Gayrimenkul sektörünün 2. çeyrek karnesi!
“Türkiye'nin Gayrimenkul Platformu” GYODER, gayrimenkul sektörünün alt segmentlerini 3'er aylık periyotlar şeklinde inceleyen ‘GYODER Gösterge Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2021 2. Çeyrek Raporu'na göre ev fiyatları 2021'in ilk çeyreğinde en yüksek seviyelerini gördü.
“Türkiye'nin Gayrimenkul Platformu” GYODER, gayrimenkul sektörünün alt segmentlerini 3'er aylık periyotlar şeklinde inceleyen ‘GYODER Gösterge Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2021 2. Çeyrek Raporu' yayınlandı. Rapordaki verilere göre; ev fiyatları 2021'in ilk çeyreğinde en yüksek seviyelerini gördü.
İşte GYODER Gösterge Türkiye Gayrimenkul Sektörü 2021 2. Çeyrek Raporu'nda yer alan veriler:
İnşaat ve Gayrimenkul Sektörüne Bakış
2020 Yılı itibarıyla dünyada yayılımını artıran kovit salgını pek çok ekonomik ve sosyal değişken üzerinde etkili olmuştur. Beklenmedik sistemik bir risk olarak küresel iş yapış şekillerinden karar alma süreçlerine kadar pek çok yönetsel süreç yeni şartlara göre şekillenmek zorunda kalmıştır. Bu tür, ’siyah kuğu’ olarak adlandırılan beklenmedik geniş etki alanlı olayların sektörleri de tesir altına alması kaçınılmaz bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer sektörlerde olduğu gibi inşaat ve gayrimenkul sektörleri de gerek iş yapış gerekse talep yönlü süreçten etkilenmiştir.
Salgın ve buna bağlı aşılama süreci ekonomi yönetimleri ile finansal karar alıcılar açısından çok dikkatli izlenmesi gereken bir durum arz etmektedir. 2020 yılı sonuna doğru aşı çalışmalarının hızlanması bunu takiben dünyada bazı ülkelerde ve Türkiye de aşı uygulamalarının başlaması salgının önlenebilmesi adına son derce önemli bir gelişme olarak nitelendirilebilir. Aşılamanın yaygınlaşması ekonomik ve sosyal hayatta normalleşebilme sürecinin hızlanacağı beklentisini yükseltmiştir. Ancak 2021 yılı ilk yarısı itibarıyla virüsün daha hızlı bulaşan mutasyonlara uğraması başta Hindistan, Brezilya ve bazı AB ülkelerinde dördüncü dalga endişelerini de artırmıştır. Diğer taraftan aşılamada daha hızlı davranan ülkelerde dahi ‘delta’ varyantının etkisinin artması dikkat çekmektedir.
Yapılan analiz ve gözlemlerde pek çok ülkede eskisi gibi bir kapanmanın olmayacağı beklentisi hakimdir. Bu nedenle vaka sayılarındaki artışın ekonomiyi eskiye oranla etkisinin daha az olabileceği düşünülebilir.
Küresel olarak ekonomik gidişat konusunda önemli göstergelerden birisi olan büyüme tahminlerine baktığımızda ise genel bir fotoğraf çıkarmak mümkündür. Uluslararası Para Fonu (IMF), Temmuz ayı Dünya Ekonomik Görünüm raporunda küresel ekonominin 2021 yılında yüzde 6, 2022’de de yüzde 4,9 büyüyeceği yönündeki tahminini sabit tutmuştur. Söz konusu raporda başta Asya olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde ekonomik büyüme beklentisi aşağı doğru revize edilirken, gelişmiş ülkelerde ise yükseltildiği belirtilmiştir. IMF’nin Nisan ayı raporunda, Türkiye ekonomisinin 2021 yılında yüzde 6, 2022’de ise yüzde 3,5 büyüyeceği tahmini yaparken son raporunda 2022 yılı büyüme tahminini yüzde 3,3 oranına revize etmiştir.
