1999 yılında gayrimenkulde fiyatlar gerçek değerine indi!

Düşüş durdu, artış kapıda 

Kriz nedeniyle fiyatların düştüğü gayrimenkulde taşlar yerine oturdu. Talebin yüksek olduğu dönemde fiyatlar, gerçek değerine indi

1999'un ilk aylarında yaşanan büyük düşüşler, son iki ayda durdu. Şimdi beklenti, ertelenen mali miladın fiyatları yeniden yükseltmesi

ESEN PİŞİRİCİ

    1998'in ikinci yarısında başlayan kriz, emlak vergilendirme sistemindeki değişiklik ve diğer yatırım araçlarının yüksek getirisi nedeniyle talebin durma noktasına geldiği gayrimenkul piyasaları, yüzde 30 oranındaki fiyat düşüşlerinden sonra, gerçek değerlere ulaştı. 1999'un ilk aylarında başlayan düşüş, mayıs ayından itibaren hız kaybetti, haziranda durdu. 

    Ekonomik kriz döneminde en fazla yara alan gayrimenkul sektörünün, bugün geldiği noktayı değerlendiren emlak danışmanları, son iki ayda düşüş yaşanmadığını belirterek, birkaç gün önce açıklanan ekonomik önlemlerin, özellikle de mali miladın 3 yıl ertelenmesinin gayrimenkulü yeniden gözde yatırım aracı haline getireceğini söylediler.

    Ulusal Emlakçılar Derneği Başkanı Reha Medin, gayrimenkule talebin yüksek olduğu dönemlerde fiyatların şiştiğini belirterek, ''Emlak, ihtiyacın dışında, yatırım gözüyle bakıldığı sürece bu böyle olur. Telaffuz edilen fiyatların üzerindeki pazarlık marjı hep yüksekti. İşte kriz döneminde bu marjlar gitti. Şu anda fiyatlar oturdu. Ama önümüzdeki aydan itibaren yükselme sözkonusu olabilir'' dedi.

Mali milat faktörü

    Reha Medin, mali milat uygulamasının gayrimenkulü olumsuz etkilemesini de şu gerekçelere dayandırdı: 

    ''1998 emlak vergisi genel beyan döneminde emlak beyan süresinin uzaması yüzünden mali milat, verilen emlak beyanlarıyla tam bir kaosa dönüştü. Emlak beyanları uzun vadede satmayı düşünmeyenlerce daha az vergi ödemek için asgari değerden; belki satabilirim diye düşünenlerce rayiç bedellere yakın değerlerden, mutlaka satarım diye düşünenlerce ise rayiç değer ya da üstünden verildi. Vatandaş, yüksek enflasyon nedeniyle gayrimenkulünü rayiç bedelden beyan ettiği takdirde ileride satması durumunda ortaya çıkacak farkın rayicin üzerine çıkmasından korktu. Bu nedenle alıcı, verdiği paranın üzerindeki bir satış bedeli 'nereden buldun' sorusuna maruz kalacağı için gayrimenkul alımından vazgeçmeye başladı. Birçok kişi de rayiç bedel, beyan değerinin çok altında kaldığı için gayrimenkulünü satamadı.''

    Uluslararası emlak şirketi Remaks'ın Genel Müdürü Murat Golştayn da düşüşlerin durduğunu doğruladı. Golştayn, özellikle iş merkezlerinde ev sahiplerinin kirayı düşürmeye yanaşmadığını belirterek, ''Metrekaresi 14 dolar olan yerde kiralar 13 dolara inmişti. Satışlarda da 1200 dolardan 1000'e düşmüştü. Bugün düşmüş görünen rakamlar, doğru rakamlar. En büyük durgunluk arsalarda yaşandı, özellikle o alanda yükselme bekliyoruz.''

    Türkiye'ye yabancıların gelişinin hızlandığını da söyleyen Golştayn, bu gözlemini de şöyle açıkladı: ''Biz uluslararası bir zincir olduğumuz için çok başvuru alıyoruz. Son günlerde İrlandalı, İngiliz ve ABD'li şirketlerden çok sayıda email geliyor. Burada şirket kuracaklarını, işyerleri ve konuta ihtiyaç duyduklarını söylüyorlar.''

(1999 yılında 1 dolar 428.438 liraya, Reşat Altın ise 29.000.000 liraya satılıyormuş.)

Sabah 25 Temmuz 1999

Abdullah Kutalmış MIZRAK/Emlakkulisi.com