Türkiye'de alışveriş caddesi az, kiralar yüksek!

GLOBAL ekonomik krizde yüksek kiralar nedeniyle AVM (alışveriş merkezi) yatırımcılarıyla adeta soğuk savaş yaşayan perakendeciler, ardından zoraki de olsa barışa razı oldu. Çok değil bir yıl öncesinde "Mağazaları boşaltır çıkarız" resti çeken perakendeciler, bugün yine büyüme planlarını AVM mağazacılığı üzerine yapıyor. AVM'lerle yaşanan krizin tekrar yaşanabileceğini düşünen perakendecilerse her şeye rağmen cadde mağazacılığından vazgeçmiyor. Sadece yerliler değil yabancılar için de aynı durum geçerli... Geçen hafta Louis Vuitton'un Bağdat Caddesi'nde açtığı dev mağaza, yine bir ay önce İtalyan Benetton'un aynı caddede açtığı dünyaya örnek konsept mağaza bunun en büyük kanıtı.

Peki hal böyleyken neden perakendeciler zoraki AVM'ci oldu Türkiye'nin hızlı büyüyen markalarından Collezione'nin sahibi Ekrem Akyiğit, aslında iş hayatına Bakırköy'de bir cadde mağazası açarak başlamış. Halen caddelerde 92, AVM'lerde ise 44 mağazası var. Görünüşte Ekrem Akyiğit piyasa tabiriyle "caddeci" ama bundan sonraki büyüme planlarını AVM'lerde daha çok mağaza açma yönünde yapıyor. Nedeninin ise tüketici tercihlerinin AVM'lerden yana gelişmesi olduğunu söylüyor.

Ekrem Akyiğit, kendisi cadde mağazacılığından başlasa da yeni marka yaratacakların AVM'den başlamasının daha kolay olacağını düşünüyor. Akyiğit, "Cadde mağazaları daha çok marka olmuş firmaların tercih ettiği yerler" diyor.

CADDE KİRALARI YÜKSEK

Türkiye'de 20 yıllık geçmişi olan AVM'lerin sayısı günümüzde 225'e ulaştı. AVM'lerdeki mağaza kiraları 2008'in ikinci yarısına kadar metrekare başına 100-150 dolar civarındaydı. Kriz sonrasında 40-60 dolara kadar düştü. Oysa Türkiye'de alışveriş caddesi sayısının sınırlı olması nedeniyle dışarıdaki kiralar daha yüksek. Örneğin, Türkiye'nin en pahalı alışveriş caddesi kabul edilen Bağdat Caddesi'nde kiralar metrekare başına 200-250, İstiklal Caddesi'nde ise 100-150 dolar civarında. Önemli caddelerde mağaza açmak daha maliyetli olduğu için perakendeciler halen AVM mağazacılığıyla büyüyor.

Damat, Tween ve ADV markalarıyla tanınan Orka Group'un Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Orakçıoğlu, Türkiye'deki 158 mağazasının üçte birinin caddelerde olduğunu söylüyor. Orakçıoğlu'nun cadde mağazacılığıyla ilgili görüşleri şöyle:

"AVM yatırımcılarıyla uzlaşma sağlandıktan sonra büyümesini AVM'lerde sürdüren firmalar daha avantajlı hale geldi. Biz de AVM'lerde büyüyoruz. AVM'ler olmasaydı cadde mağazalarının kiraları 2-3 kat daha fazla olurdu."

Evet, Türkiye'deki "canlı" cadde sayısının az olması cadde mağazacılığının gelişmesini engelleyen bir diğer unsur. Çorap ve iç giyim markası Penti'nin sahibi Sami Kariyo ise mevcut caddelerde büyük tekeller oluştuğundan şikayetçi. AVM'lerde zoraki bir barış sağlandığını düşünen Kariyo, "Ama yine de bunun diğer adı demokrasidir. Caddelerde ise demokrasi yok, büyük tekeller var. Çünkü cadde sayısı az" diyor. Penti cadde mağazacılığına yeni başlamış. Halen 80 mağazasının 12'si caddelerde. Kariyo, 2012 yılı sonuna kadar mağaza sayısını 150'e çıkarmayı planlıyor.