Gerek küresel salgın gerekse ülke bazlı farklı sorunların en önemli etkisi de gelir dağılımı ve kazançlar üzerinde olmuştur. Bu yüzden pek çok sektör ve tüketicide eğilimlerini buna göre şekillendirmek durumunda kalmışlardır. Gayrimenkul ve inşaat sektörü de bu süreçten etkilenmiştir.
Ülkemizde inşaat ve gayrimenkul sektörünün en önemli göstergelerden birisi olan ‘konut satış’ rakamlarına baktığımızda ise durum şöyledir; 2021 yılının ilk yarısına baktığımızda konut satışlarının bir miktar hız kaybetmiş olduğunu görmekteyiz. 552 bin adetlik toplam satış bir önceki yılın aynı döneminde 624 bin adet olarak gerçekleşmişti. Asıl kayda değer düşüş ise kredi faizlerindeki yükselmeye paralel olarak ipotekli satışlarda yaşanmıştır. 2020 yılı ilk yarısında 266 bin adet olan satışlar 2021 yılının aynı döneminde yüzde 60,9 azalarak yaklaşık 104 bin adet civarında gerçekleşmiştir.
Satışlarda yaşanan düşüşü tetikleyen unsurlar ise şöyle ifade edilebilir; mevsimsel etkilerden kaynaklı kış aylarında yaşanan gerileme, salgın etkisi(kapanma) ve talep dalgalanması, artan faizlerin yarattığı alternatif maliyet ve beklentiler olarak özetlenebilir. Ticari gayrimenkullerde ise uzunca bir süredir yaşanan durgunluk devam ediyor görünmektedir. Bu süreçte değişen ticaret anlayışı, salgının etkileri ve arzın göreceli olarak fazla olmasının etkileri bulunmaktadır. Öte yandan 2020 yılında itibaren, yükselen talebin konut fiyatlarını artırdığı ve süreci enflasyonist beklentilerinde etkilediği görülmektedir. TCMB tarafından açıklanan 2021 Mayıs ayı verilerinde; bir önceki yılın aynı ayına göre nominal olarak yüzde 29,1, reel olarak ise yüzde 10,7 oranında artış oluşmuştur. Fiyat dinamikleri ile ilgili olarak, artışta talebin güçlü olması kadar, geçmiş yıllarda reel olarak yükselemeyen fiyatların dengelenmesi ve artan inşaat maliyetlerinin bir etkisi olarak da yorumlanabilir.
2021 yılı ilk yarısı itibarıyla sektör açısından kısa bir değerlendirme yapıldığında; küresel olarak son 100 yıldır görülmeyen bir salgın sürecinin etkileri, satıştan, inşa sistemine, mekânların yapısından, kullanılan malzemeye, tüketici davranışlarından, genel eğilimlere kadar pek çok unsuru köklü bir şekilde değiştirmiştir.
İnşaat ve gayrimenkul sektörü bileşenlerinin gerek pandemi ile meydana gelen değişimlerin gerekse sürdürülebilir bir dünya için yapılması gerenlerle birlikte ciddi bir dönüşüme ihtiyaç duyduğu da ortadadır. Bu amaçla hem ilgili kurumlar hem de meslek örgütleri ile akademi dünyasının ortak çözümler bulup hayata geçirmesi yerinde olacaktır.
Sektör ülkemizde yaşadığı deneyimler ve bilgi birikimi ile gerekli elastikiyeti büyük ölçüde sağlayarak şartların göre davranabilmektedir. Ancak bu süreçte, risk ve fon yönetimi ile sosyo-psikolojik etkenlerin en az makroekonomik değişkenler kadar önem kazandığı anlaşılmış bu konulardaki yapılanma eksikliği dikkat çekmiştir.
Üretim Yöntemiyle İnşaat Sektörünün Cari Fiyatlarla GSYH’dan Aldığı Pay
Üretim Yöntemiyle İnşaat sektörünün cari fiyatlarla GSYH’den yıllık bazda aldığı pay 2020 4. Çeyrek dönem itibariyle yüzde 5,1 oldu. Aynı dönemde inşaat sektörü yüzde 3,5 küçülürken, gayrimenkul faaliyetlerinin büyüme oranı yüzde 2,6 oldu. GSYH ise, yüzde 26,2 artarak 1 trilyon 524 milyar 788 milyon TL oldu.
