Sağ kalan eşe ölen eşin malından miras kalır mı?

Posta yazarı Tamer Heper, bir okuyucusunun 'Çocuksuz eşlerden biri öldüğünde, şayet ölenin malı aile birliği içinde kazanılmamışsa sağ kalan eşe ölenin malından miras kalır mı? Saklı payı olur mu?' sorusunu yanıtladı. İşte Tamer Heper'in yazısı...

Çocuksuz eşlerden biri öldüğünde, şayet ölenin malı aile birliği içinde kazanılmamışsa sağ kalan eşe ölenin malından miras kalır mı? Saklı payı olur mu? ● C.Y.

Okuyucum bu soruyu sormakta son derece haklı. Zira ‘miras payı’, ‘saklı pay’ ve ‘edinilmiş mallara katılma’ kavramları birbirine karışıyor. Kavramlar birbirinin içine girmiştir ve bu konularda açılan davalar ve özellikle edinilmiş mallara katılma sisteminin uygulanması yılları alıyor. Şimdi okuyucularıma bu ayrımları açıklayayım.

★ ★ ★

Evli biri vefat ettiğinde şayet çocukları varsa eşin bu mallarda sahip olacağı pay dörtte birdir. Geri kalan dörtte üç çocuklarındır. Bu miras payıdır.

Bu miras payları muhtelif şekillerde azaltılabilir. Örneğin bağış veya vasiyet sureti ile. Ancak bu miras payı içinde bir bölüm var ki miras bırakan bunu azaltamaz. Bu bölüme mahfuz hisse diyoruz.

Bu mirasçılar için ayrı ayrı belirlenmiştir. Sağ kalan eşin saklı payı, miras payının tamamıdır. Yani sağ kalan eş çocuklarla birlikte mirasçıysa terekenin (ölenin malvarlığının) dörtte birini mutlaka alır.

Ama evlatların durumu farklıdır, evlatlar miras payının dörtte birini alır ama dokunulmayan pay bu payın yarısıdır.

★ ★ ★

Peki çocuksuz ölümlerde ne olur? Çocukları olmamış eşlerden birinin ölümü durumunda yukarıda açıkladığım gibi eş mutlaka mirasçıdır. Eş bu defa ya ölenin anne-babası ile birlikte veya kardeşleri ile birlikte mirasçıdır.

Bu halde sahip olacağı miras payı terekenin yarısıdır. Bu paya sahip olması için ölenin malvarlığının evlenmeden önce edinilmiş olması veya evlenmeden sonra edinilmiş olması durumu değiştirmez. Eş ölenin tüm malvarığı için mirasçıdır.

★ ★ ★

Şimdi işleri karıştıracağım. Zira edinilmiş mallara katılma sisteminden söz edeceğim. Bu hal, eşlerin evlilik birliği içinde edindikleri bağış ve miras yolu ile edinilmiş mallar hariç, daha çok satın alınan mallar için geçerli olacaktır.

Eşlerden birinin ölümü halinde sağ kalan eş, terekedeki evlilik birliği içinde sahip olunan yukarıdaki istisnalar dışındaki mallar üzerinde miras payı dışında hak talep edebilir. Bu hak, o malların değerinin yarısı olarak düşünülür.

Ancak bunu topluma yanlış olarak bir ortaklık şeklinde tanıtmışlardır. Bu bir ortaklık değildir sadece evlilik birliği içinde edinilmiş malların değerinin yarısında hak sahibi olma durumudur.

Yani sağ kalan eş miras payı hesabı dışında bu malların değerinin yarısını parasal olarak talep edebilir. Bu da edinilmiş mallara katılma sistemidir ki anlatırken bile akılları karıştıran bu durum uzun davalara konu olmaktadır. Gördüğünüz gibi işi karıştırmakta haklısınız, kavramlar karışıktır.