SEVEN HILL, CADDECİ

Türkiye'de ağırlıklı olarak caddelerle büyüyen markalardan biri de Seven Hill. 12 yıllık geçmişi bulunan Seven Hill'in Türkiye genelindeki 64 mağazasından 39'u caddelerde, 25'i ise AVM'lerde. Yıl sonuna kadar 71 mağazaya ulaşmayı planlayan markanın sahibi Hüseyin Özbek, caddelere daha fazla güveniyor. AVM'lere ise seçici olmak kaydıyla giriyor. Özbek, bu tedirginliğinin nedenini şöyle açıklıyor:

"AVM'lere girme konusunda tedirgin davranıyoruz. Çünkü Türkiye'de planlı programlı AVM açılmıyor. Böyle giderse 2-3 yıl içinde bazı AVM'ler iş yapamaz hale gelecek ve çok mağaza kapanacak."

'TEŞVİK EDİLİRSE GELİŞİR"

Perakendecileri cadde mağazacılığından uzak durmaya iten bir diğer unsur da belediyelerle uğraşmak zorunda kalmak. Zücaciye zinciri Esse'nin Yönetim Kurulu Başkanı Semih Şeftali, mevcut kanunlar ve belediyecilik anlayışının cadde mağazacılığının gelişimini engellediği görüşünde:

"Bugün AVM'lerde mağaza açmazsanız büyüyemiyorsunuz. Oysa belediyeler teşvik ederse cadde mağazacılığı gelişir. Zaten caddelerde metrekareler de düşük. Bu yüzden AVM'lerde büyümeniz gerekiyor. Mağazalarımızın 44'ü AVM'de, 6'sı caddelerde. Hepimiz AVM'ciyiz."

YABANCI İLGİSİ

Türkiye perakende sektörüne yatırım yapmak isteyen yabancı yatırımcılar ve fonlar önce AVM'leri tercih etti. Hollanda merkezli Corio, İngiliz St. Martins Property ve irlandalı Quinn Group, Türkiye'de AVM'lere yatırım yapan yabancılardan sadece birkaçı. Son yıllarda caddelere yatırım yapan yabancılar da var. Bunların başında da Hollanda merkezli VastNed Retail geliyor. VastNed'in, Turkcell'in Galatasaray'daki merkezi, Mango'nun yşamndaki tarihi Hasan Bey apartmanı dahil İstiklal Caddesi'nde 5 binası bulunuyor. Son olarak aynı caddede Galatasaray Meydanı'nda Yapı Kredi Bankası'na ait binanın yüzde 42'sine denk düşen B Blok'u 29.5 milyon euro'ya satın aldı. VastNed'in 2013 yılına kadar Türkiye'de 200 milyon euro'luk yatırım gerçekleştirmeyi planladığı ve İstanbul Caddesi'nde de mülk aradığı biliniyor. Mango'nun sahibi Andiç ailesi de kısa bir süre önce İstiklal Caddesi'nde ikinci mağazayı açmak için bina satın aldı.

İstiklal Caddesi ondan soruluyor

İstiklal Caddesi, Türkiye'nin en eski alışveriş caddelerinden. Taksim'den başlayıp Tünel'e kadar uzanan caddenin eni 15 metreyi, uzunluğu ise 2 kilometreyi buluyor. Cadde, 1990'ların ortalarında trafiğe kapatılıp Vakko ayrılınca bir gerileme dönemi yaşadı. Ancak 2004'ten itibaren tekrar yükselişe geçti. Bunda aynı zamanda Beyoğlu Güzelleştirme Derneği Başkanı da olan Nizam Hışım'ın büyük emeği var. 2004'te Nike'ı caddeye girmeye ikna eden Hışım, halen İstiklal Caddesi'ndeki Nike, Lacoste ve Swatch'un iki mağazasının bayiliğini yapıyor. Hışım'ın işlettiği Nike'ın Avrupa'da en iyi ciro yapan mağazası olduğunu da belirtelim. A grubu tüketicilerin son yıllarda cadde mağazalarına ilgi gösterdiğini söyleyen Hışım, "Biz Nike'ı getirdikten sonra Adidas, Puma, Mango gibi markalar da İstiklal Caddesi'ne girdi. Şimdilerde caddenin yıldızı parlıyor. Zaten yabancı fonlar caddeden birçok bina alıyor. Bence yerli perakendeci caddelerimize sahip çıkmalı" diyor.
PARA/RAHÎME BAŞ UÇAR