Türkiye Genelinde Konut Birim Fiyatları 4.415 TL metrekareye Ulaştı
2021 yılı ikinci çeyrek konut satışları, bir önceki çeyreğe göre yaklaşık yüzde 10,2 oranında bir artış göstererek 289.760 adet olmuştur. Konut satışlarında geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 2,1 artış gözlemlenmiştir.
İlk satışlar bir önceki çeyreğe göre yüzde 8,9 oranında artış göstermiş ve 87.508 adet olarak gerçekleşmiştir. Bu veri, ilk satışların çeyreklik bazda en düşük ikinci verisi olmuştur. İkinci el satışlarda yüzde 10,7 artış görülmüş olup ikinci çeyrekte 202.252 adet ikinci el konut el değiştirmiştir. İlk satışların toplam satışlar içerisindeki oranı ise yüzde 30,2’ye gerilemiştir.
Konut kredisi faiz oranlarında sınırlı bir gerileme görülmesine karşın ikinci çeyrekte ipotekli satışlarda bir önceki çeyreğe göre yüzde 20,6 artış görülmüştür. 56.952 adet konut ipotekli olarak satılırken diğer satışlar 232.808 adet olarak gerçekleşmiştir. Geçen yılın aynı dönemine göre ise konut kredisi faiz oranlarında indirimlerin başladığı haziran ayındaki ipotekli satışların da etkisiyle, ipotekli satışlarda yüzde 58,5 gerileme görülürken diğer satışlar yüzde 58,7 artış kaydetmiştir.
Konut fiyatları nisan ayında veri tarihindeki en yüksek artış olan yüzde 32,39’a ulaşmış olup baz etkisinin devreye girmesiyle mayıs ayı itibarıyla yüzde 29,07’ye gerilemiştir. Yeni konut fiyat endeksi ise mayıs ayında yüzde 32,27 olmuştur. Bununla birlikte, mayıs ayı itibarıyla, reel olarak konut fiyatlarının getirisi yüzde 10,7’ye, yeni konut fiyatlarında yüzde 13,4’e gerilemiştir.
Yabancılara yapılan satışlar ise bir önceki çeyreğe göre yüzde 7,2 oranında artış kaydetmiştir. İkinci çeyrekte yabancılara 10.601 adet, ilk altı aylık dönemde ise 20.488 adet satış gerçekleşmiştir. Her iki veri de veri setindeki en yüksek satış sayıları olmuştur. İkinci çeyrekte yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırada yüzde 48,0 pay ile İstanbul yer alırken, ikinci sırada yüzde 19,9 pay ile Antalya bulunmaktadır.
Belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatlarının 2021 yılının ilk altı ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre bina sayısı yüzde 88,4, yüzölçümü yüzde 45,3, değeri yüzde 93,7, daire sayısı yüzde 49,8 arttı.
Aylık Bazda Konut Satışları
2021 yılı 2.Çeyrek verileri bir önceki yılın aynı dönemine göre ilk defa satılan konutlar yüzde 3,13 azalarak 87 bin 508 adet oldu. İkinci el konut satışları da yüzde 4,58 artarak 202 bin 252 adet olarak gerçekleşti.
2021 yılı 2.Çeyrek verileri bir önceki yılın aynı dönemine göre ipotekli konut satışı yüzde 58,45 azalarak 56 bin 952 oldu. İpotekli satışların payı yüzde 19,7 olarak gerçekleşti.
Konut Fiyat Endeksleri (Türkiye Geneli)
REIDIN-GYODER Yeni Konut Fiyat Endeksi’ne göre, 2021 Haziran ayında, bir önceki aya göre yüzde 0,44 geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 4,76 oranında fiyat artışı gerçekleşti. Konut Satın Alma Gücü Endeksi Türkiye ortalaması, bir önceki çeyreğe göre yüzde 7,42 oranında, önceki yılın aynı çeyreğine göre ise yüzde 35,24 oranında artış göstermiş olup 2021 yılı 1. çeyreğinde 359,2 olarak açıklandı.
