal bir jmkümlülük ve devletin temel görevlerinden biridir.

Bu Kanun Teklifi, inşaat sektörünü kayıt dışıhktan, keyfî uygulamalardan ve cezasızhktan anndırmayı; insan yaşamını, emeği ve tüketici hakkını merkeze alan güvenli, izlenebilir ve hesap verebilir bir yapı üretim sistemi kurmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda teklif;
• Tasarım, malzeme temini, üretim, denetim ve işletme aşamalarımn tamamını kapsayan bir "Yapı Güvenliği Zinciri" oluşturmakta,
• Her yapımn dijital kimlik ve yapı pasaportu sistemiyle izlenebilir olmasım sağlamakta,
• Bağımsız yapı denetim kurumları ve yetkinlik esaslı teknik personel sistemi ile mesleki sorumluluğu güçlendirmekte,
• Zorunlu yapı sigortası ve tamamlayıcı teminat fonu ile yapı güvenliği riskini fînansal olarak da güvence altına almakta,
• Yüksek riskli yapılar (örneğin deprem kuşağındaki hastane, okul, kamu binaları) için özel güvenlik rejimi getirmekte,
• Dijital izleme, şeffaflık ve kamuya açık denetim raporları ile hem vatandaş hem kamu denetiminin güçlenmesini sağlamakta,
• Yapı güvenliğine ilişkin uyuşmazlıkların uzun yargı süreçlerinde kaybolmaması için hızlı çözüm ve hakemlik mekanizmalan, kurmaktadır.

MADDE gerekçeleri

MADDE 1- Bu madde ile Kanunun genel amacı belirlenmektedir. İnşaat, onarım ve tadilat işlerinde insan hayatının korunması, yapı güvenliğinin artırılması ve tüketici haklarımn güvence altına alınması hedeflenmektedir.

MADDE 2- Bu madde ile Kanunda geçen kavramların kapsamı açık ve teknik şekilde tanımlanmıştır. Tanımlar, yapı üretim sürecinde yer alan tarafların görev ve sorumluluklarını netleştirmekte, uygulamada tereddütlerin önüne geçmektedir.

MADDE 3- Bu madde ile inşaat işlerinde yalnızca mesleki yeterliliği belgelenmiş mühendis, mimar, tekniker ve teknisyenlerin çalıştırılması zorunlu hale getirilmektedir. Uygulamada en büyük güvenlik risklerinden biri olan belgesiz ve yetersiz personel istihdamı bu şekilde önlenmektedir.

MADDE 4- Bu maddeyle tasarım ve inşaat süreçlerinde görev ve sorumluluk dağılımı belirlenmektedir. Baş Tasanm Sorumlusu ve Baş Yüklenici kavramları üzerinden, projenin koordinasyonu ile uygulama arasındaki hiyerarşik ilişki netleştirilmektedir.

MADDE 5- Bu madde ile yapı süreçlerinde dijital dönüşüm hedeflenmektedir. Yapı Bilgi Modellemesi (BİM) ve Dijital Yapı Bilgi Sistemi (DYBS), projelerin tüm aşamalarının kayıt altına aimmasmı, şeffaf biçimde izlenmesini ve kamu denetimi için açık veri altyapısı oluşturulmasım sağlamaktadır.

MADDE 6- Madde ile inşaatta kullanılan malzemelerin performans ve güvenlik standartlarının uluslararası ölçütlerle uyumlu hale getirilmesi amaçlanmaktadır. CE etiketi ve performans beyam (DoP) zorunluluğu, malzeme kalitesinin belgeye dayalı biçimde doğrulanmasmı sağlayacaktır,

MADDE 7- Bu madde ile yapı güvenliğini gözetmek, standart belirlemek ve denetim faaliyetlerini yürütmek üzere idari ve mali özerkliğe sahip bağımsız bir kurum oluşturulmaktadır.

MADDE 8- Bu madde, insan yoğunluğu yüksek veya taşıyıcı sistem güvenliği açısından kritik yapılara Özel güvenlik rejimi getirmektedir. Bu yapılarda sorumlu güvenlik kişisinin atanması ve düzenli vizit planlarının yapılması zorunlu kılınarak sürdürülebilir denetim mekanizması tesis edilmektedir.

MADDE 9- Madde ile yapı üretiminde ortaya çıkabilecek her türlü teknik, mali ve çevresel riske karşı zorunlu sigorta sistemleri getirilmektedir.

MADDE 10- Madde ile kamu işleri ve belirli büyüklükteki özel projelerde teminat verilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Bu teminat, işin tamamlanmasını ve alt yüklenicilerin ödemelerinin güvence altına alınmasını amaçlamaktadır. Böylece yüklenici iflasları veya yarım bırakılan inşaatlar nedeniyle vatandaş mağduriyetinin önüne geçilecektir.

MADDE 11- Bu maddeyle şantiyelerde uygulanacak asgari iş sağlığı ve güvenliği standartları belirlenmektedir. Bu düzenleme, inşaat sektöründe iş kazalarının azaltılmasına doğrudan katkı sağlayacaktır.

MADDE 12- Madde, müteahhidin sözleşme yükümlülüklerine uymaması veya ayıplı iş üretmesi halinde uygulanacak tazminat esaslarım düzenlemektedir.

MADDE 13- Bu madde, yapı güvenliği ihlalleri sonucu meydana gelen ölüm veya yaralanma hallerinde sorumluluk zincirini açık biçimde düzenlemektedir. Yetkisiz personel çalıştırma veya açık ihmal hallerinde yalmzca yüklenicinin değil, tasanmcı ve denetim sorumlularımn da müteselsilen sorumlu tutulmasıyla cezasızhk kültürünün önüne geçilmektedir.

MADDE 14- Bu madde, Kurum tarafından uygulanacak idari yaptırımların kapsamım belirlemektedir. Denetimi engelleme, sigortasız çalıştırma, uygunsuz malzeme kullanımı gibi ağır ihlaller için para cezası, faaliyet askısı ve kara listeye alma yaptınmları öngörülmüştür.

MADDE 15- Madde ile inşaat sektöründe sık görülen uyuşmazlıkların hızlı biçimde çözülmesi için özel bir heyet sistemi oluşturulmaktadır.

MADDE 16- Madde ile, yapı tasarımında uluslararası deprem performans esaslarının (Burocode 8 ve EN 1990) mevzuatla uyumlu şekilde uygulanması öngörülmektedir. Ülkemizin deprem kuşağındaki konumu dikkate alınarak yapısal güvenlik kriterleri bilimsel temele dayandırılmaktadır. Bu düzenleme, dayamklı kentleşme hedefinin temelini oluşturur.

MADDE 17- Bu maddeyle Kanunun uygulanmasında sorumlu kurumlar belirlenmektedir.

MADDE 18- Bu madde. Kanunun uygulanmasına ilişkin ikincil düzenlemelerin çıkarılmasına olanak tammaktadır. Yönetmeliklerin, Kurumun teknik görüşü alınarak hazırlanması öngörülmüş; böylece uygulama birliği ve teknik yeterlilik teminat altma alınmıştır.

GEÇİCİ MADDE 1- Bu maddeyle yeni dijital sistem, sigorta ve sertifîkasyon yükümlülüklerinin kademeli olarak uygulanması düzenlenmiştir. Böylece kamu ve özel sektörün gerekli altyapı hazırlıklarını tamamlaması için makul bir geçiş süresi tamnmaktadır.
MADDE 19- Yürürlük maddesidir.
MADDE 20- Yürütme maddesidir.