Evine yıkım kararı çıkan DASK’a koşuyor!

Hürriyet Gazetesi köşe yazarı olan Noyan Doğan, bugünkü köşesinde ''Konutuna yıkım kararı çıkan DASK’a koşuyor'' konulu yazısını kaleme aldı...

Uzun zamandır  İzmir  depreminde konutu zarar görenler ile Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) arasında sorunlar oluşuyor. Depremzedeler, zorunlu deprem sigortası kapsamında DASK tarafından istedikleri hasarı alamadıklarını ifade ediyor. Birleşerek, dernek de kurmuşlar; ismi de İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği olmuş. Dernek üyeleri sorunlarını da anlattı. DASK Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Turgut'un açıklamalarından satır başları...

Peki sorun ne? Özetle; İzmir depreminde bazı konutlar az ya da orta hasar aldı. DASK da yapılan hasar tespit çalışmaları sonucunda o konutlara, sigorta poliçesinde yer alan teminatlar üzerinden hasar ödemeleri gerçekleşti. Ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bu konutların olduğu binaları riskli statüye alarak, güçlendirme yapılmasını talep etti ve güçlendirme yapılmadan da konutlara girilmesine izin verilmedi. Durum böyle olunca depremzedeler, binayı güçlendirmek için en az 150 bin lira gerektiğinden bahsederek, daha yüksek hasar talepler ile DASK’a başvuru yaptı. 

NEYİ ÖDER, NEYİ ÖDEMEZ?

Aslında benzer durum Elazığ depreminde de yaşandı. O depremde de zorunlu deprem sigortası olup da depremde az hasar gören konutlara DASK, hasarlarını ödedi. Ancak sonrasında az hasarlı da olsa o konutların bulunduğu bölge kentsel dönüşüme sokuldu, yıkım kararı alındı. Bunun üzerine konut sahipleri de, ‘konutlarımız yıkılacak, bize daha fazla hasar ödemeniz lazım’ diyerek, DASK’ın kapısını çaldı.

Açıkla söylenirlmesi gerekirse ortada bir sorun bulunuyor ancak kimse alınmasın, gücenmesin ama bu sorun sigorta sistemi yoluyla çözülecek bir sorun değil. Neden mi? Anlatayım. Tüm sigortalarda olduğu gibi zorunlu deprem sigortasında da hangi durumlarda sigortalıya hasar ödeneceği bellidir. Buna göre; DASK, zorunlu deprem sigortası ile depremin ve deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, tsunami, yer kaymasının doğrudan neden olacağı maddi zararları, poliçede belirtilen limitler dahilinde karşılıyor. Bunların dışında oluşabilecek herhangi bir olay nedeniyle konuta gelebilecek zarar DASK’ın kapsamına alınmıyor.

Şu şekilde paylaşılması gerekilirse; konuta zorunlu deprem sigortası yaptırıldığında, yaşanılan şehrin deprem riskine, evinizin metrekaresine göre hesaplama yapıldı -ki, standart bir hesaplama yöntemi var- ve diyelim ki, konutunuz için 100 bin lira sigorta teminatı ve buna göre de ödeyeceğiniz prim belirlendi. Deprem oldu ve konutunuz depremde tamamen yıkıldı; DASK size konutunuzu yeniden inşa etmek için 100 bin lira ödeme yapacak. Deprem sonucunda ya da deprem sebebiyle yaşanan yangın sonucunda, patlamada, yer kayması sonucunda konutun hafif hasar görmesi durumunda eksperler geliyor, hasar tespiti yapıyor. Diyelim ki, 30 bin liralık hasar tespitinde bulunuluyor. DASK, 30 bin lira ödeme yapıyor. Hasar tutarı belirleniyor, ekspere itiraz edebiliyor; bu durumda ister Sigorta Tahkim Komisyonuna, isterseniz de hukuk yoluna başvurursunuz. Yani, sigortanın sorumluluğu, deprem nedeniyle oluşacak hasarlarla sınırlı tutuluyor.

RİSKLİ KONUTLAR NE YAPACAK?

Evinizin depremde orta ya da az hasarlanması sonucunda, DASK hasarını karşılandı, ardından devlet konutunun bulunduğu binayı veya ilçeyi riskli bölge ilan etti ya da kentsel döşüme soktu ve yıkıma karar verdi. İşin bu tarafı artık sigortanın sorumluluğunda değil; bu tamamen devletin sorumluluğu altında. Bu nedenle ‘evime yıkım kararı ya da güçlendirme kararı çıktı, bunun bedeli de bu kadar, bunu da DASK ödesin’ denemez; sigorta da zaten bunu karşılayamaz. Bundan sonrası yardım kapsamına girer ki, bu da sigortanın alanı değil. DASK, böyle bir oluşum içine girerse, vatandaştan topladığı primleri yardım olarak dağıtmak zorunda kalır ki, o zaman depremlerde hasar ödeyemez. İzmir ve Elazığ depreminde bu nedenle sorun yaşayanları çok iyi anlıyorum ama bu sorun sigorta sistemi ile çözülecek bir sorun değil; kamuyla çözülmesi gerekiyor.

DASK Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Turgut, konuyu yakından incelediklerini ve ortada bir mağduriyetin yaşanması durumunda hemen gidereceklerinden bahsederek İzmir depreminde toplam 300 milyon liraya hasar ödediklerini ifade etti. 

1.5 MİLYON KONUT BOŞA MI PARA ÖDEDİ?

Kentsel dönüşüm kapsamında 1.5 milyon konutun dönüşmesi planlanıyor. Başta İstanbul olmak üzere kimi şehirlerde dönüşüm projeleri hala sürüyor ve riskli binaların yıkımı gerçekleşiyor. Hemen yıkılmasa da belirlenen riskli binalar boşaltılıyor. Kimi okuyuculardan, ‘yıllar boyunca zorunlu deprem sigortası yaptırırım, konutum depreme karşı riskliymiş, evim yıkılacak, DASK bana ödeme yapar mı ya da yardımda bulunur mu?’ diye sorular alıyorum. Kentsel dönüşüm, DASK’ın kapsamında değil. Yani, DASK, bu durumda ne ödeme yapıyor ne de yardımda bulunuyor. Bu durumda olan kimi okuyucular da, ‘biz yıllarca DASK’a boşa mı prim ödedik?’ diye soruyor. Deprem sonucunda konutta oluşacağı düşünülen zarar karşılansın diye sigorta yapılıyor. Her yıl da, bu yıl deprem olursa, sigorta hasarı ödesin diye sigortanında yenilenmesi gerekiyor. Bugün, kentsel dönüşüm nedeniyle riskli bina ilan edilen konutlar, mesela geçen yıl bir depremde yıkılsaydı DASK, hasarı ödeyecekti, ‘meğer bu bina riskliymiş buna ödeme yapmayalım’ demeyecekti.