2021’nin 2. çeyreğinde 90,3 olarak ölçülen Güven Endeksi son bir yılın ortalaması 80,8 açıklanırken, aynı dönemde 120,4 olarak ölçülen Fiyat Beklenti Endeksinde son bir yılın ortalaması 111,5 olarak açıklandı.
Markalı Konut Projeleri Göstergeleri
Markalı konut projelerinden konut satın alan tüketiciler, 2021 yılı 2. çeyrekte peşinat, senet ve banka kredisi kullanımı seçeneklerinden en fazla peşinat kullanımını tercih etti. 2021 yılı 2. çeyrek dönemde stok erime hızı yüzde 5,24 oranında gerçekleşirken, markalı konut projelerinde gerçekleştirilen satışların yüzde 4,95’i yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleşti.
Türkiye Geneli Yabancılara Yapılan Konut Satış Sayıları
Yabancılara yapılan konut satışları; 2021 yılı 2. çeyreği sonu itibariyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 320’lik büyüme ile 10 bin 601 adet seviyesinde gerçekleşti.
Gayrimenkul Alımında Yabancılar Tarafından Tercih Edilen İlk 10 Şehir
2021 yılı 2. Çeyreği sonunda, yabancıların gayrimenkul yatırımlarında en çok tercih ettiği il İstanbul oldu. Yabancıların 2020 ve 2021 yılı tüm gayrimenkul çeşitleri bazında Türkiye’de yaptıkları yatırımları incelediğimizde, 2021 yılı 2. Çeyreği sonunda 2020 yılı aynı dönemine göre toplam taşınmaz adedi bazında yüzde 64,7 artış görülmektedir.
Türkiye’den Gayrimenkul Almayı Tercih Eden İlk 10 Ülke
Yabancıların tüm gayrimenkul çeşitleri bazında Türkiye’de yaptıkları yatırımları incelediğimizde; 2021 yılı 2. Çeyreği sonunda 2020 yılı aynı döneminden farklı olarak Kazakistan ve Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye’yi tercih eden ilk 10 ülke arasında yer aldığını görüyoruz.
KONUT KREDİLERİ
2021 Yılı Mayıs ayı sonunda konut kredisi hacmi 275,1 milyar TL olarak gerçekleşti. 2020 yılı Eylül ayında başlayan konut kredisi faiz oranlarındaki artış trendi, 2021 yılı Haziran ayı sonuna kadar devam etmiştir. 2020 yılı Eylül ayı başında artış trendine giren ve yüzde 1,08 seviyesinde gerçekleşen konut kredisi faiz oranı, 2021 yılı Haziran ayında yüzde 1,39 seviyesine yükselmiştir. Aynı şekilde 2020 Eylül ayı başında artış trendine giren ve yüzde 13,80 olan yıllık faiz oranı ise, 2021 yılı Haziran ayı sonunda 4,20 puan artarak yüzde 18,00 seviyesine yükselmiştir.
2021 yılı Mayıs ayı sonunda konut kredisi hacmi 275,1 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Kamu mevduat bankalarının toplam konut kredisi hacmi içindeki payı 2020 Mayıs ayında yüzde 57,30 seviyesindeyken, 2021 yılı Mayıs ayında yüzde 62,07’ ye yükselmiştir. Mayıs 2021’de bir önceki yılın aynı dönemine göre, Yerli Özel bankaların payı yüzde 20,62’den yüzde 17,40’a, Yabancı Mevduat bankalarının payı ise yüzde 14,38’den yüzde 11,7’ye düşüş göstermiştir. Takipteki konut kredilerinin toplam konut kredilerine oranı 2018 Eylül başından itibaren artış trendine girerken, Ekim 2019 itibarıyla düşüş trendi başlamış olup 2021 Mayıs ayı itibarıyla yüzde 0,30 olarak gerçekleşmiştir.
