İstanbul Havalimanı dünya devlerine rakip oldu!

TÜRKİYE son yıllarda birbiri ardına açılan havalimanlarıyla sivil havacılık sektöründe resmen çağ atladı. Gerek yurtiçi, gerekse yurtdışı havayolu bağlantısı sayesinde havayoluyla ulaşım artık lüks olmaktan çıkmış durumda. Öyle ki bugün artık Anadolu’nun en ücra noktalarına dahi havayoluyla ulaşmak mümkün hale geldi. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Funda Ocak, sadece yolcu sayısında değil, kargo taşımacılığında da bu konuda çok büyük mesafelerin kat edildiğini vurguluyor. 

Para Dergisi, Funda Ocak’la Türk havacılık sektörünün geldiği noktayı, özellikle de hizmete giren İstanbul Yeni Havalimam’mn Türkiye ve bölge açısından önemini konuştu...

1- 2023 Türkiye'sinde havacılık sektörünü nerede görüyorsunuz? DHMİ'de ilk göreve başladığınız yıllarda, sektörün bugünlerini nasıl hayal ediyordunuz?

2023 yılma yönelik hedefler ve projeler yıllar öncesinden stratejik olarak ortaya konulmuş ve bu doğrultuda planlı ve programlı hareket edilerek gerekli adımlar atılmıştır. Bu kapsamda hava tarafı ve terminal kapasitesine yönelik büyük altyapı yatırımlarımız hayata geçirildi. Dünya geneli için yapılan tahminler, yolcu trafiğinde yıllık yüzde 4.6 büyüme, yük trafiğinde de yüzde 4.4 büyüme ile hava trafik hacminin 2032 yılma kadar iki katına çıkacağım gösteriyor. Özellikle turizm ve ticaret ile bu büyümenin desteklenmesi bekleniyor. Böylece havacılık sektörü yeni iş olanakları ve yatırım fırsatları yaratmaya devam edecek.

Son 10 yılda yolcu trafiğinde yılda ortalama yüzde 13.1 gibi inanılmaz bir hızda büyüyen Türkiye’nin 2023 yılını da kapsayan önümüzdeki dönemde dünya ortalamasının üzerinde büyümeye devam etmesini beklemekteyiz. Biz aslında sektörün bugünlerini öngörüyorduk fakat dönüm noktası hava ulaşımında uygulanan etkin politikaların hayata geçirildiği 2003 yılı ve sonrası oldu. Hava ulaşımı ekonomik hale geldikçe ülkemizin dinamik nüfusu buna cevap verdi. Diğer bileşenlerin ve paydaşların da büyümesiyle havacılık endüstrisi daha da ileriye gitti. Hayal etmek zorundayız, hep ileriye bakmak durumundayız, hayata geçirdiğimiz projeler, öngörülerimizin doğru ve tutarlı olduğunun göstergesidir.

2- Türkiye havacılık alanında bir merkez olabilecek mi? Bunun için neler yapılmalı?

Türkiye mevcut durumda zaten havacılıkta merkez konumundadır. Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI) tarafından hazırlanan bağlantılılık raporuna göre İstanbul Atatürk Havalimanı, Avrupa hub (merkez) havalimanları arasında 2007 yılında 13’üncü en hızlı büyüyen havalimanı iken 2017 yılında 4’üncü olmayı başardı. Bu nedenle Havacılıkta en önemli şehirlerden birisi olan İstanbul’un konumunu koruması ve daha yukarılara taşıması adına yeni havalimanı projesi hayata geçirildi. Burada en önemli husus sürdürülebilir büyümeyi sağlamak. Küresel arenada rekabetçi koşulların zorluklarına karşı dayanıklı olabilmemizi sağlayacak önlemleri şimdiden alıyoruz. Bu yönde öngörülü yaklaşımlar sergilemeliyiz.

3- Dünyanın en büyük havalimanı olacak olan İstanbul 3. Havalimanı'nın tamamen faaliyete geçmesiyle dünya havacılık sektöründe Türkiye'nin konumu ne olacak?

İstanbul Yeni Havalimanı, 29 Ekim 2018’de açılacak ilk fazı ile yıllık 90 milyon, toplamda ise 150 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak ve büyüme konusunda darboğaz yaşayan şimdinin devleri karşısında ciddi ve önemli bir rakip konumuna gelecek. Açılışım takip eden yılda yolcu sayısında yüzde 18’lere varan bir sıçrama öngörüyoruz. Sürdürülebilir büyümemiz böyle devam ederse 2023 yılına kadar dünyada ilk on içerisinde yer almaya devam edeceğimizi ve hatta üst sıralara da yükseleceğimizi umuyoruz. İstanbul Yeni Havalimanı ile ilgili söylenecek çok şey var ancak en önemlisi ve anlamlısı yapabilme iradesi ile yola çıkıp bu muazzam projenin hayata geçtiğini dünyaya göstermemizdir.

