LED'li aydınlatma ürünlerinde ekonomik ömür desteği!
Wone Lighting Genel Müdürü Kaan Dilber aydınlatma sektöründe doğru bilinen yanlışlar hakkında bilgi verdi. Sektörün yanlışları sade ve net bir biçiminde açıklayan Kaan Dilber sözlerine şu şekilde devam etti:
Son 15 yılda yarı iletken teknolojisindeki yaşanan süratli gelişim LED chiplerde hızlı bir gelişme yaşanmasını sağlamıştır. 1990’lı yıllarda aydınlatma endüstrisinde LED chipli ışık kaynaklarının kullanım; hem teknik hem de ekonomik açıdan mümkün görünmezken iken 2000’lı yılların başından itibaren gerçekleşen gelişim ve teknoloji devrimi sayesinde LED ışık kaynakları aydınlatma endüstrisine kazandırılmıştır.
Peki bu gelişim nasıl sağlandı? Öncellikle LED chiplerin aydınlatma tekniği açısında bir ışık kaynağı olduğunu ve diğer klasik metal halide, kompakt flüoresan, flüoresan halojen gibi bir ışık kaynağı olduğunun bilinmesi gerekiyor.
Aydınlatma sektöründeki bilgi kirliğinden dolayı kavramlar çok yanlış kullanılmakta. Örneğin sokak armatürlerinde sokak lambası denmesi veyahut LED projektörlere LED lamba denmesi gibi durumlara sıklıkla rastlamaktayız. Aydınlatma armatürü kavramının ne olduğu ile ilgili temel bir bilgi vermemiz gerekirse bir gövdeye sahip olan ve içerisinde ışık kaynağı (LED, metal halide,halojen,flüoresan vb.) ve yardımcı donanımları bulunan(Reflektör,duy,balast,kablo,cam vb) ürünlere bizler aydınlatma armatürü diyoruz. Evlerimizde bulunan lambalarda bir aydınlatma armatürü olurken, bahçelerimizde kullanmış olduğumuz bize ışık sağlayan ürünler aydınlatma armatürü kapsamında yer almaktadır. Evlerimizin veya sitelerimizin havuzlarının içinde yer alan lambalarda farklı bir aydınlatma ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Işık şiddeti: Aydınlatma tekniği açısında ışık akısı olarak da belirtilen bu kavram ışık kaynağı üreticileri tarafından da beyan edilen aktif güç ile orantılı bir büyüklüktür. Birimi lümendir.
Aydınlık Düzeyi: Birim alana düşen ışık şiddeti miktarıdır. Birimi LUX ‘tür. Pratikte aydınlık düzeyi luksmetre cihazı ile ölçülebilirken ışık şiddeti ölçülemez. Ölçümü ancak laboratuar ortamında cihazlar ile olabilmektedir.
Işık şiddeti değerleri ışık kaynağı üreticileri (LED Chip Üreticileri) tarafından TDS(Technicality Data Sheet) lerinde çalışma sıcaklığı çalışma gerilimi çalışma akımı ile ilişkili olarak verilir. Fiziksel bir büyüklüktür değişmez. Örneğin 30 W COB LED chipin ışık şiddetini 25 derecede 3650Lm olduğunu varsayalım. Bu lümen değeri sıcaklık artıkça azalacaktır ve LED chiplerin laboratuar ortamında yapılan testlerinde sıcaklık artışının LED ‘İn ekonomik ömrü ile karesel orantılı olduğu gözlenmiştir. Yani her bir derecelik artış LED’in öngörülen ekonomik ömrünün hızlı bir şekilde gerilemesine sebep olmaktadır.
Aydınlık düzeyi ise bir aydınlatma armatürünün içinde kullanılan ışık şiddeti değişmezken aydınlık düzeyi değişebilir. Örneğin LED aydınlatma armatürünün içerisinde kullanılan LED chiplerin önünde lens veya reflektör kullanılarak aydınlık düzeyi yönetilebilir. Aydınlık düzeyi yönetilmesi ise ışık çıkış açısının yönlendirilmesi ve güçlendirilmesi anlamına gelebilmektedir.
Lümen Bakım İndeksi: Yukarıda açıkladığımız nedenlerden dolayı bir aydınlatma armatürünün tasarımı ne kadar iyi olursa olsun ,ne kadar optimize edilmiş olsun her ışık kaynağının ekonomik bir ömrü vardır. LED ışık kaynakları için ise kulaktan dolma bilgiler ile 50.000,100.00 saat gibi tabirler kullanılsa da hiçbir LED üreticisi bu tarz ürün kullanım garantisi vermemektedir. Telaffuz edilen 50.000,100.00 saat gibi kavramlar LED chip üreticilerin laboratuar ortamında yaptıkları simülasyon çalışmalarının bilgisidir. Dolasıyla aydınlatma piyasasında telaffuz edilen şu kadar saat ömrü var gibi söylenmelerin bilimsel bir karşılığı yoktur. LED ışık kaynaklarında ekonomik ömür kavramına baktığımızda öncellikle armatür tasarımı, komponent standartlara uygun ve güvenilir olan modellerinde seçilmesi, ürünün kullanılacağı şebekenin enerji büyüklüğü kalitesi kullanılacağı ortamın sıcaklığı ve bunun gibi birçok farklı parametre ürünün ömrünü etkiler.
Örneğin LM80 başlangıçta öngörülen ışık şiddetinin %80 seviyesine inmesi, ışık kaynağı bakımından ekonomik ömrün tamamlandığı anlamına gelir. Detaylı bilgi için www.cree.com, www.nichia.com ,www.iec.org sitesinden ilgili aydınlatma standartlarına bakabilir.