Toplam tüketici kredileri ise Mayıs ayında 695,7 milyar TL seviyesinde seyretti. 2020 yılı Mayıs ayında yüzde 39 olan Konut kredilerinin toplam tüketici kredilerindeki payı Mayıs 2021 itibarıyla 0,5 puan artarak yüzde 39,5 olarak gerçekleşti. Toplam krediler yaklaşık 3,855 trilyon TL tutarında seyrederken, bireysel kredilerin toplam krediler içindeki payı yüzde 22,1 oldu. Bu oran 2020 Mayıs ayında yüzde 20,5 seviyesindeydi.
2021 yılı 1. Çeyrek döneminde kullanılan konut kredisi miktarı 11.692 milyon TL’ye ulaştı. Ortalama kullandırılan kredi tutarı ise 2021 yılı 1. çeyreğinde 247.000 TL oldu. Konut kredilerinin bireysel krediler içindeki payı 2021 Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 30,23 azalarak yüzde 32,3 oldu.
2021 Haziran ayı itibari ile konut kredilerinde aylık faiz oranı yüzde 1,39, yıllık bileşik faiz ise yüzde 18 seviyesinde gerçekleşti. Toplam konut kredisi hacmi 2021 yılı Mayıs ayı itibari ile 275 milyar 130 milyon TL civarındadır.
Takipteki kredilerin toplam konut kredileri içindeki payı, 2021 yılı Mayıs ayı itibari ile yüzde 0,30 olarak gerçekleşti.
En Fazla Konut Kredisi Kullanılan İlk 10 İl
2021 yılı 2. çeyrek sonu itibariyle toplam konut kredileri içinde en fazla konut kredisi kullanılan ilin yüzde 43 oranla İstanbul olduğu görülmektedir. İstanbul’u yüzde 18 ile Ankara, yüzde 11 oranla ise İzmir takip etmektedir.
OFİS ve TİCARİ GAYRİMENKUL
2020 yılında ortaya çıkan Kovid-19 pandemisi ile evden/ uzaktan çalışmanın artması, ofis pazarının esneklik ve üretkenlik üzerine yeniden şekillenmesine ve şirketlerin bu doğrultuda stratejiler geliştirmesine yol açmıştır. Pandemi sonrasında ofis alanlarının şirketlerin organizasyon yapısı ve çalışma prensiplerinde önemli bir parçası olmaya devam ettiği görülmektedir.
Hibrit çalışma modeline yoğunlaşılırken, sosyal mesafe ve hijyen kriterleri doğrultusunda sağlıklı çalışma alanları ihtiyacı nitelikli ve yüksek kaliteli ofis mekanlarına olan talebi arttırmaktadır. Ofis mekanlarında nicelikten çok nitelik ön plana çıkarak üretkenliği teşvik eden, inovasyon, sosyalleşme, iş birliğini ve şirket kültürünün gelişmesini sağlayarak çalışanları en doğru mekanda bir araya getirme çabaları etkin alan kullanımı ile ofisin amacını şekillendirmektedir.
Ofis pazarında kiralama ve yatırım faaliyetleri üzerinde etkili olan diğer parametreler döviz kurunda yaşanan dalgalanmaların devam etmesi ve enflasyonun Haziran ayında yıllık bazda yüzde 14,55 seviyesine yükselmesi olarak sıralanabilir.
Pandemi ile geçen bir buçuk yıllık süre içerisinde birçok sektörde olduğu gibi ofis pazarında da belirgin değişimler yaşanmaktadır. Uzaktan çalışma alışkanlıklarının arttığı bu dönemde Şirketler Kovid-19 sonrasındaki çalışma şekilleri üzerine çalışmalar yapmaktadır. Bu kapsamda ofis alanlarının niteliği, teknolojik altyapısı ve erişim hiç olmadığı kadar önemli hale gelmiştir.