4- Yeni havalimanının tam kapasiteyle çalışmaya başlayana kadar Atatürk Havalimanı'nın geleceği ile ilgili bilgi alabilir miyiz?

İstanbul Atatürk Havalimanı tarihi özelliği olan, çok uzun yıllar hizmet vermiş çok değerli bir havali-manımızdır. İstanbul Yeni Havalimanı sivil ticari uçuşlara yönelik olduğundan İstanbul Atatürk Havalimanı düşük yoğunlukta hizmet vermeye devam edecek. Trafik profili genel havacılık ve bazı safi kargo ve devlet uçakları iniş kalkışma imkân verecek şekilde gerçekleştirilecek.

5- Türk hava limanlarını hava seyrüsefer ve havalimanı işletme hizmetleri açısından dünya havacılık sektörü ölçeğinde değerlendirebilir misiniz? Ödüllü hava limanlarımız hangileri?

Sivil havacılık uluslararası yönü olan ve buna göre icra edilen bir ihtisas alanıdır. Türkiye hava seyrüseferi ve havalimanı işletmeciliğinin de bu yönü ile dünya havacılık sektörü ölçeğinden ayrılması olası değildir. Türkiye havalimanlarının dünya havalimanları arasındaki konumu gerek altyapı, gerekse hizmet verilen uçak, yolcu ve yük trafiği yönünden üst seviyelerdedir. Son dönemde kamu özel sektör işbirliği ile hayata geçirilen projelerimiz sayısız ödül aldı.

6- 2018 sonuna kadar açılması planlanan hava limanları ve terminalleri hangileridir?

2018 yılı itibariyle “Sinop Havalimanı Terminal Binası ve Mütemmimleri” projesi ile “Muğla Dalaman Havalimanı Yeni Dış Hatlar Terminal Binası ve Mütemmimleri” KÖ1 projesi hizmete girdi. Yılsonuna kadar “Kahramanmaraş Havalimanı Terminal Binası ve Mütemmim Tesisleri” ile “Muş Havalimanı Terminal Binası Mütemmim Tesisler ve Apron Ya-pılması (DAP)” projelerimiz de tamamlanacak.

7- 3 yıllık Yeni Ekonomi Programı çerçevesinde yeni yatırımlara başlanmayacak. Kamu özel işbirliği modeli çerçevesinde yatırımlara ağırlık verilecek. Bu noktada, DHMİ'nin 2019 yılı yatırım ajandasında hangi yatırımlar var? 2019 yılı ve sonrasında yeni havalimanı ve terminal yatırımı gündeminizde olacak mı? Küresel ve ulusal konjonktür kamu özel işbirliği modeliyle yapılacak yeni yatırımlar için uygun mu?

Kuruluş olarak ekonomik programın gereklerine göre hareket etmek durumundayız. Bu kapsamda yatırımlarımızı önceliklere göre yemden şekillendiriyoruz. Sektörümüzde kamu özel sektör işbirliği projesi yapmak üzere yola çıkılma-maktadır. Mevcut projelerimizin fizibilitesinde elde edilen bulgulara göre uygulanacak en iyi yatırım modelim belirleyip ele alıyoruz.

Bu noktada 2019 yılı yatırım programımız, belirlenen ödenek tavam çerçevesinde öz kaynaklarımızla hayata geçirilecek. 2019 yılı ve sonrası için yeni havalimanı ve terminal projeleri hava ulaştırma sisteminin gerekleri ve oluşan talep büyüklüğü doğrultusunda ele alınacak. Küresel ve ulusal konjonktür özellikle kamu kaynakları kullanılmaksızın ele alınan KÖÎ projelerinde etkili. 1990’h yıllardan bugüne kadar hayata geçirdiğimiz pek çok KÖÎ projesinde ekonomik ve küresel etkiler sıklıkla karşımıza çıksa da projelerimiz dikkatle ele alınmış, zamanında ve başarılı bir şekilde tamamlanmıştır.

8- Mevcut yatırım ajandanızda yer alan "devam eden büyük projeler ve yatırımlar" hakkında bilgi verir misiniz?

