Kira gelirlerinde istisna uygulaması değişti!

Ülkemizde en yaygın uygulama alanı bulan Gelir Vergisi istisnalarından birisi, konut kira gelirlerine uygulanan istisna hükmü. Bu düzenlemeye göre; ticari, zirai veya mesleki kazanç elde etmeyen gerçek kişiler, Gelir Vergisi beyannamelerini tam ve zamanında vermek koşuluyla konut kira gelirlerinin belli bir kısmı için vergi ödemiyorlardı. 

Söz konusu istisna düzenlemesi 6322 Sayılı Kanun ile değiştirildi. Buna göre artık istisnadan yararlanabilmek daha sınırlı. 2013 takvim yılında elde edilen gelirlere de uygulanacak söz konusu düzenlemeye ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere Gelir İdaresi Başkanlığı'nca bazı çalışmalar yapılmış durumda. Yakın zamanda Resmi Gazete'de yayımlanması planlanan 286 seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin taslağı kurumun internet sitesinde yayınlandı. Biz de bugünkü yazımızı bu önemli konuya ayırmak istedik. 

İstisna uygulamasından yararlanabilmek için her şeyden önce binaların ve dairelerin mesken (konut) olarak kiraya verilmiş olması gerekmekte. İşyeri, dükkân, muayenehane, mağaza, depo vb. olarak kiraya verilen taşınmazlar için istisnadan yararlanabilmek mümkün değil. Diğer taraftan, kiracınız kiraladığı daireyi hem konut hem işyeri olarak kullanacak olursa, ilgili Gelir Vergisi Genel Tebliği gereği yine istisnadan faydalanamıyorsunuz. 

Sahip olunan birden fazla konut dolayısıyla kira geliri elde edilmiş ise, istisna yalnızca bir kez uygulanabiliyor. Diğer taraftan; kira geliri elde edilen meskene birden fazla kişi ortak ise, istisna her bir ortak (paydaş) için ayrı ayrı dikkate alınıyor. İstisna haddi üzerinde hâsılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, istisnadan yararlanılamıyor. Örneğin; kira geliriniz için beyanname vermediğiniz ancak vergi incelemesi sonucu kira geliri elde ettiğinizin ortaya çıktığı bir durumda istisna tutarı dikkate alınmıyor. Böylece binaların mesken olarak kiraya verilmesinden elde edilen gelirin zamanında ve tam olarak beyan edilmemesinin maliyeti, tam ve zamanında beyan edilmesinin ise cazibesi artırılıyor. 

Ancak idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan etmedikleri veya süresinde verdikleri beyannamede yer almayan mesken kirası gelirlerini, kendiliklerinden, süresinden sonra verecekleri beyanname ile beyan edenler de söz konusu istisnadan yararlanabiliyorlar. 

Ticari (basit usule tabi olsa bile), zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar istisnadan yararlanamıyor. Söz konusu faaliyetlerin zararla veya karla sonuçlanmasının ise bir önemi bulunmuyor. 6322 Sayılı Kanun'la yapılan değişiklik ile belirli bir tutarın üzerinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenlerin de söz konusu istisnadan yararlanması imkanı kaldırıldı. 

Değişikliğin gerekçesinde; vergilemede adalet ilkesi kapsamında, yüksek tutarlarda ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenlerin ayrıca böyle bir istisnadan yararlanmasının engellenmesinin amaçlandığı ifade edilmekte. 

Yeni düzenleme ile istisna haddinin üzerinde hâsılat elde edenlerden (yani 3.200 TLnin üzerinde konut kira geliri edenlerden), 94.000 TLnin üzerinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenler söz konusu istisnadan yararlanamayacaklar. 

Mesken kira gelirine istisna uygulanıp uygulanmayacağına yönelik tutarın tespitinde ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların, ayrı ayrı veya birlikte elde edilmesine bakılmaksızın, elde edilen kazanç ve iratların brüt tutarlarının toplamı dikkate alınacak. 

Söz konusu tutarın tespitinde, sayılan bu kazanç ve iratların beyan edilip edilmemesinin ya da bu kazanç ve iratlara herhangi bir istisna uygulanıp uygulanmamasının da önemi bulunmuyor. 

Diğer taraftan, istisna haddinin altında (3.200 TLnin altında) elde edilen mesken kira gelirleri; ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratları toplamının 94.000 TLyi aşıp aşmadığına bakılmaksızın yıllık Gelir Vergisi beyannamesine dahil edilmeyecek. 

İsmail Kökbulut/ Bugün Gazetesi