2021 yılının ikinci çeyreğinde ofis pazarına yeni arz eklenmezken, İstanbul ofis pazarında genel arz 6,46 milyon metrekare olarak aynı seviyede kalmıştır. İkinci çeyrekte gerçekleşen toplam kiralama işlemi 54.336 metrekare olurken, geçen yılın aynı dönemine oranla önemli bir fark göstermemektedir. İşlemlerin yüzde 76 oranında büyük çoğunluğunu yeni kiralama anlaşmaları oluşturmuştur. Öte yandan işlemlerin yüzde 15’ini yenilemeler oluştururken, yüzde 8’i ise mal sahibi kullanıcıları tarafından gerçekleşmiştir.
Başlıca yeni kiralama işlemleri arasında; Inventus (11.311 metrekare, Koşuyolu Müstakil Bina), Penti (4.500 metrekare, Trump Tower), Nokia (3.560 metrekare, Nidakule Ataşehir Güney), Han Spaces (3.150 metrekare, Nidakule Ataşehir Güney), ABB (2.850 metrekare, Hilltown Küçükyalı), Tezman Holding (1.840 metrekare, DLP1) ve DHL Lojistik (1.212 metrekare, Büyükhanlı Plaza) yer almaktadır.
Boşluk oranı 2021 yılının ikinci çeyreğinde küçük bir azalma ile yüzde 22,5 olarak kaydedilmiştir. Yılın ilk çeyreğinde kaydedilen büyük çaplı yatırım işlemi bünyesinde AND Plaza’nın bulunduğu AND Anadolu Gayrimenkul Yatırımları A.Ş.’nin yüzde 100 oranındaki hisselerinin Maher Yatırım Holding A.Ş.’nin iştiraki olan Quick Sigorta A.Ş ve Corpus Sigorta A.Ş. Şirketlerine satışı olarak kaydedilmiştir. Bunun dışında gerçekleşen diğer büyük işlem ise Körfez Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş., Yeşil GYO’nun Zeytinburnu’nda bulunan Yeşil Plaza’daki yüzde 50’lik payını ₺180 milyon karşılığında satın almasıdır.
Yatırım işlemlerinin orta vadede hareketlenmesi beklenmektedir. Küresel çapta öneme sahip İstanbul Uluslararası Finans Merkezi’nin (İFM), 2022 yılında tamamlanmasıyla pazara yaklaşık 1,5 milyon metrekare arz eklenecektir. Bu arzın yaklaşık %50’si kamu bankaları ve finansal kurumlar tarafından kullanılacaktır. Yatırım ortamının fırsatçı alıcılar tarafından orta vadede ivmelenmesi beklenmektedir.
2021 Yılı 2. çeyreğinde genel arz 6,46 milyon metrekare olup bir önceki çeyrekle aynı seyretti. Gerçekleşen toplam kiralama işlemleri 54 bin metrekaredir. Bu çeyrekte gerçekleşen kiralama işlemlerinde, bir önceki çeyreğe göre yüzde 3,7 düşüş, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 9,25 azalış gösterdi. 2021 2. çeyrek itibariyle toplam kiralama işlemi 25 bin metrekaredir. Bosluk oranı ise, toplamda yüzde 22,5 olarak gerçekleşti.
Türkiye Ticari Gayrimenkul Endeksi 2021 Haziran sonu itibariyle 198,59 puan seviyesinde gerçekleşti. Endeks, geçen senenin aynı ayına oranla yüzde 29,53 puan artış gösterirken, aylık yüzde 1,58 puan artış gösterdi. 2021 yılına 175,21 puan seviyesinde başlayan endekste, 6 aylık dönemde 23,38 puanlık bir artış yaşandı.
AVM
İstanbul yüzde 37 oranında pay ile mevcut arzın çoğunluğuna ev sahipliği yapmaktadır. Diğer yandan, ülke genelinde 30 alışveriş merkezinde yaklaşık 924 bin metrekare inşaat halinde olan kiralanabilir alan bulunmaktadır. 2022 yılı sonu itibarıyla tamamlanması planlanan projeler ile birlikte Türkiye genelinde toplam arzın 14,5 milyon metrekare seviyesini aşması beklenmektedir.
