Çin'in gayrimenkul devi iflas ederse piyasalar nasıl etkilenir?

Çin'in dev gayrimenkul şirketlerinden biri olan Evergrande'nin içinde olduğu mali kriz nedeniyle finansal piyasalar tedirgin durumda. BBC'de yer alan habere göre; Perşembe günü şirketin Çin'de ve yurt dışında bulunan alacaklılarına milyonlarca dolarlık ödeme gerçekleştirmesi gerekiyordu.

Ülkedeki alacaklılarla bir anlaşmaya imza atılmış olsa da dünyanın en borçlu gayrimenkul geliştiricisi olan Evergrande'in yurt dışındaki bono sahiplerine hala 83,5 milyon dolar ödeme borcu buluuyor. Eğer 30 günde bu ödeme yapılmazsa şirket temerrüde düşecek.

Çin hükümetinin böyle bir durumda ne yapacağı ise henüz belli değil. Çin'in emlak piyasasında meydana gelecek böylesi bir krizin dünyanın geri kalanında da domino etkisi yaratarak krizi getirmesi tedirginlik yaratıyor. Peki Evergrande'nin borç krizi neden tedirginlik oluşturuyor?

Evergrande ne iş yapıyor?

Evergrande, Guangzhou şehrinde iş insanı Hui Ka Yan tarafından kurulmuştu, kurumun gayrimenkul kolu, Çin'in 280 şehrinde 1300'ü aşkın projenin üstlenicisi. 

Evergrande ise sigorta, elektrikli araba, gıda ve içecek alanlarında faaliyette bulunuyor. Forbes tarafından aktarılana göre, Hui'nin kişisel serveti 10,6 milyar dolar civarında. 

Evergrande neden zor durumda?

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin'in en büyük şirketleri arasında yer almak amacıyla Evergrande agresif bir şekilde büyüme gösterdi. 300 milyar dolar borcu bulunan şirket şimdi faiz ve borç ödemelerinde zorluk çekiyor. 

Geçtiğimiz hafta Perşembe günü bonolarının 84 milyon dolarlık faiz ödemesini gerçekleştirmesi gerekiyordu; şirketin notu da uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları tarafından düşürüldü. Bu belirsizlik şirketin hisselerinin bu sene yüzde 85 değer kaybetmesine neden oldu; bu da Çin'de ve dünyanın geri kalanında finansal piyasaları zor durumla karşı karşıya bıraktı. 

Evergrande'in iflası ne anlama gelir?

Şirketteki problemler Çin'e ve dünyanın geri kalanına yayılabilir. Çin'de birçok kişi henüz projelere start verilmemişken Evergrande'den gayrimenkul satın aldı. Ödenen depozitoların çoğu iade edilmeyebilir. 

Henan bölgesindeki Luoyang'da bir konut satın alan Fan Wanting, Reuters haber ajansına gerçekleştirdiği açıklamada şirketin ülkenin dört bir yanında projesinin bulunduğunu gördükleri için gayrimenkul satın aldıklarını belirterek endişeli olduklarına dikkat çekti:

"Bu parayı zor koşullarda kazandık. Hükümetin ortaya çıkıp bir güvence vermesini tabii ki bekliyoruz. Halen aylık ödemelerimizi yapmak durumundayız. Çocuklarımız bu bölgede okula gidiyor. Gençlerimiz üzerindeki baskı da çok büyük. İnşaatın bir an önce başlamasını ve evimize bir an önce kavuşabilmeyi bekliyoruz."

Diğer taraftan Evergrande ile birlikte iş sürdüren pek çok şirket bulunuyor. Bu şirketlerin bazıları zora duruma düşebilir bazıları ise iflas durumuyla karşılaşabilir. 

Evergrande krizi bir domino etkisi yaratır mı?

Evergrande'nin içine olduğu kriz Çin ve dünyanın geri kalanı için bir risk teşkil etse de bazı uzmanlar şirketin diğer ekonomiler üzerindeki etkisinin sınırlı olacağını ileri sürüyor. 

Economist dergisinin araştırma birimi Economist Intelligence Unit'ten (EIU) Mattie Bekink, konuya ilişkin açıklamasında, şirketin 171 Çin bankasına ve 121 finansal şirkete borcu bulunduğunu söyledi. 

Evergrande'nin temerrüde düşmesi halinde bankalar ve diğer alacaklılar daha az kredi verebilir. Bu da gayrimenkul sektöründe alacaklı olmak isteyen kişiler tarafından sert bir şekilde yansıyabilir. Daha büyük resimde ise uygun fiyata borçlanamayan şirketler zor durumla karşılaşabilir.

Evergrande'in sorunları küresel bir krize dönüşebilir mi?

Evergrande'nin karşılaştığı problemlerle 2008'de küresel mali krize neden olan Lehman Brothers'ın iflasının karşılaştırılması kimi uzmanlar tarafından abartılı olarak nitelendiriliyor.

Şanghay New York Üniversitesi'nden finans ve ekonomi profesörü Rodrigo Zeidan, "Evergrande iflas ederse küresel finansal sistem çökmez. Bunun da nedeni çok basit: Çin'in mali sistemi dünyanın geri kalanıyla o kadar da bütünleşmiş değil" açıklamasında bulundu. 

Öte taraftan Evergrande'nin borcunun yalnızca yüzde 7'sinin yabancılara ait olması da bu duruma etki ediyor. Fakat yine de böylesi bir krizin yabancı yatırımcılar açısından Çin'e yatırımda bulunma konusunda caydırıcı bir etki yaratacağı yadsınamaz.

ABD'nin yatırım şirketlerinden Bahnsen Group'un baş yatırım müdürü David Bahnsen ise Reuters'a konuya ilişkin gerçekleştirdiği açıklamada, Evergrande'nin küresel ekonomiye sistemsel bir risk teşkil etmediğini fakat buna karşın Evergrande'in yaşadığı sorunların küresel ekonomiyi nasıl etkileyeceğinin bilinmemesinin piyasaları tedirgin edebileceğine dikkat çekti. 

Evergrande, kurtarılması gereken şirketlerden mi?

Yabancı yatırımcıların en çok dile getirdiği soru, Çin hükümetinin şirketin iflas etmesi durumunda ne yapacağına dair.

Bazı analistlere göre hükümet şirketin daha büyük problemler yaratmaması için harekete geçebilir. 

Economist dergisinin araştırma birimi Economist Intelligence Unit'ten (EIU) Mattie Bekink, konuyla ilgili "Arz zincirinde sıkıntıların ortaya çıkmasından ve ev sahiplerini kızdırmaktansa hükümet Evergrande'in çekirdek işlevlerinin sürmesi için devreye girecektir" ifadelerini kullandı.

Fakat başkalarına göre bu durum Çin'in şirket borcuna müdahale etmesi kapsamında olumsuz bir örnek oluşturabilir. 

Çinli gayrimenkul şirketi Sunac borç krizinde!

Çin'de boş mülk sayısı her geçen artıyor!

Evergrande krizinde kritik süreç başladı!