Tüketici ürktü, Japon Yeni'ne sarıldı

Küresel kriz ve iktidar partisine açılan 'kapatma davası' sürecinde yükselen faizler, emlak piyasasının durgunlaşmasına ve konut fiyatlarının gerilemesine neden oldu.  

Bunun üzerine bankalar, tüketiciye Japon Yeni ve İsviçre Frangı gibi daha düşük faizli döviz cinsinden kredi kullandırmaya başladı. Süreci fırsata dönüştüren yatırımcılar da aylık faiz oranı YTL'nin üçte biri kadar olan Japon Yeni üzerinden konut kredisine yöneldi. 10 yıl vadeli 100 bin YTL'lik krediyi Japon Yeni cinsinden kullanan vatandaşın, aylık ödemesi 1.817 yerine 1.080 yeni liraya iniyor. Toplam ödeme ise 218 bin değil, 129 bin YTL'de kalıyor. Ancak bunun şartı Japon Yeni kurunun sabit kalması. Çünkü döviz cinsinden kredilerde aylık borç, vade günündeki kur üzerinden YTL'ye çevriliyor. Eğer kur düşmüşse aylık ödeme azalıyor. Artmış ise ödeme de yükseliyor.

Küresel kriz ve iktidar partisine açılan 'kapatma davası' ile yükselen faizler, ailelerin konut sahibi olma hayaline gölge düşürdü. 2006 yılında yüzde 1'e kadar gerileyen konut kredisi faizleri şu anda 1,50 seviyesinin üstünde. 10 yıl vadeli 100 bin YTL kredi kullanan tüketicinin aylık taksiti 1.817 yeni lirayı, toplam geri ödemesi ise 218 bin YTL'yi buluyor. Bu durum, konut kredisi kullananların sayısını da azalttı. Bankalar bunun üzerine Japon Yeni ve İsviçre Frangı gibi daha düşük faizli döviz cinsinden konut kredilerine yönelmeye başladı. Japon Yeni'nin aylık faizi YTL'nin üçte biri kadar. İsviçre Frangı ise 0,57-0,69 aralığında. Buna göre 10 yıl vadeli 100 bin YTL'lik krediyi Japon Yeni'nden kullanan tüketicinin aylık ödemesi (şu anki kura ve bankaların internet sitesinde verdiği hesaplama cetveline göre) 1.080 yeni liraya iniyor. Toplam ödeme 129 bin YTL'de kalıyor.

Ancak bunun şartı Japon Yeni kurunun sabit kalması. Çünkü döviz cinsinden kredilerde aylık borç, vade günündeki kur üzerinden YTL'ye çevriliyor. Eğer kur düşmüşse aylık ödeme azalıyor. Artmış ise ödeme de yükseliyor. Eğer büyük çaplı bir devalüasyon yapılırsa, döviz kredisi kullananların ödemeleri aniden artıyor. Ancak döviz kurunun bir anda iki katına çıkması halinde kullanılan kredinin maliyeti YTL faizlerinin maliyetine ulaşabiliyor. Şimdiye kadar çoğunlukla dolar ve Euro cinsinden kredi kullandıran pek çok banka, döviz listesine Japon Yeni ve İsviçre Frangı'nı da ekledi. Japon Yeni cinsinden ilk konut kredisini veren Anadolubank'ta bireysel krediler içinde yen'in payı yüzde 70'i buldu. Millenium Bank yetkilileri, daha önce YTL cinsinden borçlanan pek çok tüketicinin kendilerine gelerek borçlarını yen'e transfer etmek istediğini belirtiyor. Yapı Kredi, Finansbank, Garanti Bankası, Fortis ve Tekstilbank yetkilileri de son dönemde konut kredisi kullananların yen ve İsviçre Frangı'na büyük rağbet olduğunu, doğruluyor.

Japon Yeni, döviz kredilerini patlattı

İsviçre Frangı ve Japon Yeni, uluslararası piyasalarda Amerikan Doları ve Euro'ya nazaran daha az dalgalanıyor. Bu yönü ile daha istikrarlı paralar olarak biliniyorlar. Japonya ve İsviçre'de faizler çok düşük olduğu için buralardan daha kolay finansman bulan bankalar, Türkiye'de daha uygun faizle kredi kullandırıyor. Anadolubank Genel Müdür Yardımcısı Recep Atakan, ev sahibi olmak isteyenlerin sadece aylık ödemelere odaklanmaması gerektiğini vurguluyor. Yabancı para cinsinden borçlanan tüketicilerin kurda meydana gelebilecek hareketlenmelerden ister istemez olumsuz etkileneceğini kaydeden Atakan, "Müşterilerimizi bu konuda da uyarıyor ve bilgilendiriyoruz." açıklamasını yapıyor.

2001 krizinde dolar ve Euro birkaç gün içinde 3 katına çıktığında Japon Yeni de benzer oranda artmıştı. Euro ve dolar daha sonra gerilemeye başlayınca yen ve İsviçre Frangı da aynı şekilde düştü. 2001 yılındaki krizde dövizle borçlanan pek çok işadamı ve çalışan büyük zarar görmüştü. 2006 sonunda 46,2 milyar YTL olan tüketici kredileri içinde konut kredilerinin payı 22,2 milyar YTL idi. Bunun içinde döviz cinsinden kredilerin toplamı ise sadece 1,4 milyar YTL düzeyinde bulunuyordu. Konut kredileri içindeki payı o dönemde 0,6 olan dövizli konut kredilerinin oranı zamanla giderek artmaya başladı. 2007 yılında konut ve araç kredilerindeki patlamaya bağlı olarak kullandırılan toplam kredi miktarı 65,6 milyar YTL'ye yükseldi. Bunun 30,8 milyar yeni liralık bölümünü ise konut kredileri oluşturuyordu. Bir önceki yıl sadece 1,4 milyar olan dövizli konut kredileri yüzde 70'lik artış göstererek Aralık 2007'de 2,1 milyar yeni liraya yükseldi. Dövize endeksli konut kredileri istikrarlı büyümesini sürdürerek Haziran 2008'de ise 2,67 milyar yeni liraya ulaştı. Eylül ortası itibarıyla 37,8 milyar yeni lira olan toplam konut kredilerinin yüzde 8,5'ini dövize endeksli konut kredileri oluşturdu.

Ufuk ŞANLI /  Zaman