Hava ulaştırma sektöründe master planlama yaklaşımı gereği talep ve talebi belirleyen faktörler doğrultusunda yatırımlarımız gelişim planlarına göre kesintisiz devam etmek zorunda. Yakın zamanda tamamlanan ve yapımına aşama aşama devam edilecek en büyük yatırım projemiz İstanbul Yeni Havalimam’dır. Diğer önemli yatırımlarımız arasında ise Çukurova Havalimanı, Tokat Yeni Havalimanı, Muş Sultan Alparslan Havalimanı Terminal Binası, Kahramanmaraş Havalimanı Terminal Binası, Ba-lıkesir-Merkez Havalimanı Terminal Binası ve Mütemmimleri Yapımı, Gaziantep Havalimanı Terminal Binası ile Apron Yapımı, Kapadokya Havalimanı Terminal Binası Yapımı ve Mütemmimleri projeleri, KÖÎ kapsamında ise  İzmir  Çeşme Alaçatı Ekrem Pakdemirli Havalimam’mn yapımı yer alıyor.

9- Havacılık sektöründe Ar-Ge çalışmaları neden önemli? Türk havacılık sektörü bu noktada hangi düzeyde?

Ar-Ge çalışmaları her sektör için önemli ve gerekli, bu yönde geliştirdiğimiz projelere pek çok sektörden daha fazla kaynak ayırmış durumdayız. Kendi ürünlerimizi havalimanlarımızda kullanmaya başlayarak daha ekonomik olmayı başardık. Ortaya çıkan ürünlerin lisans-lama işlemlerinin tamamlanmasıyla özellikle yurtdışmdan talep göreceğimize inanıyoruz.

10- İstanbul Yeni Havalimanı’na bu anlamda ne gibi yatırımlar yapıldı?

Ülkemizin göz bebeği İstanbul Yeni Havalımam’nda da, 13 adet kısa menzilli radar, termal ve IP kameralar ile fiber optik algılama sistemlerinden oluşan çevre güvenlik sistemi temin edilmiştir. Ayrıca İstanbul Yeni Havalimanında, kabin bagajlarının taranması için; “Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC) onaylı; Kabin Bagajı Patlayıcı Tespit Sistemleri (EDSCB) ve Sıvı Patlayıcı Tespit Sistemleri (LEDS) özellikli son teknoloji X-ray cihazları” kullanıldı.

Havalimanlarımızm güvenliği için ku-ruluşumuzca Türkiye’nin en büyük özel güvenlik hizmet alım ihalesi gerçekleş-tirilmektedir. Bu kapsamda 2018 yılı yatırım programı kapsamında; 5 hava-limammız için çevre güvenlik kamera sistemi teminine yönelik çalışmalar devam etmektedir. 2013-2017 yılları arasmda özel güvenlik hizmet alım maliyetimiz 590 milyon TL’dir. İstanbul Yeni Havalimanında görev yapacak 3500 özel güvenlik görevlisi ile birlikte; 15 bini aşkın güvenlik personelimiz görev yapmaktadır. Güvenlik personelimizce kullanılmak üzere çelik yelekler yenilendi. Ayrıca mevcut silahlara ilave olarak 2018 yılında 1 milyon TL bedelle kısa ve uzun namlulu silahlar temin edildi.

11- DHMİ'nin çevreci yaklaşımları, yeşil kuruluş ve engellilere yönelik hizmetlerinden de bahseder misiniz?

Günümüzde yaygınlaşan çevreci politikalar çerçevesinde, havalimanlarında faaliyet gösteren kuruluşların çevreye ve insan sağlığına verdikleri veya verebilecekleri zararların ortadan kaldırılabilmesi amaçlanıyor. Bugüne kadar toplam 153 kuruluş “Yeşil Kuruluş” (Green Com-pany) unvanı almaya hak kazandı.

12- Türk havacılık sektöründe kamu özel sektör işbirliği modeliyle hayata geçirilen projelerden kazanılan deneyim ve know-how birikiminin yurtdışı pazarlara da açılması noktasında neler yapıldı? Bu konudaki hedefleriniz nelerdir?

Havacılık sektöründe son 25 yıllık dönem içerisinde kamu-özel sektör işbirliği modelleri ile çok başarılı projeler hayata geçirildi ve gerek sektör gerekse ekonomi yönünden çok ciddi kazanımlar elde edildi. Dolayısıyla belirli bir standarda erişen ve çok ciddi bir know-how birikimi oluşan bu modelin daha yaygın kullanılması Bakanlığımız politikası olarak da benimsenmiş durumda. Bu kapsamda Fas, Kazakistan, Arnavutluk, Japonya, Ukrayna gibi pek çok ülke ile görüşmelerde bulunuldu. Dünya Bankası ile bu konudaki deneyimlerimiz paylaşıldı. Hedef diğer ülkelere KÖİ konusunda projenin başından sonuna dek çok yönlü danışmanlık hizmeti vererek hizmet ihracatına katkıda bulunmaktır.