Kasım, konut satışında heveslerin kırıldığı ay oldu!
Ağustos, ayındaki konut satışı geçen yılın yüzde 25 üstüne çıktı, eylüldeki artış yüzde 13.2 ile yine yüksekti, ekimde ise yüzde 25.3'lük artışla rekor kırıldı.
İşte bu hızlı artışlardan sonra 25 Kasım'da bu köşede yaptığımız değerlendirmede, "Şimdi önemli olan ekimden sonraki dönem, yani yılın son iki ayı" demiş ve şöyle devam etmiştik: "Geçen yıl kasım ve aralıkta 103 bin ve 116 bin gibi yüksek sayılabilecek düzeyde satışlar gerçekleşmişti. Son üç aydaki hızlanmanın bir eğilime dönüştüğünden söz edebilmek için, bu iki ayı yüzde 25'ler düzeyinde bir artışla değilse de en azından artıda geçmek gerekiyor. Aııcak o durumda konut satışının beş aydır artmakta olduğunu ve belirgin bir eğilimin kendini gösterdiğini söyleyebiliriz." TÜİK'in önceki gün yaptığı açıklama, konut satışının gidişatı konusunda moralleri bozdu. Ağustos, eylül ve ekim ayları ortalamasında yüzde 21'e yakın artan konut satışı, kasımda yalnızca yüzde 1.1'lik artış gösterebildi. Yani neAlaattinAktaş ala.aktas©gmail.com redeyse geçen yılla aynı düzeyde bir gerçekleşme oldu. İlk 11 aydaki satış da geçen yılın yüzde 1 altında kaldı.
İlk satışlar yatay seyrediyor!
Konut satışı, ilk ve ikinci el olmak üzere ikiye ayrılıyor. Otomobilde ya da benzerlerinde olduğu gibi.
Konut piyasasının ne kadar canlı olup olmadığını da büyük ölçüde ilk satışların düzeyi gösteriyor. Yılın ilk 11 ayma ilişkin veriler, ilk satışların yatay seyrettiğini ortaya koyuyor. Geçen yıl 471 bin olan ilk satış, bu yıl 476 bine ancak çıkmış.
İlk satışın detayı da önemli kuşkusuz. Kredi ya da ipotekle gerçekleştirilen ilk satışlarda geçen yıla göre yüzde 18 azalma var. Kredi kullanılmaksızın ve ipotek tesis edilmeksizin yapılan ilk satışlarda ise yüzde 14 artış olmuş.
İlk 11 ayda toplam ilk satışlar yüzde 1 artarken, ikinci el satışlarda yüzde 2.7'lik bir gerileme var.
Ancak, ters yöndeki bu gelişmeye rağmen, ikinci el satışlar ilk el satışlardan daha fazla. Yılın ilk 11 ayında 476 bin ilk satışa karşılık, 555 bin ikinci el satış yapıldı.
Yeni yapılan konutların satışında sıkıntı yaşanıyor, bir durgunluk var, bu çok açık. Zaten inşaat sektörünü sıkıntıya sokma potansiyeli taşıyan risk de bu. İnşaat tamamlanıyor, satışa sunuluyor, ama satış umulan ölçüde artmıyor. İkinci el konut satışının seyri de önemli tabii ki, ama bu satış biraz da bir konutun sahip değiştirmesinden başka bir şey değil. Dün A şahsına ait olan, yıllarca onun oturduğu ya da kiraya verdiği konut, bugün artık B şahsına geçmiş oluyor.
Ekonomi için çok büyük bir önem taşımıyor bu durum. Dolayısıyla önemli olan ilk satışların düzeyi.
Arz-talep dengesi bozuluyor!
Konutta ilk satışın yerinde sayıyor olmasının nedeni önemli kuşkusuz. Konut arzı artmıyordur, hatta azalıyordur da, bu da ister istemez satışa yansıyordur. Böyle bir durum var mı, yok. Hatta tam tersine, konut arzı arttığı halde ilk satışlar kayda değer bir artış göstermiyor. Belediyelerin verdiği yapı kullanma izin belgelerine göre yılın ilk dokuz ayında (daha yeni veriler henüz açıklanmış değil) 569 bin konut kullanılabilir hale gelmiş. Yani arz, ilk dokuz ayda 569 bin düzeyinde oluşmuş.
Konut arzı dokuz ayda 569 bin olmuş, aynı dönemdeki ilk el konut satışı ise 360 binde kalmış. Biz 11 aydaki satıştabile (476 bin), dokuz aydaki yapı kullanma izin belgesi sayısını (569 bin) yakalayamamışız. Makas her geçen gün açılacak.
Konut stokuna yenileri eklenecek, ekleniyor da nitekim. Bu köşede 26 Kasım'da aktardığımız bir veriyi hatırlatalım. Yılın ilk çeyreğinde 569 bin konuta yapı kullanma izin belgesi verilirken, inşaat ruhsatları kapsamındaki konut sayısı 800 binin üstüne çıktı ve bu sayıda geçen yıla göre üçte bir artış oldu.
Bu konutların çoğu gelecek yıl tamamlandığında arz nereye ulaşacak, bu arzın ne kadarına talep oluşacak dersiniz...
Dünya- Alaattin Aktaş