Organize perakende yoğunluğu ülke genelinde 1.000 kişi başına 163 metrekare kiralanabilir alan olarak kayıt altına alınırken, İstanbul 330 metrekare ile ülke ortalamasının iki katı üzerinde perakende yoğunluğuna sahip konumdadır. Ankara ise 299 metrekare perakende yoğunluğu ile öne çıkan şehirler arasındadır.
2021 2. Çeyrek dönem itibariyle, Türkiye genelinde toplam AVM sayısı 442, toplam kiralanabilir alan stoku ise 13 milyon 605 bin metrekareye ulaştı. İstanbul, toplam kiralanabilir alan stokunun yaklaşık yüzde 37’sini oluşturmaktadır. Türkiye genelinde, ortalama 1.000 kişi başına düşen kiralanabilir alan ise 163 metrekaredir.
2.çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında ve enflasyondan arındırılmadan incelendiğinde yüzde 107,3’lük bir artış yaşanmıştır. 2.çeyrekte geçtiğimiz yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 95,5’lik bir artış olduğu gözlemlenmiştir.
GYO’LAR
2021 Yılı 2. Çeyreğinde GYO Sayısı 35, Piyasa Değeri 63,7 Milyar TL Oldu
2021 2. Çeyreğinde kurulan 2 yeni GYO ile birlikte Türkiye’de kurulu GYO sayısı uzun zaman aradan sonra artarak 35’e yükselmiş, GYO’ların toplam piyasa değeri ise 63,7 milyar TL’ye ulaşmıştır. Endekslerde Şubat ayında başlayan geri çekilme yılın 2. Çeyreğinde de devam etmiş ve endeks 635 puanla kapattığı ilk çeyreğe göre yüzde 13,23’lük bir kayıpla ikinci çeyrek sonunda 551 puana gerilemiştir. Kurlardaki oynaklık, enflasyondaki artış ve yüksek faiz seviyesi, yeni Covid-19 varyantlarının piyasalarda oluşturduğu belirsizlikler gerek ekonominin geneli gerekse gayrimenkul sektörü için risk unsuru oluşturmaya devam etmektedir.
2021’in ikinci çeyreğinde halka açıklık oranının yüzde 48,8’e fiili dolaşım oranının ise yüzde 26,6’ya çekildiğini görmekteyiz. Bununla birlikte yeni kurulanların da dahil olmasıyla GYO’ların toplam piyasa değerinin artmış olması ve 2021 yılı ilk yarısında toplam dağıtılan temettü tutarının (367,1 milyon TL) 2020 yılında dağıtılan toplam tutarı (358,9 milyon TL) geçmiş olması sektör adına olumlu birer gelişme olarak yansımaktadır.
2021 ikinci çeyreğinde kurumsal yatırımcı oranı yüzde 51,3’e yükselmiş ancak uyruk bazında yabancı işlem hacmi çeyrek bazda yüzde 16, yarıyıl bazında ise yüzde 21 seviyelerinde kalmıştır. Piyasa değeri açısından bakıldığında ise yabancı oranlarının yüzde 9 seviyesine kadar gerilemiş olması borsa genelinde olduğu gibi GYO sektörü açısından da ciddi bir yabancı yatırımcı eksikliğini bizlere göstermektedir. Yabancı yatırımcılar sıralamasında ABD ilk sırayı Hollanda’dan devralırken, Birleşik Krallık, Bahreyn ve Virjin Adaları (İngiliz) ilk 5 içerisinde yer alan diğer ülkeler olarak sıralanmaktadırlar.
Yakın gelecekte yeni halka arzların yapılması, aşılanma oranlarının artmasıyla birlikte Covid-19 belirsizliklerinin azalması, yılın ikinci yarısında ekonomide normalleşme süreçlerinin yaşanmaya başlaması konusundaki beklentiler eşliğinde yabancı yatırımcıların iştahının artması ve diğer gayrimenkul sermaye piyasası araçlarıyla ortaklaşa yürütülebilecek stratejiler sektörün geleceği açısından pozitif gelişmeler doğurabilecektir.
